HHİ ǵasyrdaǵy ınovasıalyq damý bizdiń ómirimizdiń barlyq salalarynda revolúsıalyq ǵylymı ózgerister jaǵdaıynda júredi. Aqparattyq qoǵamdastyqtar qarqyndy túrde keńeıýde, aqparattyń barlyq túrleriniń kólemi men áleýmettik mańyzy birneshe ese artyp keledi. Bilim berý ındýstrıasy da jańa mártebege ıe bolýda. Qazirgi zamanǵy bilim berý salasy IýNESKO-nyń negizgi baǵdarlamalyq qujattary men jobalarynda belgilengen Lifelong Learning stretegıasyn iske asyra otyryp, ártúrli jastaǵy jáne áleýmettik toptaǵy adamdardy oqytý úshin túbegeıli jańa fýnksıonalǵa ıe bolady.
Bilim berýdi qaıta qalyptastyrý prosesinde ózekti mamandyqtar men bolashaqtyń bilimin alýǵa baǵyttalǵan pedagog kadrlardy daıarlaý birinshi kezektegi mańyzǵa ıe. Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti (Abai University) - el tarıhyndaǵy alǵashqy joǵary oqý orny, osy joǵary mısıany 93 jyl boıy dáıekti túrde júzege asyryp keledi. JOO qabyrǵasynda S.Asfendıarov, S.Seıfýllın, A.Baıtursynov, H.Dosmuhamedov, T.Júrgenov, T.Qabylov, Keńes Odaǵynyń Batyry M.Ǵabdýllın jáne t.b. kórnekti qaıratkerler jumys istedi. Nátıjesinde ýnıversıtette elimizge tanymal, eń aldymen pedagogıka jáne lıngvısıka salasyndaǵy ǵylymı mektepter quryldy.
Búgingi tańda JOO-nyń ǵylymı áleýetin joǵary bilikti mamandar qamtamasyz etedi: 2021 jyly Qazaqstan Respýblıkasy ýnıversıtetteriniń profesor-oqytýshylar quramynyń basty reıtıńiniń top 50-ine bizdiń profesorlar B.S. Ahmetov, E.A. Bekturov, V.N. Kosov, E.A. Bóribaev, J.A. Hamzına, A.I. Kýpchıshın kirdi. Elsevier-Scopus áleýmettik ǵylymdar salasyndaǵy QR úzdik zertteýshileri bolyp profesorlar E.A. Bóribaev pen J.A. Hamzına tanyldy. 2022 jylǵa arnalǵan memlekettik ǵylymı stıpendıa dosent T.T. Dalaeva men postdoktorant A.M. Bakýlovaǵa berildi. 2021 jyly QR «JOO úzdik oqytýshysy» ataǵyna U.M. Ábdiǵapbarova men L.Sh. Kakımova ıe boldy. Scopus/WoS derekqoryna kiretin álemdik qoǵamdastyq moıyndaǵan ǵalymdar, redkollegıa músheleri jáne ǵylymı jýrnaldardyń resenzentteri E.A. Bóribaev, V.N. Kosov, S.D. Ábisheva, J.A. Hamzına, L.V. Safronova, M.Sh. Musataeva jáne t.b. bolyp tabylady.
Ýnıversıtette halyqaralyq jáne memlekettik ǵylymı-zertteý jobalary tabysty júzege asyrylýda. 2021 jyly jalpy somasy 355 mln.teńgege 48 ǵylymı joba, onyń ishinde QR BǴM granttary boıynsha respýblıkalyq búdjetten 14 joba jalpy somasy 208,8 mln. teńgege qarjylandyryldy. Y. Altynsarın atyndaǵy Ulttyq bilim akademıasymen birlesip, memlekettik búdjettik baǵdarlamalyq-nysanaly qarjylandyrý sheńberinde «Bilim jáne ǵylym júıesin jańǵyrtýdyń ǵylymı negizderi» taqyrybynda «Úzdik álemdik praktıkalarǵa sáıkes TjKB júıesinde pedagogıkalyq bilim berýdi transformasıalaý boıynsha zertteýler júrgizý jáne usynymdar ázirleý» ınovasıalyq jobasy júzege asyrylyp otyr.
