Samıt qarsańynda Qazaqstan "BRIKS-tiń damý barysyn baqylap otyrǵanyn" málimdegen.
Máskeýdiń prezıdent Toqaevty qolqalap jatqanyna qaramastan, Astana uıymǵa kirýge asyǵar emes. Memleket basshysy qazirgi jaǵdaıda BUU-ǵa balama joq dep málimdegen bolatyn. Sol-aq Reseı Qazaqstannan keletin aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń (sonyń ishinde gúlder) ımportyn shektep tastady. RosPotrebnadzordyń málimdemesine sáıkes, buǵan ımporttyń quramynan zıankes jándikterdiń tabylýy sebep bolǵan.
"Qazaqstan gúlderdiń basym bóligin Nıderlandydan, Polshadan jáne Belgıadan tasymaldaıdy. Alaıda, bul elderdiń quzyrly organdary ónimniń qaýipsizdigin baqylaýdyń tıisti deńgeıin qamtamasyz etpeıdi", - delingen habarlamada.
Sheshim Reseıdiń fıtosanıtarıalyq qaýipsizdigin jáne eksporttalatyn taýarlardyń kólemin shekteý maqsatynda, sondaı-aq 2023 jáne 2024 jyldary gúl ónimderinden "gúl trıpsi" anyqtalǵan 43 jaǵdaıǵa baılanysty qabyldandanǵan. "Budan kelgen ekonomıkalyq shyǵyn 11,5 mıllıard rúblden asyp jyǵyldy", - deıdi vedomstvo ókilderi.
"S+5" Ortalyq Azıa zertteýler ortalyǵynyń dırektory Qýat Dombaı pikirinshe, Qazaqstannan keletin ósimdik ónimderi men bıdaı ımportyna shekteý Astanaǵa jasalyp jatqan qysymnyń belgisi jáne bul úırenshikti kóriniske aınalyp barady.
"Buǵan deıin Kreml termınaldaǵy tehnıkalyq aqaýdy jeleý etip, Novorossıısk teńiz porty arqyly qazaq munaıynyń tranzıtine birneshe ret tyıym salǵan. Bul ekijaqty baılanysty shynaıylyq joq ekenin kórsetedi. Qazaq munaıynyń 80 paıyzy Reseı arqyly eksporttalady", - dedi Qýat Dombaı.
Sarapshynyń pikirinshe, Astana úshin Reseıge salynǵan sanksıalardy dál Batys talap etken deńgeıde saqtap turý qıynǵa soǵady.
"Qazaqstan óte kúrdeli ekonomıkalyq jaǵdaıda otyr. Reseıge salynǵan shekteýler bizdi de sharpyp ótti. Burynǵy dástúrli logıstıkalyq jetkizý joly úzilgen, qazaq qoǵamy soltústik kórshiniń qubylmaly minezin jaqsy biledi. KSRO ydyraǵannan keıin eki el - Qazaqstan men Ýkraına - ıadrolyq qarýdan bas tartyp, Býdapesht memorandýmyna qol qoıǵanyn eskerý kerek", - deıdi Dombaı.
"Pýtın BRIKS-ti Reseıdiń halyqaralyq arenadaǵy yqpalyn keńeıtýdiń quraly retinde qoldanatyny sózsiz. BRIKS aıasynda Reseı sanksıalar men batys elderinen oqshaýlanýdan qutylyp, ekonomıkalyq jáne saıası seriktestikterdi nyǵaıtady. Bul turǵydan alǵanda, Pýtın BRIKS-ti óz múddesine paıdalanýǵa tyrysady, biraq uıym tolyqtaı Reseıdiń nemese Pýtınniń qolyndaǵy qural emes. BRIKS músheleri arasynda ártúrli múddeler bar, al Qytaı men Úndistan sekildi elderdiń de bul uıymdaǵy róli úlken", - deıdi osy tusta saıasattanýshy Dosym Sátpaev.
Al BRIKS kezdesýi Tatarstan astanasy Qazanda ótip jatyr. Kreml aıtýynsha, bul uıym AQSH pen Batysqa qarsy odaq emes
Reseılik sarapshylardyń pikirinshe Batys elderiniń Pýtındi oqshaýlaý jospary sátsiz aıaqtalǵan. Kreml ıdeologtarynyń málimetinshe, BRIKS-ke múshe bolýǵa 30-dan asa el ótinish bergen.
Óz kezeginde Reseıdiń Syrtqy ister mınıstri Sergeı Lavrov Qazaqstandy uıymǵa qosylýǵa úgitteý ústinde.
"BRIKS-ke qosylý bizdiń ońtústik kórshilerimizge, ásirese UQSHU jáne EEO-ǵa múshe elderge paıdasy kóp bolady. Odaqqa múshe bolý mindeti turǵan joq, biraq naqty jobalardy iske asyrýda yntymaqtasý kerek", - deıdi Lavrov.
Eske salaıyq, buǵan deıin Prezıdenttiń keńesshisi - Prezıdenttiń Baspasóz hatshysy Berik Ýálı Prezıdentke Qazaqstannyń BRIKS qurylymyna kirý múmkindigin qarastyrý týraly usynystar túskenin aıtqan edi.
Memleket basshysy bul usynysty Qazaqstannyń ulttyq múddesi turǵysynan muqıat qarastyrýda.
Qazandaǵy jıynǵa qonaq retinde shaqyrylǵan Toqaev búgin outreach formatyndaǵy keńeıtilgen quramda ótetin jıynynda sóz sóıleıdi.
"Elimiz qurylymǵa múshe bolýǵa jáne osy birlestiktiń damý perspektıvalaryna qatysty basqa da máselelerdi qaraýdyń kóp satyly prosesin eskere otyryp, qazir jáne jaqyn bolashaqta BRIKS-ke múshe bolýǵa ótinish berýden qalys qalady.
Prezıdent buǵan deıin birneshe ret BUU-ny álemdegi ámbebap ári balamasy joq uıym retinde ataǵan bolatyn. Sondaı-aq osy Uıymda barlyq ózekti halyqaralyq problemalardy, sonyń ishinde ádiletti álemdik tártip qurýǵa qatysty máselelerdi talqylaý kerek degen ustanymyn bildirgeni jurtshylyqqa málim.
Prezıdenttiń pikirinshe, BUU da kemshiliksiz emes. Biraq dál sondaı basqa uıym joq. Sondyqtan BUU-ǵa álemdik qaýymdastyqtyń qoldaýy aýadaı qajet. BUU Jarǵysy halyqaralyq quqyqtyń negizi bolýy kerek jáne bul irgeli qujatta bekitilgen qaǵıdalardy buzýǵa eshkimniń qaqysy joq.
Memleket basshysy "orta derjavalardyń" múddelerin eskere otyryp, BUU-ǵa múshe memleketterdiń keń aýqymdy konsýltasıalary negizinde BUU Qaýipsizdik Keńesin reformalaýdy bastaý qajet dep esepteıdi", - degen edi Berik Ýálı óz sózinde.
Aıta keteıik, BRIKS (Brazılıa, Reseı, Úndistan, Qytaı jáne Ońtústik Afrıka) – bul damýshy naryqtarǵa ıe elderden qurylǵan ekonomıkalyq jáne saıası yntymaqtastyq uıymy. Alǵashynda 2000 jyldardyń basynda BRIK (Brazılıa, Reseı, Úndistan jáne Qytaı) retinde qalyptasyp, 2010 jyly Ońtústik Afrıka qosylǵannan keıin BRIKS ataýyn aldy.
