Jemqorlyqtyń ólshemi
Jurttyń jemqorlyqqa eti úırenip ketti, baıqaısyz ba? Buryndary jemqorlyqqa urynǵan adamdy qoǵam istikke shanshyp tik kótermese de, halyq aldynda abyroı-bedelinen aıyrýshy edi. Qazir jemqorlyq áreketke qatysty ózindik uǵym, ólshem-paıym qalyptasty.
Jemqorlyqpen isti bolǵan basshylardy aqtaý, olar jaıynda jaqsy pikir qalyptastyrý syndy halyqtyń oı-sanasyn keri súıreıtin úrdister júrip jatyr. Osyǵan deıin isti bolǵan shendilerdiń eshqaısysy sot zalynda óziniń halyq qarjysyn jymqyrǵanyn moıyndap, jurttan keshirim suraǵanyn kórmedik.
Kúni keshegi Úkimet basqarǵan Serik Ahmetovten bastap Erlan Aryn, Baýyrjan Ábdish, Anar Meshinbaeva – bári-bári qolmen istegen isin moınymen kótermedi. Jazyqsyz... taza... kúıinde túrmeniń tórinen bir-aq shyqty. Olar sot aldynda ózderiniń aıyby joq ekenin dáleldeı alǵan joq. Tipti, keıbireýleri memleket qazynasynan jymqyrǵan aqshalaryn qazynaǵa qaıtarsa da, kinásin bilip, júzderi qyzǵarmady.
Tuńǵyshbaı kúresti qashan bastady?
Endi Jamanqulovtyń isine oralsaq. Sońǵy jyldary akter talaı ret daýǵa qalǵanyn bilemiz. M.Áýezov atyndaǵy akademıalyq drama teatryna dırektor bolǵan kúnnen bastap talaı máselemen betpe-bet keldi.
Ol kezde Tuqań ákemteatrdaǵy ıerarhıalyq júıege qarsy shyǵyp, eń sońynda múıizi qaraǵaıdaı aǵalaryn ózine qarsy qoıyp aldy.
Mine, sodan beri ataǵy jer jarǵan akterler reti kelgende Tuqańdy múıizdep qalýdyń múmkindigin múlt jibergen emes. Osylaısha Tuqań óz ortasynan «máńgilik jaý» taýyp aldy. Kezinde bul iske aqparat quraldary aralasyp, bul daý Tuńǵyshbaıdy tuqyrtýmen aıaqtalǵan-dy.
Bilsek, ol kezde Jamanqulov teatrdy túletip, jastarǵa múmkindik týǵyzý úshin bel býyp, bilek sybana kirisken edi...
Onyń búgingi daýynyń jóni bólek. Keıbireýler mádenı ortada «daýkes» retinde tanylǵan Tuńǵyshbaı Jamanqulovqa memleket tarapynan kıno túsirý úshin bólingen qarjyny talan-tarajǵa saldy degen kúdik keltirýde.
«Fenıks» fılmi úshin bólingen qarjynyń qoldy boldy degen somasyn basqa jemqorlyq faktilerimen salystyrsaq, balanyń oıyny sıaqty kórinýi múmkin. Biraq, zań aldynda jemqorlyqtyń úlken-kishisi bolmaıdy. Sondyqtan, bul jerde Tuńǵyshbaı aǵamyzdy aqtap alýdyń ózi qıyn bolyp tur. Biraq, áleýmettik jelide erkin kósilgen jurt súıikti akterlerin jamanatqa qımaı, arasha túsip jatyr. Bul endi halyqtyń oıy, qoǵamnyń pikiri.
Kúresker bolyp qalyńyz, Tuqa!
Bizdiń nazarymyzdy aýdarǵan bir máseleni aıtsaq. Tuńǵyshbaı Jamanqulov mádenıet salasynyń atqaminerlerimen aıqasqa túskende bul daý ýshyǵyp, laýlaǵan ottyń shalasy óziniń qorasyna túsetinin oılaǵan joq.
Kim biledi, akter aǵamyz ótken jazda oryn alǵan oqıǵalarǵa aralaspaǵanda mundaı pushaıman kúıge túspes pe edi. Iá, «sen tımeseń, men tımeımin badyraq kóz» degen ádepki ustanymdy ustasa Tuqań qazir «Fenıks» fılminiń premerasyn ótkizip, shapqylap júrer edi ǵoı?!
Ol sol bir oqıǵaǵa aralasqan sátinde mádenıettiń aınalasynda júrgen biraz adamdar (qarapaıym halyqpen shatastyrmańyzdar) qoldaý bildirdi. Biraq, sońyna deıin Tuqańnyń qoldaýshysy bola almady. Al halyq Tuqań «Fenıks» fılmi boıynsha on jerden aıypty bolsa súıikti akterlerin qoldaıtyndaryn ashyq aıtýda.
Jamanqulov bitpes daýǵa aralasqanda istiń sońy qalaı aıaqtalatynyn durys baǵamdamaǵany anyq. Han, bılerdiń rolin somdap, optımızmge boıy ábden úırenip alǵan Tuqań jaǵdaıdyń oılamaǵan jerden kúrt ýshyǵatynyn esepke almasa kerek.
Akter jaǵdaı ýshyqqan jaǵdaıda ózin qalaı ustaý kerek ekenin oılamaǵany anyq. Oǵan onyń «aǵalap» Prezıdentke ún qatýy aıqyn dálel bola alady.
Tuqa, mundaıda borkemik bolmańyz. Halyqtyń ózi qoldap otyr sizdi. Sol «Fenıks» fılminen jyrǵatyp, qaltaǵa qyrýar aqsha baspaǵanyńyzdy jurttyń bári biledi. Elimizde túıeni túgimen jutatyn jemqorlar turǵanda Sizdiki ásheıin dúnıe emes pe? Ózińiz oınaǵan han-bılerdiń harızmasyn az da bolsa boıyńyzǵa darytpaǵanyńyz qalaı?
Álıhan Bókeıhanov ózin «barsa kelmestiń saparyna» alyp ketýge kelgen úsh áriptiń adamdary kelgende qalaı qarsy alyp, olardyń óktemdigin qalaı basqanyn umyttyńyz ba? Alash ardaqtysy Álıhan ult múddesi jolynda óziniń basyn báıgege tikkenin bildi. Ádilettilik óz jaǵynda bolǵandyqtan ajaldyń ózin de úlken sabyrmen qarsy alyp, keıingi urpaqqa ónege kórsetti emes pe?
Siz de óz ádiletińizden aınymańyz. Árbir istiń sońyna deıin kúresker bolyp qalyńyz. Kópshilik sizdi qoldaıdy, Tuqa!
Nurlan ÁÝBÁKİR