Zamanaýı álemdik tendensıalarǵa sáıkes ýnıversıtette úzdik ǵylymı kollaborasıalar qurylýda. 2021 jyly respýblıkalyq ǵylymı uıymdarmen birlesip 8 ıntegrasıalyq joba, onyń ishinde vırýsologıa (Mıkrobıologıa jáne vırýsologıa ǵylymı ortalyǵymen birlesip) jáne ıadrolyq fızıka (Almaty q. Iadrolyq fızıka ınstıtýtymen jáne Kýrchatov q. Ulttyq ıadrolyq ortalyǵymen birlesip) salasyndaǵy zertteýler sıaqty ózekti taqyryptar boıynsha iske asyryldy. Birneshe jyl boıy pedagogıka salasynda «Joǵary Ekonomıka mektebi» ulttyq zertteý ýnıversıtetimen (EJM, Máskeý q., RF) birlesip halyqaralyq deńgeıdegi 5 kollaborasıalyq joba tabysty iske asyrylýda. Máskeý pedagogıkalyq memlekettik ýnıversıtetimen, Máskeý qalalyq pedagogıkalyq ýnıversıtetimen jáne V. Astafev atyndaǵy Krasnoıarsk memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetimen birlesip bilim berýdi sıfrlandyrý boıynsha ǵylymı joba sátti túrde júrgizilýde.
2022 jyldyń basynda Súrıh ýnıversıtetiniń platformasynda «Meidalanscapes of Russian Literature: Text Reading» jobasy bastaldy, oǵan bizdiń ýnıversıtettiń profesory L.V. Safronova qosalqy oqytýshy retinde shaqyryldy. Joba Shveısarıanyń Lozanna ýnıversıtetimen, Germanıanyń Konstans ýnıversıtetimen, Horvatıanyń Zagreb ýnıversıtetimen, Sankt-Peterbýrg memlekettik ýnıversıtetimen jáne Abaı atyndaǵy QazUPÝ-men kollaborasıada MOOK sheńberinde ashyq onlaın-kýrs qurýdy kózdeıdi.
AQSH-tyń Harvard University (Garvard ýnıversıteti), Feırbank qytaıtaný ortalyǵynyń ǵylymı qyzmetkeri N.Kenjeahmet Abaı atyndaǵy QazUPÝ-men birlesip Abaıdyń tarıhı toponımıka jónindegi jobasynyń jetekshisi boldy. DAAD jelisi boıynsha FAU ýnıversıtetimen (Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg) pedagogıka boıynsha birlesken joba júzege asyrylýda. Úshinshi jyl qatarynan QazUPÝ saıasattaný jáne áleýmettik-fılosofıalyq pánder kafedrasymen birlesken Edjısato-qorynyń (Japonıa) «Azıalyq komýnıkasıa» jobasy, sondaı-aq úsh jyldyq ERASMÝS+ KAZDUAL jobasy jalǵasýda. 2021j. oqytýshylardy daıarlaý boıynsha AQSH úkimeti qarjylandyratyn Sakramento qalasynyń Kalıfornıa ýnıversıtetimen birlesken joba aıaqtaldy. Dúnıejúzilik Banktiń qarjylandyrýynyń arqasynda Máskeý qalalyq pedagogıkalyq ýnıversıtetimen birlesip, Abaı atyndaǵy QazUPÝ-niń oqý júıesine «Pedagogıkalyq ólshemder» magıstrlik jelilik baǵdarlamasy engizilýde. Abaı atyndaǵy QazUPÝ óz qarajatynan esebinen ǵylymı-ınnovasıalyq parkiniń jobalaryn 39 mln.teńgeden astam somaǵa qarjylandyryldy.
