تامىزدىڭ ەكىنشى جەكسەنبىسىندە قۇرىلىسشىلار كۇنى اتالىپ وتەدى. بۇل سالاسى – ەل دامۋىنىڭ نەگىزگى درايۆەرلەرىنىڭ ءبىرى. قۇرىلىسشىلار – قالا مەن اۋىلدىڭ كورىكتى ساۋلەتىن، كەلىستى كەلبەتىن قالىپتاستىراتىن ءورىستى، ءونىمدى ەڭبەك سالاسىنىڭ بىرەگەي بۋىنى،- دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
كەيىنگى التى جىلدا ەل كولەمىندە 97،9 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنىپ، 871 404 پاتەر پايدالانۋعا بەرىلدى. 2025 جىلدىڭ العاشقى التى ايىندا عانا 7،9 ملن شارشى مەتر، 72 300 تۇرعىن ءۇي تاپسىرىلدى. بۇل دا بولسا – تۇراقتى ءوسۋ ديناميكاسىنىڭ ناقتى كورسەتكىشى. سانداردىڭ سىرتىندا قولايلى دا زاماناۋي ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىن جاسايتىن ينجەنەرلەردىڭ، ساۋلەتشىلەردىڭ، ديزاينەرلەردىڭ، قۇرىش قولدى قاراپايىم جۇمىسشىلاردىڭ ەرەسەن ەڭبەگى تۇر.
ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى ەرسايىن ناعاسپايەۆ: «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن دامىتۋ ينۆەستيسيانىڭ ۇلعايۋىمەن قاتار جۇرەدى. التى جىلدا سالاعا 15،4 ترلن تەڭگە، وسى جىلدىڭ التى ايىندا تاعى 1،5 ترلن تەڭگە تارتىلدى. قاراجات تەك جاڭا ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار الەۋمەتتىك باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا دا باعىتتالىپ وتىر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ بيىلعى جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتار جىلى» دەپ جاريالاۋى جۇمىسشى ماماندىقتار بەدەلىن ارتتىرۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام بولدى»، دەپ اتاپ ءوتتى.
سالانى دامىتۋدىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى – ادامي كاپيتال. ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار اگەنتتىگى ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، 2025 جىلدىڭ I توقسانىنداعى جاعداي بويىنشا قۇرىلىس سالاسىندا 106 مىڭنان استام قىزمەتشى جۇمىسپەن قامتىلدى. سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ورتاشا جالاقىسى – 485 مىڭ تەڭگە، بۇل ەلدەگى ورتاشا ايلىق جالاقى مولشەرىنەن (423 مىڭ تەڭگە) 14،8%-عا جوعارى.
ەلىمىزدە ورتامەرزىمدى كەزەڭدە كادرلارعا بولجامدى قاجەتتىلىك شامامەن 3 ملن ادامدى قۇرايدى، ونىڭ 7%-ى، شامامەن 210 مىڭ ادام قۇرىلىس سالاسىنا تيەسىلى. مەملەكەت ۇدايى قۇرىلىس سالاسىنداعى ادامي كاپيتالدى دامىتۋ، مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جونىندە ءتۇرلى ءىس-شارالار وتكىزىپ وتىرادى. ايتالىق، باكالاۆرياتقا تۇسۋگە 2025–2026 وقۋ جىلىندا 77 مىڭنان استام گرانت ءبولىندى، ونىڭ ىشىندە ينجەنەرلىك، وڭدەۋ، قۇرىلىس سالالارى بويىنشا جوعارى ءبىلىم الۋعا 22 مىڭنان استام گرانت ءبولىندى. تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم ۇيىمدارىندا «ينجەنەرلىك، وڭدەۋ جانە قۇرىلىس سالالارى» باعىتى بويىنشا 2024–2025 وقۋ جىلىنىڭ باسىنان 160 مىڭنان استام ادام، سونداي-اق جوعارى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى بويىنشا 102 مىڭنان استام ستۋدەنت وقىپ جاتىر.
