Kerek deseńiz, atom enregtıkasyna asqan kirpıazdyqpen qarap kelgen EýroOdaqtyń ózi energetıka salasyna qatysty jańa dırektıvterine atom energetıkasyn ekologıalyq taza energıa kózine jatqyzyp, kári qurlyqta AES salýǵa umtylǵan elderge qoldaý kórsetip, sýbsıa bólýdi qolǵa aldy.
Olardyń atom energetıkasyna bulaısha ish tartýdyń ózindik sebepteri bar. Aıtalyq, 60 tonna munaı men 100 tonna joǵary surypty kómir jaǵyp óndirgen energıany AES-te 1 keli ýran jumsap óndirýge bolady.
Osydan-aq, atom energetıkasynyń qorshaǵan orta úshin qanshalyqty paıda ekenin baıqaımyz.
Budan basqa 60 tonna mazýt pen 100 tonna kómirdi bir jerden ekinshi jerge tasýdyń ózine qanshalyqty shyǵyn ketedi deseńizshi? Osyny esepke alǵan Batys elderi atom energetıkasynyń ekonomıkalyq, ekologıalyq turǵydan asa paıdaly ekenin basshylaqqa alyp, EýroOdaq AES salǵan elderge qarjylaı qoldaý kórsetýge kóshti.
Adamzat balasy atom energetıkasy boıynsha úlken masshtabta qýat kózin óndire bastaǵanyna 50 jyldan asty. Mine, osy ýaqyt aralyǵynda jersharynda jumys istep turǵan AES-ter 55 mlrd tonna kómirqyshqyl gazynyń qorshaǵan ortaǵa taralmaýyna yqpal etkenin bireý bilse, bireý bilmeýi múmkin. Bul – dúnıejúzindegi energetıkalyq nysandardyń eki jyl qatarynan atmasferaǵa shyrǵatyn SO2 teń keledi.
Sonymen qatar AES qandaı aýa-raıy bolsa da adam balasynyń turaqty túrde elektr qýatyna qamatamasyz etetin nysan bolyp tur.
Búginde EýroOdaq elderi AES salýǵa barynsha qoldaý tanytyp jatsa, AQSH bıyl jyl aıaǵyna deıin Djordjıa men Tennessı shtatyndaǵy «Vogtl» jáne «Ýotts Bar» AES-terine qosymsha bir-bir reaktordy iske qosyp, qýat kózin óndirýdi eselemekshi.
AQSH atalǵan AES-terdiń janynan qosymsha reaktorlardy salýdyń 1973 jyldary bastaǵan edi. Biraq 80 jyldary AQSH-ta qýat kózine degen suranys azaıǵan soń, jańa reaktorlardyń qurylysy toqtap qalǵan-dy.
Tek 2007 jyly qos reaktordyń qurylysa qaıtadan qaryn alǵan bolatyn. Bıyl sol eki energtıkalyq blok paıdalanýǵa berilmekshi. Endi AQSH-ta jumys istep turǵan reaktorlardyń sany 94 jetip, atom energetıkasynan óndiriletin qýat kóziniń úlesi 97 GVt-qa jetetin bolady.
Qazir AQSH álemde atom energetıkasyna arqa súıegin jetekshi el degen atyn saqtap tur.
Aldaǵy ýaqytta Qazaqstan da óziniń alǵashqy AES-in salyp, bolashaqta oryn alatyn qýat kózine degen muqtajdyqtan qutylýdy kózdep otyr. Búginde Úkimet AES salý isin kezeń-kezeńimen pysyqtap jatyr.
Nurlan JUMAHAN