Bizdiń JOO-da jas ǵalymdardy qoldaýǵa kóp kóńil bólinedi. Jyl saıyn profesor-zertteýshi jáne postdoktorantýra baǵdarlamalaryna ýnıversıtettiń óz qarajaty esebinen tólenetin ashyq konkýrstar ótkiziledi. 2021 jyly osy baǵdarlamalar boıynsha 5 profesor-zertteýshi jáne 10 postdoktorant ǵylymı qyzmetin júzege asyrdy, olardyń 6-y bógde bilim jáne ǵylym uıymdarynan qabyldandy. 2021 jyly Jas ǵalymdardyń jobalaryna ýnıversıtettiń óz qarajaty esebinen konkýrstyq tártipte 28 500 000 teńge bólindi.
Ýnıversıtette bolashaq baǵdarlamasy boıynsha bilim alýshylar kontıngenti aıtarlyqtaı ósti. 2021 jyldyń sońynda Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń 16 qyzmetkeri ǵylymı taǵylymdamalar konkýrsynyń jeńimpazdary boldy: postdoktoranttar D.Sabırova jáne A.Seılhan, Pedagogıka jáne psıhologıa ınstıtýtynyń oqytýshylary K.Bekbenbetova, S.Saıfýlmalıkova, A.Erlanqyzy, M.Absatova, V.Qurmanbek, A.Ómirbekova, A.Jalalova, Jaratylystaný jáne geografıa ınstıtýtynyń oqytýshylary T.Aqylbekova, D.Qasymbekova, K.Syman. Óner, mádenıet jáne sport ınstıtýtynan A. Shorabek, Tarıh jáne quqyq ınstıtýtynan A. Qasymbek, Sorbonna-Qazaqstan ınstıtýtynan – Q. Jumash «Bolashaq» baıqaýynyń jeńimpazdary atandy.
Ýnıversıtette joǵary jáne joǵary oqý ornynan keıingi bilim berýdiń ǵylymı-pedagogıkalyq kadrlaryn daıarlaý tabysty júzege asyrylýda. 2021/2022 oqý jylynda magıstranttar kontıngenti 1424 adamdy, doktoranttar kontıngenti - 243 adamdy qurady, bul ǵylymı kadrlar rezervin turaqty tolyqtyrýdy qamtamasyz etedi. Bizdiń jas ǵylymı rezervimiz óte belsendi, ǵylym salasynda óz betinshe bastamalar bildiredi. 2021 jyldyń qazan aıynda Jas ǵalymdar keńesi doktoranttarǵa arnalǵan «Jaratylystaný ǵylymdary jáne pánder: ozyq tájirıbeler men tehnologıalarǵa negizdelgen zertteýler» taqyrybynda respýblıkalyq biliktilik aptalyǵyn ótkizdi.
Jas zertteýshilerdiń belsendiligi men bastamashyldyǵy joǵary deńgeıdegi marapattarmen marapattalady. «Bastaýyshta oqytý pedagogıkasy men ádistemesi» mamandyǵynyń 3 kýrs stýdenti Tolqyn Jarylqasynovaǵa Prezıdenttik stıpendıa taǵaıyndaldy. «7M01702-Orys tili men ádebıeti» mamandyǵynyń 2 kýrs magıstranty Rabıǵa Jákenova N.Á. Nazarbaevtyń 2021 jylǵy stıpendıasynyń ıegeri atandy. «Hımıa» mamandyǵy boıynsha PhD doktorantýra túlegi Sýnnatýlla Kaýmbaev «Almaty - 2021 jyl muǵalimi» qalalyq baıqaýynda úshinshi orynǵa ıe boldy. «7M01702-Orys tili men ádebıeti» mamandyǵynyń 2 kýrs magıstranty Merýert İztileý Táýelsiz Memleketter Dostastyǵynyń «Úzdik jas ǵalym – 2021» medalimen marapattaldy. «Halyqaralyq quqyq» mamandyǵynyń magıstranty Qarlyǵash Jedelova «Qazaqstannyń úzdik magıstranty - 2021» respýblıkalyq baıqaýynda jeńimpaz atandy. PhD doktorant Madına Moldaǵalı («orys tili men ádebıeti» mamandyǵy) «Kvantıtatıvti fılologıa» Jas ǵalymdar mektebi halyqaralyq jobasynyń qatysýshysy bola otyryp, Mıkolos Romerýs ýnıversıtetinde (Vılnús q.) Lıtva memlekettik baǵdarlamasy (Lithuanian State Scholarship) boıynsha oqý grantyn jeńip aldy. Abaı atyndaǵy QazUPÝ Fılologıa jáne kóptildi bilim berý ınstıtýtynyń orys tili men ádebıeti kafedrasynyń jas oqytýshysy Aıjan Núsipbekova grant pen «Jyl muǵalimi» qurmetti ataǵyna ıe boldy (2021 j.).
