Turǵyndar buryn qandaı da bir tarıhı nysanǵa barǵanda arnaıy gıdterdiń kómegine júgingen bolsa, qazir bul baǵyttaǵy jumystar barynsha ońtaılandyrylǵan. Tek, óz smartfonyńyzǵa«App Store» nemese «Play Market» qosymshasy arqyly «Taraz Tour» mobıldik qosymshasyn júktep alsańyz bolǵany. Sodan keıin ondaǵy «QR» belgisin basyp, smartfon kamerasyn eskertkishtiń «QR-kod» nysanyna baǵyttap, skanerleý kerek. Mine, osydan soń mobıldik qosymshadaǵy qazaqy shapan kıgen aqsaqal beınesindegi aýdıogıd sizge ǵalamtorsyz-aq eskertkish týraly barlyq málimetti ret-retimen aıtyp beretin bolady. Sonymen birge, qosymshanyń WEB nusqasy arqyly ózińiz barǵan tarıhı aımaqty 360 gradýstyq formatty kórýge múmkindigińiz bar.
Osy aıtylǵan aqparattardyń durystyǵyna kóz jetkizý úshin Shý aýdanynda ornalasqan shalǵaıdaǵy Jaısan ǵuryptyq keshenine baryp qaıtqan bolatynbyz. Shýdaǵy ejelgi túrik ordasy sanalatyn Jaısan dalasynda myń jyldan beri turǵan, qolyna ómir tostaǵanyn ustaǵan jaýyngerdiń tastan jasalǵan músininiń mańyna arnaıy «QR» taqta ornatylypty. «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografıasy» jobasyna óńirimizden 8 kıeli oryn anyqtalyp, usynylǵany belgili. Olardyń qatarynda Merki-Jaısan túrki ǵuryptyq kesheni de bar. «Mádenı mura» tizimine usynylǵan kelesi bir tamasha eskertkish – Merki ǵıbadathanasynyń soltústik jaǵyndaǵy Jaısan ǵıbadathanasy. Bul ortaǵasyrlyq túrikterden qalǵan mádenı – ǵuryptyq keshen. Ǵıbadathanadaǵy eskertkishterdi zertteý jáne saqtaý jumystary 2001 jyldan bastap qolǵa alynǵan. Munda eskertkishterdiń negizgi bóligi ornalasýyna qaraı bir zańdylyqqa negizdelgen. Iaǵnı, jerleý qurylystary keshenniń batys bóliginde ornalassa, ǵuryptyq qurylymdar shyǵys bóligine shoǵyrlanǵan. Tek sırek jaǵdaıda ǵana qorshaýlar qorǵandardyń ortasynda nemese kúlttik keshenderdiń batys bóliginde ornalasqan. Ǵıbadathanaǵa júrgizilgen barlaý jumystary kezinde kóptegen qundy zattar tabylǵan. Bir aıta ketetin jaıt, arheolog Aıman Dosymbaevanyń paıymdaýynsha, mundaǵy eskertkishterde kezdesetin romb úlgisindegi tańba áshekeılikten basqa boıtumar retinde qyzmet atqaratyn kıeli sıpatqa ıe bolǵan.
Mine, atalmysh tarıhı nysandaǵy «QR» taqtaǵa smartfon kamerasyn baǵyttaǵanymyzda osyndaı aqparattarǵa kýá boldyq. Qazaqy shapan kıgen aýdıogıd eskertkish týraly málimetterdi ózińizdiń tańdaýyńyz boıynsha bes tilde jetkizýge qaýqarly. Bundaı «QR» taqta Shý aýdanyndaǵy ejelgi Balasaǵun qalashyǵyna da ornatylypty. Joǵaryda atalǵan qosymshanyń bir artyqshylyǵy ol offlaın rejımde de jumys isteıdi. Osy oraıda, qosymshany oılap tapqan mamandar tarıhı jerler kóbinese shalǵaı aımaqtarda ornalasqandyqtan, onda ǵalamtor jelisi joqtyǵyn eskerse kerek.
Qoryta aıtqanda, tarıhı-mádenı nysandarǵa baı Áýlıeata óńirinde «Sıfrly Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasy júıeli júzege asyp jatyr deýge negiz bar. Óıtkeni, oblysymyzǵa kelgen kez kelgen týrıs úshin barlyq málimet mobıldik qosymsha arqyly qoljetimdi bolyp tur. Bul baǵyttaǵy jumystar aldaǵy ýaqytta da jalǵasyn taýyp, ózge de tarıhı nysandar tolyqtaı sıfrlandyrylmaq.
