توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرلەرىن تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ اجىراماس بولىگى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى. ويتكەنى ءورت ءسوندىرۋشى نەمەسە قۇتقارۋشىنىڭ ەڭبەگى ادامنىڭ ءومىرى مەن تاعدىرىن ساقتاپ قالاتىن كۇردەلى ميسسيا. مۇنداي ماماندار ءار مينۋت سايىن تاۋەكەلدىڭ ۇستىندە جۇرەدى، ال ولاردىڭ قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى كەز كەلگەن سالاداعى قىزمەتكەردىڭ مىندەتىنەن الدەقايدا اۋىر. سوندىقتان تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن شەشۋ تىكەلەي ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ كەپىلى.
استاناداعى №4 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ بولىمىندە وتكەن شارا وسىنىڭ ايقىن دالەلى بولدى. ق ر توتەنشە جاڭدايلار ءمينيسترى شىڭعىس ءارىنوۆتىڭ قولىنان جاڭا پاتەرلەردىڭ كىلتىن العان قۇتقارۋشىلار ءۇشىن بۇل كۇن ولاردىڭ تاعدىرىنداعى ماڭىزدى كەزەڭدەردىڭ ءبىرى ەكەنى ءسوزسىز.
قونىس تويى – ءار وتباسىنىڭ ارمانى. ال ءقاۋىپتى قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن ادامنىڭ وتباسى جايلى باسپاناعا يە بولسا، ول قىزمەتكەردىڭ ءوز مىندەتىن اتقارۋداعى سەنىمدىلىگى دە ارتادى. قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا، ءۇي ماسەلەسى شەشىلگەن قۇتقارۋشى تاۋەكەلگە بارعان ساتتە ەكىۇداي ويدان ارىلادى. ونىڭ ارتىندا باسپاناعا يە وتباسى بارىن ءبىلۋى، پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دا ونىڭ باتىلدىعىن ارتتىرادى.
ستاتيستيكاعا جۇگىنسەك، ەلىمىز بويىنشا توتەنشە جاعداي قىزمەتىندە 18 مىڭنان استام ادام ەڭبەك ەتەدى. سولاردىڭ ايتارلىقتاي بولىگى قىزمەتتىك پاتەردە نەمەسە جالدامالى باسپانادا تۇرادى. ولاردىڭ جالاقىسى تۇرمىستى الىپ جۇرۋگە جەتكەنىمەن، باسپانا ماسەلەسىن ءوز كۇشىمەن شەشە المايدى. نارىقتاعى پاتەر باعاسىنىڭ ءوسىمى، يپوتەكانىڭ اۋىر شارتتارى بۇل ساناتتاعى ازاماتتارعا قوسىمشا جۇكتەمە تۇسىرەتىنى انىق.
سوندىقتان مەملەكەت تاراپىنان تۇرعىن ءۇي ءبولۋ – ولاردىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا عانا ەمەس، سالاعا كادر تارتۋعا دا تىكەلەي اسەر ەتەدى. قىزمەتى ءقاۋىپتى، جالاقىسى ورتاشا دەڭگەيدە، ال الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەر از بولعان جاعدايدا جاستاردىڭ بۇل سالاعا قىزىعۋشىلىعى تومەندەيتىنى جاسىرىن ەمەس. ال تۇرعىن ءۇي بەرۋ – سول كەپىلدىكتەردىڭ ەڭ ماڭىزدىسى.
قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى حالىقارالىق تاجىريبەگە كوز جۇگىرتسەك، دامىعان ەلدەردە قۇتقارۋشىلارعا تۇرعىن ءۇي ءبولۋ جۇيەسى ارنايى باعدارلامالار ارقىلى شەشىلەدى. ماسەلەن، اقش-تا ءورت سوندىرۋشىلەر مەن پوليسەيلەرگە الەۋمەتتىك يپوتەكا جەڭىلدىكتەرى بار. تۇركيادا جەر سىلكىنىسىنە قارسى كۇرەسەتىن قۇتقارۋ بولىمدەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە ارنايى تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى سالىنادى. بۇل – ولاردىڭ قوعام الدىنداعى ەڭبەگىن مويىنداپ قانا قويماي، توتەنشە جاعداي كەزىندە بار كۇشىن جۇمىسىنا ارناۋىنا جاعداي جاساۋ. قازاقستاندا قولعا الىنعان سوڭعى شارالار دا وسى تاجىريبەمەن ۇندەسىپ وتىر.
– «توتەنشە جاعدايلار قىزمەتكەرلەرىن تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ – ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىمدىلىك» دەگەن ءسوزى جاي عانا رەسمي مالىمدەمە ەمەس، سالاداعى ناقتى احۋالدى ءدوپ باسقان تۇجىرىم. شىندىعىندا، باسپانا ماسەلەسىن شەشۋ – قۇتقارۋشىعا مورالدىق دەمەۋ. ال مورالدىق دەمەۋ – قىزمەتتەگى باتىلدىقتىڭ العىشارتى. ماسەلەن، ءورت ورتاسىنا كىرىپ بارا جاتقان قىزمەتكەردىڭ ويىندا ارتىندا قالعان وتباسى الاڭ بولىپ تۇرادى. ەگەر ونىڭ وتباسى باسپانا جاعىنان قىسىلماسا، قۇتقارۋشى بار كۇشىن ءوز ىسىنە ارنايدى. بۇل – پسيحولوگيالىق تۇراقتىلىقتىڭ تىكەلەي فاكتورى، – دەيدى ق ر توتەنشە جاڭدايلار ءمينيسترى شىڭعىس ءارىنوۆ.