Ýnıversıtettiń ǵylymı áleýeti sandyq jáne sapalyq jaǵynan da udaıy artyp keledi. IýNESKO jarıalaǵan turaqty damý maqsattaryn eskere otyryp, bizge dástúrli oqytýshylyq qyzmet salalarynda mamandar daıarlap qana qoımaı, sonymen qatar Qazaqstannyń bilim berý bolashaǵyn qalyptastyrý qajet. Bul úderiste ǵylymǵa sheshýshi ról berilgen - ondaǵy jetistikter, birinshi kezekte, Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń álemdik ımıjin qalyptastyrady, ýnıversıtetti halyqaralyq jáne otandyq reıtıńterde aldyńǵy qatarǵa shyǵarady. Ýnıversıtet jyl saıyn álemniń jetekshi ýnıversıtetteri arasynda óz pozısıasyn jaqsartyp keledi. QS World University Rankings-2022 jylǵy álemdik reıtıńisiniń qorytyndysy boıynsha Abaı atyndaǵy QazUPÝ 551-560 pozısıasynda (2021j.601-650; 2020 j. 561-570) taban tiredi. Sáıkesinshe QR JOO arasynda Abai University besinshi oryndy ıemdense, QSEECA-2022 (Emerging Europe & Central Asia) halyqaralyq reıtıńinde ýnıversıtet Shyǵys Eýropa jáne Ortalyq Azıa elderi boıynsha óńirdiń 450 joǵary oqý ornynyń ishinen 70-oryndy alady. Abai University rank Pro Worldwide Professional University Rankings ýnıversıtetteriniń jahandyq reıtıńiniń TOP-1000 qataryna kirip, álemniń tirkelgen 2425 JOO-nan 917-shi orynǵa ıe boldy. QS World University Rankings by Subject 2022 qorytyndysy boıynsha Abaı atyndaǵy QazUPÝ alǵash ret pándik reıtıń boıynsha álemniń alǵashqy júz ýnıversıtetteri qatarynda, «Bilim berý jáne oqytý» (Education and Training) mamandyǵy boıynsha «Áleýmettik ǵylymdar jáne menejment» 71,6 bal sanatynda 62-orynǵa ıe boldy. Bul kórsetkish reıtıńtiń osy sanatynda usynylǵan qazaqstandyq, sondaı-aq Ortalyq-Azıalyq joǵary oqý oryndarynyń arasynda Eń úzdik bolyp tabylady. Sonymen qatar, ýnıversıtet alǵash ret «Óner jáne gýmanıtarlyq ǵylymdar» salalyq reıtıńine enip, 297 oryn aldy, jalpy bal 64,5. Bul sanatta «Lıngvısıka» mamandyǵy álemde 201-250 pozısıasynda (respýblıkanyń joǵary oqý oryndary arasynda 3-shi oryn). 2022 jyly Abaı atyndaǵy QazUPÝ alǵash ret QS Stars Rating System bedeldi halyqaralyq reıtıńisine qatysyp, 1000-nan 752 bal jınap, bes múmkin juldyzdyń ishinen «4 juldyz» joǵary baǵasyna ıe boldy.
E.A. Bóribaev, Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń ǵylymı-zertteý qyzmeti jónindegi prorektory
