Keshe, ıaǵnı 14 qarashada Reseıdiń bırjadan tys naryǵynda 1 AQSH dollarynyń quny 100,2 rúbldi qurap, ósim boıynsha bıylǵy joǵary shekti ıgerdi. Sol-aq eken, reseılikter aqsha ótkizý oryndaryna lap qoıdy, sóıtip qoldaryndaǵy amerıkalyq valútadan jappaı qutylýǵa tyrysýda. Dollardy qunsyzdanyp jatqan rúblge aıyrbastaý reseılikter úshin nege kerek boldy? Bul saýaldyń jaýabyn Dalanews.kz saıtynan oqyp-bile otyryńyzdar.
Dollar nege kúsh aldy?
"BSK Mır ınvestısıa" qor naryǵynyń sarapshysy Mıhaıl Zelser baǵamnyń sharyqtaý shegine jetýin ózge valútalarǵa qatysty ǵalamdyq deńgeıde dollardyń nyǵaıýy túrtki ekenin aıtady.
"Sondaı-aq bul - AQSH-taǵy saılaý nátıjesi, AQSH federaldy rezervi belgileıtin basty syıaqy mólsherlemesiniń tómendeý yqtımaldylyǵynyń kórinisi. Degenmen naryqta spekýlátıvtik kórinis te baıqalady. Sondyqtan alda dollar baǵamy aptyǵyn basyp, sál tómendeýi múmkin", dep onyń sózin "Kapıtaly strany" reseılik saıty keltiredi.
Reseılikterdiń dollardan qutylýǵa tyrysýdaǵy úsh sebebi
Jalpy, ótken aıda, qazirgi dollar qymbattap jatqanda da reseılikter AQSH dollaryn jappaı satýmen bolǵan. Mysaly, DEITA.RU saıtynyń málimetinshe, qazan aıynda reseılikter 55 mlrd rúbldiń dollaryn satqan.
Sarapshylar munyń úsh túrli sebebi baryn boljaıdy.
Birinshiden, buǵan Ortalyq banktiń syıaqy mólsherlemesine qatysty saıasaty áser etýde. Jergilikti halyqqa aqshasyn bankte qazir dollar emes, rúbl túrinde ustaý tıimdi. Degenmen qazir nesıeni aldyn ala jabý jaǵdaıy sıregen. Nesıesi bar reseılikterdiń depozıtte saqtap otyrǵan aqshasy da bar. Olar eki-úsh jyl burynǵy kezdegideı jınaǵan jınaǵyn nesıeni jabýǵa baǵyttamaıdy.
Ekinshiden, Reseıde dollar banknotyn ótkizý qıyndaǵan.Reseılikterdiń tek el ishinde ǵana emes, shetelde de amerıkalyq valútany ótkize almaı áýrege túsip jatatyn kezderi bolady. Shetelde muny aqshań myjylyp qalǵan nemese osyǵan uqsas taǵy basqa sebepterdi alǵa tartatyn kórinedi. Buǵan qatysty túsinikteme bergen RF Qarjy mınıstrligi "bul arada másele amerıkalyq valútada emes, Reseı azamattyǵynda ekenin" aıtqan. Vedomstvo bul túrimen shetel bankteri alda Reseı azamattaryna qyzmet kórsetýdi múlde doǵarýy múmkin dep topshylaıdy. Sol sebepti mınıstrliktiń ózi el azamattaryna dollardy rúblge aıyrbastap, al jınaqty bank depozıtinde saqtaýǵa keńes bergen. Al sarapshylar bul aradaǵy másele banknottyń eskiliginde ekenin aıtady. Reseılik jáne sheteldik bankter dollardyń eski kýpúrosyn onyń jalǵandyǵy qaýpiniń joǵary bolýyna baılanysty aıyrbastaı bermeıdi, onyń ústine ony aıyrbastaıtyndaı jergilikti bankterde jańa banknot joq.
"Reseıge qarsy salynǵan sanksıalarǵa baılanysty reseılik bankter qazir shetelge dollardy aqshalaı jibere almaıdy, sáıkesinshe jańasyn da keri ala almaı otyr. Sondyqtan bul rette aqsha aıyrbasynda problema týyndaýda. Eger ony azamattarymyz jaqyn mańdaǵy ózge elderde aıyrbastaıyn dese, baǵam aıyrmashylyǵyna baılanysty báribir "jelinip qalady", dep "Kapıtal strany" reseılik basylymy qarjyger Lazar Badalovtyń sózin keltiredi.
Úshinshiden, reseılikter úshin amerıkalyq valútany uzaqmerzimdi jınaq retinde ustaýdyń ózi belgili bir deńgeıde qaýipti. Óıtkeni sanksıanyń astynda qalǵan, ekonomıkalyq soǵys jaǵdaıyndaǵy Reseıde amerıkalyq valútaǵa qatysty qandaı da bir shekteý Reseıdiń óz tarapynan, sol sekildi qarsy taraptan da kez kelgen ýaqytta týyndaýy múmkin. Reseılikter muny ishteı jaqsy bilip, aldyn ala qam jasaýǵa tyrysady, árıne.
Reseı ekonomıkasynda budan da úlken qıyndyqtar bar
"Reseı ekonomıkasy quldyrap, al kásiporyndary bankrotttyq jaǵdaıda". Bul týraly úkimetke jaqyn reseılik sarapshylardyń ózi dabyl qaǵyp, aıtýda. Olar ortalyq bankten basty syıaqy mólsherlemesin tómendetýdi suraıdy. Alaıda, bul qazirgi jaǵdaıda,tipti múmkin emes. EAEO-ǵa múshe Qazaqstannyń Reseıden "ınfásıany ımporttap" alatyn ádeti barshaǵa málim. Onsyz da 2025 jyly úsh daǵdaryspen bet-bet kelmek Qazaqstanǵa bul qosylsa, aldaǵy jaǵdaıdyń qandaı bolatynyn elestetýdiń ózi qıyn...
