Búgingi kúni Semeı qalasynda aýdany 69,11 gektar aýmaqqa QTQ kómý polıgony jumys isteıdi. Ony qandaı da bir retke keltirilgen qaıta óńdeý júıesinsiz qyzmet etetin qoqys úıindisi dep ataýǵa bolady.
Bul ári zańnamaǵa qaıshy keledi. Ondaǵy jınalǵan qaldyq 23 jyl boıy topyraq pen aýany lastaý kózi bolyp tabylady. Al, búgingi tańda qaladaǵy aıyna bir adamǵa ortasha ólshemen alǵandaǵy tarıf 200 teńgeden asady.
– Ekologıa departamentiniń málimetinshe, polıgonnyń janynda ornalasqan baqylaý uńǵymalary jer asty sýlarynyń sapasy tıisti sanıtarlyq normalardan edáýir tómen ekenin kórsetedi. 2023 jylǵa qaraı atalǵan polıgon talap etiletin sanıtarlyq standarttarǵa sáıkes jabylýy tıis. Osyǵan baılanysty, barlyq qajetti standarttarǵa saı keletin jańa sanıtarlyq polıgon ashý máselesi óte ózekti bolyp tabylady jáne ol iske asyrylatyn bolady, – deıdi Oblystyń energetıka jáne TÚKSH basqarmasy basshysynyń orynbasary Nurlan Ramazanov.
Jumys istep turǵan polıgonnyń dırektory Hazıpovtyń aıtýynsha, qazirgi polıgondy qala áýejaıyna jaqyn ornalasqandyqtan da jabý qajet, bul qosymsha qaýip tóndiredi.
– Prokýratýranyń talaptary men uıǵarymyna sáıkes áýejaıǵa deıin 15 shaqyrym radıýsta QTQ polıgony bolmaýy tıis. Osy erejege sáıkes 15 shaqyrym qashyqtan jańa polıgon ornalasatyn jer ýchaskesi bólindi. Biraq onyń qurylysy 2023 jylǵa deıin qarastyrylǵan. Iaǵnı, osy ýaqytqa deıin biz osy jerde jumys isteıtin bolamyz, – dep atap ótti JK dırektory Rafaıl Hazıpov.
QTQ-ny basqarý júıesin jańǵyrtý jónindegi EQDB men ákimdiktiń jobasy halyqaralyq normalarǵa sáıkes qýaty jylyna 100,0 myń tonna qaldyqtardy mehanıkalyq-bıologıalyq óńdeýdiń ıntegrasıalanǵan kesheni bar jańa sanıtarıalyq-tehnıkalyq polıgon salýdy kózdeıdi.
Sondaı-aq QTQ jınaý pýnktteriniń jelisin jańǵyrtý jáne keńeıtý, qoldanystaǵy polıgondy barlyq sanıtarlyq normalarǵa sáıkes jabý jáne rekýltıvasıalaý kózdelgen. Osy maqsatta 100 gektar jer telimi bólindi.
– Qazirgi ýaqytta Semeı qalasynyń polıgony jylyna 65 myń tonnaǵa jýyq QTQ qabyldaıdy. Qatty turmystyq qaldyqtardy óńdeýdiń óte tómen deńgeıine baılanysty qorshaǵan ortaǵa shamamen 32 myń tonna CO2 ekvıvalenti shyǵarylady. Kómirqyshqyl gazynan basqa, polıgonda únemi týyndaıtyn jergilikti órtterdiń nátıjesinde basqa da zıandy komponentter bólinedi, – dep atap ótti EQDB Eýrazıa aımaǵy boıynsha ınfraqurylym departamenti dırektorynyń orynbasary Bahtıer Faızıev.
Esepteýler kórsetkendeı, nysandy salýǵa josparlanyp otyrǵan ınvestısıalar joba tolyq iske asyrylǵannan keıin emısıany 40%-ǵa, ıaǵnı SO2 emısıasyn 20 myń tonnaǵa deıingi ekvıvalentke qysqartýǵa, sondaı-aq, birinshi kezeńde bul QTQ jalpy kóleminiń shamamen 20%-yn qaıtalama shıkizat retinde paıdalanýǵa bolatyn paıdaly fraksıalarǵa óńdeýge múmkindik beredi.
