ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، تۇركى حالىقتارىنىڭ بىرلىگى ءۇشىن كۇرەس جۇرگىزگەن ءبىرتۋار تۇلعا تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ 130 جىلدىعىنا ارنالعان «ءححى عاسىرداعى تۇركىستان يدەياسى» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي كونفەرەنسيا ءوتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ ءومىرى مەن عىلىمي ىزدەنىستەرىن، كەلەشەك ۇرپاققا قالدىرعان مۇراسىن جان-جاقتى زەرتتەپ، جاڭا قىرىنان تانۋعا مول مۇمكىندىك بەرەتىن ءىس-شارادا ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن تاريحشىلار مەن بەلگىلى عالىمدار، ساراپشىلار باس قوستى.
اتاپ ايتقاندا: ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى مالىك وتاربايەۆ، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ باسقارما ءتوراعاسى – رەكتور جانسەيىت تۇيمەبايەۆ، ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەسى، اكادەميك ورازالى سابدەن، ق ر ۇعا اكادەميگى، پروفەسسور مامبەت قويگەلدييەۆ پەن حانكەلدى ءابجانوۆ، جازۋشى بەيبىت قويشىبايەۆ پەن مۇحتار قازبەك، وقۋ ورداسىنىڭ وقىتۋشىلارى، ستۋدەنتتەر قاتىستى.
ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى مالىك وتاربايەۆ مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن جينالعاندارعا وقىپ بەردى.
«تۇرار رىسقۇلوۆ – ءتول شەجىرەمىزگە، ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعىنا قاتىستى كوپتەگەن ماقالالار مەن عىلىمي ەڭبەكتەر جازدى. كۇردەلى كەزەڭدە ەل يگىلىگى ءۇشىن ايانباي قىزمەت ەتىپ، تالاي يگى باستاماعا ۇيىتقى بولدى. قازاقتىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگى، تۇركى جۇرتىنىڭ ازاتتىعى جولىندا تاباندى كۇرەس جۇرگىزدى. تۇرار رىسقۇلوۆ ەسىمى «تۇتاس تۇركىستان» يدەياسىمەن تىعىز بايلانىستى»، – دەلىنگەن حاتتا.
قازۇۋ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ تۇرار رىسقۇلوۆ قازاق حالقىنىڭ عانا ماقتانىشى ەمەس، تۇركى حالىقتارىنا ورتاق تاريحي تۇلعا ەكەنىن باسا ايتتى.
«تۇرار رىسقۇلوۆ تۇتاس تۇركىستان يدەياسى ءۇشىن كۇرەسىپ، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ىنتىماعىن نىعايتۋدا جانكەشتى ەڭبەك ەتتى. 1920 جىلى تۇركىستان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلاندى. قازاق حالقىن اشتىقتان قۇتقارۋ جايىندا ستالينگە ناقتى ۇسىنىستار جاسادى. گولوششەكيننىڭ «قازاقستانداعى كىشى قازان» يدەياسىنا اشىق تۇردە قارسى شىقتى. قازاق زيالىلارى ارمانداعان «تۇركى دۇنيەسى» يدەياسى بۇگىندە جۇزەگە استى. ەگەمەندىك العاننان كەيىن باۋىرلاس ەلدەر قوسىلىپ، تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىن قۇردى. مۇنداي ۇيىم بۇرىن-سوندى بولماعان. بۇدان بولەك، تۇركسوي، تۇركپا ۇيىمدارى بار. عىلىمي تۇرعىدا 2010 جىلى حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى استانا قالاسىندا اشىلدى. وسى يدەيانىڭ بارلىعىن كەزىندە تۇرار رىسقۇلوۆ پەن وزگە دە ۇلت زيالىلارى ارمانداعان بولاتىن»، – دەدى رەكتور.
ءوز كەزەگىندە پروفەسسور مامبەت قويگەلدييەۆ تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ كوزقاراسى مەن ۇستانىمى تۋرالى بايانداما جاساپ، قايراتكەر تۇلعانىڭ قازاق حالقى ءۇشىن جاساعان ەڭبەگى ەش ۋاقىتتا وزەكتىلىگىن جوعالتپايتىنىن اتاپ ءوتتى.
«تۇرار رىسقۇلوۆ 1906 جىلعى كوتەرىلىستىڭ پەرزەنتى دەپ ايتۋعا بولادى. 1916 جىلى بولعان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىس رىسقۇلوۆتىڭ كوز الدىندا ءوتتى. ول حح عاسىردىڭ باسىندا تاريح ساحناسىنا شىققان قازاق زيالىلارىنىڭ ونەگەلى جولىن جالعاپ، ۇلتىنا ادال قىزمەت ەتتى. قايراتكەر تۇلعانىڭ تۋعان حالقىمىزبەن قاتار، تۇتاس تۇركى دۇنيەسى مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ تاريحىندا دا وشپەس ءىزى، قالدىرعان قولتاڭباسى بار»، – دەدى مامبەت قويگەلدييەۆ.
ءىس-شارادا ورازالى سابدەن، حانكەلدى ءابجانوۆ، بەيبىت قويشىبايەۆ، مۇحتار قازبەك جانە ت.ب. عالىمدار بايانداما جاسادى.
كونفەرەنسيا بارىسىندا كەلۋشىلەر نازارىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق مەملەكەتتىك ءارحيۆى دايارلاعان تۇرار رىسقۇلوۆقا قاتىستى ارحيۆ قۇجاتتارىنىڭ كورمەسى تانىستىرىلدى. مۇندا تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ پىشپەك اۋىلشارۋاشىلىق ۋچيليششەسىندە جانە دوستارىمەن تۇسكەن فوتوسۋرەتتەرى، سيرەك كەزدەسەتىن قۇجاتتار، قايراتكەر تۇلعانىڭ جازعان وتىنىشتەرى مەن حاتتارى، 1921 جىلى دايارلاعان «ۇلت ماسەلەسى جونىندەگى» اتاقتى تەزيستەرى قويىلعان.