كوللەدج تۇلەكتەرىنىڭ قۇرىلىس سالاسىنا جۇمىسقا ورنالاسۋى 82،7% قۇرايدى. 2024 جىلعى 15 قاڭتاردان باستاپ اۋىلدا، كەنتتە نەمەسە اۋىلدىق وكرۋگتە جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي سالعان جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ 5 ملن تەڭگەگە دەيىنگى مولشەردە مەملەكەتتىك سۋبسيديا الۋعا مۇمكىندىگى بار.
تۇراقتى ءوسىم، تىڭ مۇمكىندىك
قۇرىلىسشىلار كۇنىنىڭ تاريحى وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا جاڭا قالالار، زاۋىتتار مەن تۇرعىن ۇيلەر قاۋىرت سالىنا باستاعان كەزەڭمەن تىعىز بايلانىستى. سول ءداستۇر ەلىمىز ەگەمەندىك العان سوڭ ساتىمەن جالعاستى. قالا، اۋىل، اۋدانداردا قۇرىلىس جۇمىستارى كەڭ قانات جايدى. 2024 جىلى ەلىمىز بويىنشا رەكوردتىق 19،1 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى، جاڭا پاتەرلەر سانى 173 مىڭنان استى.
جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ەرەكشە نازار اۋدارىلىپ كەلەدى. ماسەلەن، 2019–2024 جىلدار ارالىعىندا 183 مىڭنان استام جەر ۋچاسكەسى ينجەنەرلىك جەلىلەرمەن قامتاماسىز ەتىلدى. بۇدان بولەك، جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا، جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ مەملەكەتتىك باعدارلامالارى اياسىندا التى جىل ىشىندە الەۋمەتتىك وسال ساناتتار 77 مىڭنان استام جالعا بەرىلەتىن پاتەر، «وتباسى بانكىنىڭ» جەڭىلدەتىلگەن قارىزدارى ارقىلى 80 مىڭنان استام قولجەتىمدى نەسيە (2% مولشەرلەمە بويىنشا – 22 022 زايم، 5% مولشەرلەمە بويىنشا – 58 450 زايم) الدى. بۇل يگى شارالار ازاماتتاردىڭ جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋ مۇمكىندىگىن كەڭەيتتى، جاڭا اۋدانداردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتتى.
تۇرعىن ۇيدەن ينفراقۇرىلىمعا دەيىن
بۇرىنىراقتا قۇرىلىسشىلار ونەركاسىپ ورىندارى مەن جاڭا قالالار سالۋعا باسىمدىق بەرىپ كەلگەن بولسا، بۇگىندە ولار تۇرعىن ءۇي قورىن دا، ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى دا دامىتۋعا دا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. كەيىنگى التى جىلدا حالىقتى سۋمەن قامتۋ دەڭگەيى ءوستى، ءقازىر قالالاردىڭ 99،3%-ى، اۋىلداردىڭ 97،5%-ى ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. سونىمەن قاتار كارىز-تازارتۋ قۇرىلعىلارىن قايتا جاڭارتۋ، جاڭا جولدار سالۋ، تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇيەلى جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
وڭىرلەردە تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدىڭ 2023–2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى شەڭبەرىندە كوندومينيۋم نىساندارىنىڭ بارلىق مۇلكىنە، ونىڭ ىشىندە قاسبەتتەرى مەن شاتىرلارىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. سونداي-اق وڭىرلەرگە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتىنان كوپپاتەرلى تۇرعىن ۇيلەرگە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋگە 7 جىلعا 0،1%-دىق كرەديتتەر بەرىلەدى. تەك 2024 جىلى عانا 233 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتتى. سونىڭ ارقاسىندا مىڭداعان وتباسىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايى جاقساردى، تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ساقتالۋى قامتاماسىز ەتىلدى.