سونىمەن قاتار بۇل سالادا تەر توگىپ جۇرگەن ازاماتتارعا جاڭا قىزمەتتىك اۆتوكولىكتەردىڭ بەرىلۋى دە نازاردان تىس قالماۋى ءتيىس. قۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ تەحنيكاسى ەسكىرگەن جاعدايدا، ول قانشا جەردەن بىلىكتى مامان بولسا دا، اپات وشاعىنا ۋاقىتىلى جەتە الماۋى مۇمكىن. سوندىقتان كولىكتەردىڭ جاڭارۋى – جەدەلدىكتى قامتاماسىز ەتسە، تۇرعىن ءۇيدىڭ بەرىلۋى – ادام فاكتورىن تۇراقتاندىرادى. ەكەۋى قاتار كەلگەندە عانا قۇتقارۋ جۇيەسى تولىققاندى كۇشەيەدى.
بۇل باستاما تەك استاناداعى بولىمدەرمەن شەكتەلمەي، وڭىرلەرگە دە كەڭىنەن تارالۋى كەرەك. ويتكەنى ەڭ كوپ توتەنشە جاعدايلار الماتى، شقو، قىزىلوردا، جامبىل سياقتى وڭىرلەردە تىركەلەدى. ءدال وسى ايماقتارداعى قۇتقارۋشىلار دا باسپاناعا مۇقتاج. سوندىقتان ەل استاناسىندا باستالعان يگى قادام رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە جۇيەلى ساياساتقا اينالعانى دۇرىس.
تۇرعىن ءۇي – ادامنىڭ الەۋمەتتىك تۇراقتىلىعىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى. قۇتقارۋشىلاردىڭ باسپانالى بولۋى – ولاردىڭ جۇمىسىنا ادالدىعىن ارتتىرىپ قانا قويماي، حالىقتىڭ مەملەكەتكە دەگەن سەنىمىن دە كۇشەيتەدى. ويتكەنى قاراپايىم تۇرعىندار توتەنشە جاعداي كەزىندە ءوز ءومىرىن سەنىپ تاپسىراتىن ادامداردىڭ ەڭبەگى ءادىل باعالانعانىن كورۋى كەرەك. بۇل – بيلىكتىڭ قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ كورىنىسى.
قۇتقارۋشىلارعا باسپانا بەرۋ – الەۋمەتتىك ساياساتتاعى جاي عانا تارماق ەمەس، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ باستى بۋىنى. بۇل قادام ارقىلى مەملەكەت ادام ءومىرىن قورعاۋدى ەڭ جوعارعى قۇندىلىق رەتىندە مويىنداپ وتىر. ال وسىنداي قۇندىلىققا سۇيەنگەن ەلدىڭ بولاشاعى سەنىمدى بولماق.
ايتارىم بار:
شىڭعىس ءارىنوۆ، ق ر توتەنشە جاڭدايلار ءمينيسترى
– مەن ءۇشىن قۇتقارۋشىلارعا تۇرعىن ءۇي بەرۋ ماسەلەسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ قۇرامداس بولىگى. ويتكەنى ادام ءومىرىن ساقتاپ قالۋ جولىندا الدىڭعى شەپتە جۇرگەن قىزمەتكەرلەردىڭ جاعدايى جاسالماسا، ولاردىڭ كاسىبي دايىندىعى مەن باتىلدىعىنا تولىق سەنىم ارتۋ قيىن. جايلى باسپاناسى بار مامان تاۋەكەل ساتىندە ەكىۇداي بولمايدى، ونىڭ بار ويى – ادامداردى امان الىپ شىعۋ.
سوندىقتان تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ – ءبىز ءۇشىن ەڭ الدىمەن پسيحولوگيالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ، ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىمدى نىعايتۋ. بۇل قادام قۇتقارۋشىنىڭ وتباسىنا دا، وزىنە دە مەملەكەت تاراپىنان جاسالعان قامقورلىقتىڭ ناقتى بەلگىسى.
ارينە، تۇرعىن ءۇي بەرۋ الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى عانا شەشپەيدى. ول سالاعا جاڭا كادر تارتۋعا دا ىقپال ەتەدى. جاستار ءقاۋىپتى ءارى جاۋاپتى ماماندىقتى تاڭداعاندا، ولاردىڭ الدىندا ءبىر عانا سۇراق تۇرادى – مەنىڭ ەڭبەگىم لايىقتى باعالانا ما؟ ال مەملەكەت تاراپىنان تۇرعىن ءۇي ۇسىنىلۋى – سول سۇراققا بەرىلگەن ايقىن جاۋاپ. بۇل – ماماندىقتىڭ بەدەلىن كوتەرەتىن، بولاشاققا باعىت بەرەتىن شەشىم.
ءبىز تەك باسپانامەن عانا ەمەس، قۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن دا ۇنەمى جاڭارتىپ وتىرامىز. جاڭا تەحنيكا، زاماناۋي قۇرال-جابدىقتار – قۇتقارۋشىلاردىڭ قولىن ۇزارتاتىن مۇمكىندىك بولسا، باسپانا – ولاردىڭ جۇرەگىنە تىنىشتىق سىيلايتىن كەپىل. ەكەۋى بىرگە بولعان جاعدايدا عانا جۇيە شىن مانىندە ءتيىمدى جۇمىس ىستەيدى. مەنىڭشە، قۇتقارۋشىنى قولداۋ – قوعامدى قولداۋ. سەبەبى ءار توتەنشە جاعدايدا ءبىز ولاردىڭ كاسىبي باتىلدىعىنا سۇيەنەمىز. ال ولاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋ – مەملەكەت پەن حالىق الدىنداعى ءبىزدىڭ ەڭ باستى بورىشىمىز.
