Máseleniń mán-jaıy oblys ákiminiń tóraǵalyǵymen ótken aptalyq májiliste qaraldy. Darhan Satybaldy jyl sońyna deıin barlyq monshalardy zań talaptaryna sáıkestendirý boıynsha jumystar júrgizýdi júktedi. Jáne monshadan shyqqan sarqyndy sýlardyń kólemine qaraı modýldi tazartqysh qondyrǵylary ornatylýy tıis.
EjTÚKSH basqarmasynyń basshysy Rýslan Muzdybekovtyń baıandaýynsha, Túrkistan oblysynyń aýmaǵynda 41 emdik-ystyq sý uńǵymalaryna qosylǵan, ıaǵnı jer astynan shyǵatyn ystyq sýdyń ústine kásipkerler 69 jeke menshiktegi monsha salǵan.
Olardyń eń kóbi Otyrar men Keles, Saryaǵash jáne Ordabasy aýdandarynda ornalasqan. Onyń ishinde 16 monsha káriz júıelerine qosylǵan, 23 monshanyń sarqyndy sýlary talapqa sáıkes emes septıkke tógilýde. Keı monshalar Ekologıa departamentiniń ruqsatynsyz jumys jasaýda.
Qalǵan 30 monshadan shyqqan sarqyndy sýlar tikeleı jer bederine ashyq kúıde tógilýde. Iaǵnı, termaldy sýdan paıda taýyp jatqandar las sýdy súzgiden ótkizetin qondyrǵy ornatpaǵan. Shaıyndy káriz júıesine emes, dalaǵa aǵyp jatyr. Jaıylymǵa jetken sabyndy sý malǵa, qorshaǵan ortaǵa jáne egistik alqaptarǵa zıan keltirýde. Bıznes ókilderine ekologtar eskertý jasap, súzgi ornatýdy júktegen. Alaıda nátıje joq.
– Jer astynan shyqqan ystyq sýdy paıdalanyp jatqan monsha qojaıyndary jylyna orta eseppen 100 mln teńgege deıin tabys tabady eken. Monshalardyń árqaısysynan táýligine 30-40 m3 shyqqan sarqyndy sýlar arnaıy septıkke tógilmeı, eldi mekenniń mańyndaǵy jergilikti jer bederine tikeleı tógilip, úlken kólemde jınalýda. Ekologıa departamentimen zerdeleý jumystary júrgizilip, qorytyndysymen monshalardyń ıelerine tazartylmaǵan sarqyndy sýlardy jergilikti jer bederine tógýge tyıym salynǵandyǵy jóninde habarlama berilip, sotqa joldanǵan. Qazirgi tańda qaralýda, – dedi basqarma basshysy.
Ortalyqtandyrylǵan káriz júıeleri bolmaǵan jaǵdaıda, jeke kásipkerlerge óz qarajaty esebinen talapqa sáıkes septıkter salý qajet. Kir-qońnyń sýy merziminde arnaıy tehnıkamen tasymaldap, ruqsat etilgen oryndarǵa tógý qajet. Monsha qojaıyndaryna káriz-tazartqysh qondyrǵysyn salý boıynsha usynys beriledi. Olarǵa «QR Ekologıa kodeksine» sáıkes, monshalardy talapqa sáıkestendirý boıynsha habarlama beriledi. Sondaı-aq «Bıznestiń jol kartasy» baǵdarlamasy aıasynda lokaldy káriz-tazartqysh ımaratyn salý boıynsha usynys bar.
– Bul problema jyldar boıy sheshimin tappaı kele jatyr. Eshqashan qolǵa alynbaǵan. Tekserýlerden esh nátıje joq. Sondyqtan bul másele birjolata sheshileýi tıis. Óńirdegi kóptegen monshalar Ekologıa departamentiniń ruqsatynsyz jumys jasaýda, sondaı-aq káriz júıesine qosylmaǵan. Atalǵan kemshilikterdi monsha ıeleri óz qarajaty esebinen joıyp, sanıtarlyq normalaryna keltirý qajet. Osy boıynsha túsindirý jumystaryn júrgizýdi tapsyramyn. Káriz júıelerine qosylmaǵan monshalarǵa Ekologıa departamentimen birlesip, zań aıasynda tıisti sharalar qabyldansyn. Jyl sońyna deıin barlyq monshalardy zań talaptaryna sáıkestendirý boıynsha jumystar júrgizilsin. Monshadan shyqqan sarqyndy sýlardyń kólemine qaraı modýldi tazartqysh qondyrǵylary ornatylsyn, – dedi oblys ákimi Darhan Satybaldy.