سىن-قاتەرلەردى ەڭسەرۋ
قۇرىلىسشى ماماندىعى قاشاننان تەك جاسامپازدىقپەن عانا ەمەس، قالپىنا كەلتىرۋمەن دە بايلانىستى. ايتالىق، 2024 جىلعى الاپات سۋ تاسقىنىنان كەيىن، 17 مىڭنان استام ءۇي مەن ساياجاي زارداپ شەكتى. سول كەزدە اۋىلدارعا، ازاماتتارعا كەلتىرىلگەن زياندى وتەۋدىڭ ءتيىمدى تەتىگى ناتيجەسىندە قىسقامەرزىمدە 9 156 ءۇي جوندەلىپ، 2700-گە جۋىق جاڭا ءۇي سالىندى. سونىمەن قاتار، كاسىبي مامانداردىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا جولدار، كوپىرلەر، ەلەكتر جەلىلەرى، ءبىلىم، مادەنيەت، سپورت نىساندارى قالپىنا كەلتىرىلدى. بۇل جۇمىس زارداپ شەككەن ازاماتتاردىڭ قالىپتى ومىرگە ورالۋىن قامتاماسىز ەتتى، ينفراقۇرىلىمنىڭ بولاشاق سىن-قاتەرلەرگە تۇراقتىلىعىن ارتتىردى.
سيفرلاندىرۋ جانە يننوۆاسيا
بۇگىندە قۇرىلىس سالاسىندا «e-Qurylys»، قالا قۇرىلىسى كاداسترى سياقتى اۆتوماتتاندىرىلعان باقىلاۋ جۇيەلەرى ەنگىزىلىپ جاتىر. بۇل باستامالار جوبالاۋدان باستاپ پايدالانۋعا بەرۋگە دەيىنگى ءاربىر كەزەڭدى باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، ۇدەرىستەردىڭ اشىقتىعىن ارتتىرادى، ستاندارتتاردىڭ ساقتالۋىنا كەپىل بولادى. سيفرلىق تەحنولوگيالار قۇرىلىستى جىلدام، ءقاۋىپسىز، ساپالى جۇرگىزۋگە بىردەن-بىر سەپ.
كەيىنگى جىلدارى قۇرىلىس سالاسىندا اۋقىمدى سيفرلىق ترانسفورماسيالار جۇزەگە اسىپ جاتىر. ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگىنىڭ نەگىزگى جوبالارىنىڭ ءبىرى ءبىرىڭعاي سيفرلىق ەكوجۇيەنى – قولدانىستاعى اقپاراتتىق جۇيەلەردى الماستىراتىن «تاپسىرىس بەرۋشىنىڭ ءبىرىڭعاي تەرەزەسىن» ەنگىزۋى بولدى. جاڭا پورتال egov.kz پلاتفورماسىمەن ءبىرىكتىرىلەدى دە، قالا قۇرىلىسىن جوسپارلاۋدان باستاپ نىسانداردى پايدالانۋعا بەرۋگە دەيىن قۇرىلىستى سۇيەمەلدەۋدىڭ تولىق سيكلىن قامتاماسىز ەتەدى. ءقازىردىڭ وزىندە ەلىمىزدىڭ ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ 90%-دان استامى سيفرلاندىرىلدى.
قىسقاسى، بۇگىنگى قۇرىلىس الاڭى – جاي عانا عيماراتتار تۇرعىزۋ ەمەس، بارلىق ازاماتتارعا قولايلى، ءقاۋىپسىز، زاماناۋي ورتا قالىپتاستىرۋ جونىندەگى كەشەندى جۇمىستىڭ توعىسقان جەرى. سول تۇرعىدا ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى ەرسايىن ناعاسپايەۆ اتاپ وتكەندەي: «ءوسىپ كەلە جاتقان ۋربانيزاسيا، قالالاردىڭ قارقىندى دامۋى جاعدايىندا قۇرىلىس سالاسى ەلدەگى ءوسىم، ءومىر ساپاسىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى، قۇرىلىسشىلاردىڭ تاجىريبەسى، كاسىبيلىگى مەن ادالدىعى ەل ەكونوميكاسىنىڭ سەنىمدى تىرەگى بولىپ قالا بەرەدى».
تۇرعىن ۇيلەر سالىپ، ينجەنەرلىك جەلىلەردى جاڭارتىپ، اسا ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمدىق نىسانداردى جاساپ، وتاندىق ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسىپ جاتقان ماماندار قانداي قۇرمەتكە بولسىن لايىق.
