Qazaqstanda eldiń damýyna kún saıyn úles qosyp júrgen qarapaıym eńbekkerlerge erekshe nazar aýdarylyp, olardyń eńbegi baǵalana bastady. Sebebi ústimizdegi jyly Qazaqstanda 500-den astam jumysshy men 130-nan astam ustaz memlekettik marapatqa ıe boldy. Sonymen qatar qurmetke ıe bolǵan memleket azamattarynyń arasynda 80-nen astam ǵalym jáne 100-den astam qutqarýshy men erikti bar.
Mamandardyń aıtýynsha, eńbek adamynyń mańyzy men eńbekke degen qurmettiń artýy – qoǵamnyń damýynyń negizi. Sol sebepten olardy memleket tarapynan marapattaý júıesi eńbekkerlerdiń eńbegin baǵalap, olardyń qoǵamdaǵy rólin arttyrady. Osy arqyly eńbek adamyn yntalandyrýǵa, eńbekke degen jaýapkershilikti arttyrýǵa bolady.
«Myna Respýblıka kúniniń ózi Toqaev kelgennen keıin qaıtadan qalypqa keldi ǵoı. Respýblıka kúninen Qazaqstanda úlken mereke joq. Sońǵy kezde memlekettik marapatpen Qazaqstannyń barlyq azamattary marapattalyp jatyr. Jaqynda, sol Respýblıka kúni Almaty qalasynyń ákimi prezıdenttiń marapatyn jurtqa úlestirdi, sonyń ishinde tramvaıshylar, sondaı-aq jylý júıesinde jumys isteıtin adamdar, qarapaıym muǵalimder.
Úlken, úlken marapattar alyp jatyr. «Eńbek eri» ataǵyn bıyl eki muǵalim aldy. Bul úlken nárse ǵoı, sondyqtan bıyl taǵy bir jańalyq - «Medısına salasynda eńbek sińirgen qaıratker» degen úlken ataq berilip otyr. Munyń bári adamǵa stımýl beredi, adamnyń jumys isteýine, jalpy ómirge kózqarasyn ózgertedi, óıtkeni memleket bireýdi yqylaspen marapattasa, odan artyq qandaı baqyt bolady?! Sondyqtan bizdiń qazirgi ádiletti Qazaqstanda jasalyp jatqan jaqsylyqtardyń bir parasy – osy bizdiń memlekettik nagradalar dep esepteımin»,- deıdi Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń tóraǵasy Mereke Qulkenov.
Jazýshynyń pikirinshe, eńbek adamynyń jetistikterin atap ótý, olardy marapattaý arqyly memleket qoǵamǵa olardyń qajyrly eńbegin tanytyp, yntymaqtastyqty nyǵaıtady. Marapat alǵan adam tek jeke jetistikke ıe bolyp qana qoımaı, óz orta¬synda úlgi bolyp, basqalardy da jumysqa yntalandyrady. Eńbekqor azamattardy qurmetteý, olardy nagradtaý – elimizdiń ál-aýqatyn arttyrýǵa, eńbek mádenıetin damytýǵa yqpal etedi.
Esterińizge sala ketsek,Ulttyq mereke – Respýblıka kúni qarsańynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Jarlyǵymen Qazaqstannyń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı damýyna, halyqtar arasyndaǵy dostyq pen yntymaqty nyǵaıtýǵa qosqan eleýli úlesi men belsendi qoǵamdyq qyzmeti úshin bir top azamat memlekettik nagradalarmen marapattalǵan bolatyn. Olardyń qatarynda bilim berý, densaýlyq saqtaý, mádenıet jáne ǵylym qaıratkerleri, óndiris, bıznes salalarynyń kórnekti ókilderi, depýtattar, memlekettik jáne quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerleri, áskerı qyzmetshiler, sportshylar jáne eńbek ardagerleri bar.
«Qazaqstannyń Eńbek Eri» ataǵy otandyq ǵylymdy damytýdaǵy aıryqsha jetistikteri, sondaı-aq qoǵamdyq qyzmettegi asa úzdik eńbegi úshin Prezıdent janyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademıasynyń vıse-prezıdenti Asqar Jumadildaevqa berildi. Akademık Astanaǵa barǵanyn bylaı eske aldy.
«Osy barǵanda aıtty Akademıadan: «Baryp qaıt, seni «Qurmet» ordenine usyndyq», - dedi ǵoı. "E, bopty, biraq jastarmen jaǵalasyp, oǵan uıat emes pe, 70-ke keldik qoı", - dedim. «Joq, bar», - dedi. "Kishkene basqasy bolmaı ma?" - desem, sóıtsem mende eshqandaı orden joq eken. Bul meniń birinshi ordenim eken. Zań boıynsha, sen aldymen «Qurmetten» bastaýyń kerek eken. «Bısmıllasy – «Qurmet» bolady eken», - men ony bilmeppin. Sodan tańerteń keldim, Astana degen Almatydan propýsk kóbeıip ketipti ǵoı, keńeıip jatyrmyz. Keptelis... Sumdyq keptelis, taksı shaqyrsam kelmeıdi. Stýdentter tanyp, avtobýsqa otyrǵyzyp jiberdi. Sodan avtobýsqa otyryp kelsem,bir saǵat júripin. Sodan ebin taýyp jettim. Shyryldap qoımaıdy telefon: «Oıbaı da oıbaı, qaıda júrsiń, qazir kelýin kerek!». Taǵy shyryldap qoımaıdy: «Oıbaı da oıbaı, aǵa, sen osynda bálenbaı orden alypsyń ǵoı»,- dep. Áı men, qaljyńdap otyrǵan shyǵar dedim da, bopty, rahmet dep qoıamyn ǵoı»,- deıdi Asqar Jumadildaev.
Eńbek adamdarynyń qoǵamdaǵy rólin baǵalaı otyryp, olarǵa qurmet kórsetip, marapattaý sharalarynyń júrgizilip jatqanyna qýanysh bildiretin azamattar az emes. Bul sharalar eńbekkerlerdiń qajyrly eńbegin, tabandylyǵyn jáne qoǵamǵa qosqan úlesin joǵary baǵalaıtynymyzdy kórsetedi. Mundaı qurmet pen marapattar eńbek adamynyń moraldyq turǵydan kóterilip, yntalanýyna yqpal etedi, bul óz kezeginde elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna oń áserin tıgizedi. Elimizdiń bolashaǵy úshin eńbek etken azamattardy qoldap, olardyń jetistikterin atap ótýdiń mańyzy zor.
«Bıyl buqara halyqty elep, marapattap jatyr. Ony kórip jatyrmyn, muǵalimder men dárigerlerdi, arasynda qarap qoıamyn. «Zvezdapad», «Medalıpad» dep aıtyp jatyr ǵoı...))), «marapattalmaǵan adamdar qaldy ma?» dep aıtatyndar da bar. Bireýdiń qýanyshyna qýaný kerek qoı. Aldyma, endi bul beker emes shyǵar dep oılaımyn. Sondyqtan osy qazir qarapaıym adamdardy, osyndaı jaı jumys isteıtinderdi, kózge kórinbeıtin depýtat emes, eshqandaı bedeli joq adamdardy joǵary kóterip, olardyń eńbekterin baǵalaýymyz kerek. Onsyz bolmaıdy! Bul óte quptaıtyn nárse!»,- deıdi «Sıtýatıvnyı kazahskıı. Dıalogı» kitabynyń avtory Qanat Tasybekov.
Eńbek adamdaryna kórsetilip jatqan qurmettiń qoǵamdaǵy ózgeristerdiń aıqyn kórsetkishi ekenin aıtyp júrgender bar. Azamattar eldiń damýyndaǵy oń betalystardy eńbekkerlerdi qoldap, olardyń qajyrly eńbegin baǵalaýdan baıqap otyr. Bul ózgerister eldiń áleýmettik ahýalynda da, adamdardyń kózqarasynda da úlken oryn alýda. Eńbek adamdarynyń mártebesiniń ósýi – olardyń qoǵamdaǵy rólin moıyndaýdyń jáne el damýyna qosqan úlesin baǵalaýdyń belgisi. Kópshilik osy úrdisterdiń elimizdi jańa deńgeıge kóteretinine senedi.
«Elimizde úlken ózgerister júrip jatyr. Bir qaraǵanda baıqalmaıtyn sıaqty kóringenmen, tereńirek úńilsek, olardyń qoǵamǵa tıgizip jatqan áseri anyq seziledi. Máselen, jergilikti jerlerde baqylaýdyń kúsheıip jatqanyn, adamdarda jaýapkershiliktiń artyp jatqanyn jáne óz isin biletin mamandardyń kóbeıip jatqanyn baıqaımyz. Toqaev eńbek adamyn alǵa shyǵarýdy tapsyrǵanǵa deıin, men týǵan Nura aýdanymda sharýashylyǵyn qulatpaı ustap qalǵan birneshe azamatty kórdim. Aınalasynda bári quldyrasa da, olar óz sharýashylyǵyn saqtap qaldy. Jaqynda solardyń biri – «Qazaqstannyń Eńbek Eri» ataǵyna ıe boldy.
Bul – «Shahterskoe» JSHS dırektory Georgıı Prokop. Ol basqaratyn seriktestik Qaraǵandy oblysyndaǵy eń myqty sharýashylyqtardyń biri, kóptegen sharýashylyqtar men tipti respýblıkany qajetti tuqymmen qamtamasyz etip keledi. Nura aýdany Qaraǵandy oblysynyń dál ortasynda ornalasqan. Bir kezderi bul óńirde júzdegen gektar egistik, myńdaǵan iri qara mal men qoı bolǵan. Táýelsizdik jyldarynda aýdan óz pozısıalaryn joǵaltyp aldy, biraq búgin birneshe entýzıastardyń arqasynda qaıtadan jandana bastady. Osy entýzıastardyń biri – Qanat Otarbaev. Ol «Nura» sovhozynda dúnıege kelip, ósken.
Selınograd aýylsharýashylyq ınstıtýtyn bitirgen soń, kórshi sharýashylyqta jumys istedi. 1999 jyly týǵan aýylyna oralǵanda, mańaıdyń tozyp ketkenin kórip, aýyldy óz kúshterimen jańǵyrtýǵa kiristi, aksıonerlik qoǵamnyń tehnıkasyn paıdalana otyryp, qoqystan tazartty. Qazaqstanda mundaı adamdar kóp. Men osyndaı adamdar týraly kóbirek aıtý kerek dep oılaımyn. Toqaev myrza qazir eńbek adamdaryn marapattap jatqany – bul kóp nárseni bildiredi, jáne bul óte jaqsy!»,- deıdi saıasattanýshy Aıgúl Omarova.
Gúlmıra Syzdyqqyzy