Ol polıgonnyń ózin, ondaǵy ınfraqurylymdy, ǵımarattardy, qurylystardy salý, sondaı-aq ol úshin qajetti tehnıkany satyp alý boıynsha qajetti jumystardyń keshenin qamtıdy. Qyzmetterdiń barlyq satyp alýlary men jumystary memlekettik sektor úshin belgilengen Eýropalyq banktiń saıasaty men erejelerine sáıkes ashyq konkýrstyq saýda-sattyqqa júzege asyrylatyn bolady.
Sondyqtan atalǵan baǵalar eseptik bolyp tabylady jáne ony osy salada tájirıbesi bar jetkizýshiler men merdigerler tikeleı anyqtaıtyn bolady. Tarıfterdiń tehnıkalyq-ekonomıkalyq zerttelimin halyqaralyq táýelsiz konsýltanttar jasaǵanyn atap ótý qajet. Ol halyq úshin osy qyzmetterdiń qoljetimdiligi turǵysynan júrgizildi, soǵan sáıkes taldaý júrgizilip, halyq úshin tarıf quny baǵalandy.
Tehnıkalyq-ekonomıkalyq zertteýge sáıkes, qurylys quny 5,2 mlrd teńgeni quraıdy. Onyń ishinde EQDB nesıesi 3,8 mlrd teńge. TEZ aıasynda JSQ ázirlenetin bolady, odan keıin iske asyrýdyń túpkilikti somasy belgili bolady. EQDB ókilderi atap ótkendeı, konkýrs pen satyp alý rásimi ashyq jáne jarıaly túrde ótedi.
– Áleýmettik jeliler men BAQ-ta tarıf 21 myń teńgeni quraıdy degen aqparat tarady, bul shyndyqqa janaspaıdy. Turǵyndar úshin ortasha ólshengen tarıf aldyn ala esepteýler boıynsha 2023 jyly bir adamǵa aıyna 320 teńgeni jáne 2025 jyly bir adamǵa aıyna 450 teńgeni quraıdy, bul jeke sektormen abattandyrylǵan jáne abattandyrylmaǵan úıler arasyndaǵy orta esep, – deıdi Oblystyń energetıka jáne TÚKSH basqarmasy basshysynyń orynbasary Nurlan Ramazanov.
Aıta ketý kerek, budan buryn «Keleshek» kópsalaly paıdalaný kásipornyniń dırektorynyń m.a. Maqsut Nyǵmetovtyń ózi qol qoıyp, Bank tarapynan 3,8 mlrd teńge mólsherinde qarjylandyrý múmkindigin qaraý úshin EQDB-ǵa óziniń ótinishin rastap hat joldaǵan. Sondaı-aq, Maqsut Nyǵmetov qol qoıǵan EQQDB-ǵa joldaǵan aqparattyq hatta qaldyqtardyń basym bóligi tıisti jabyny, jınaý jáne óńdeý júıesi joq, jer asty sýlary men topyraqtyń qaýipti zattarmen lastanýyna ákep soqtyratyn halyqaralyq standarttarǵa sáıkes kelmeıtin polıgonǵa shyǵarylatyny aıtylǵan.
Sonymen qatar, ol Semeıdegi qatty turmystyq qaldyqtardy basqarý júıesin jańǵyrtý jobasy boıynsha satyp alýlardy ornalastyrý týraly kelisimge qol qoıdy.
Sondaı-aq, SHQO oblystyń energetıka jáne TÚKSH basqarmasynyń aqparaty boıynsha Maqsut Nyǵmetov hatta keltirgen mysaldy Semeı qalasyndaǵy QTQ júıesin jańǵyrtý jónindegi jobamen salystyrýǵa kelmeıdi.
Óıtkeni, 200 mln teńge somasyna alańy 4,88 gektardy quraıtyn polıgon Batys Qazaqstan oblysy Kaztalov aýdanynyń Jalpaqtal aýylynda salynady, onda 5000-ǵa jýyq adam turady.
Al aýdany 8,4 gektar bolatyn dál osyndaı jobany búgingi kúni 8 myń adam turatyn SHQO Aıagóz aýdanynyń Aqtoǵaı kentinde 166,6 mln teńge somaǵa iske asyrý josparlanýda. Aıta ketý kerek, polıgondardyń bul túri tek qatty turmystyq qaldyqtardy saqtaý úshin jaramdy.
Batys Qazaqstan oblysynyń Oral qalasynda jańa QTQ polıgonyn salý endi josparlanýda. Bul joba Semeı qalasyndaǵy EQDB jobasyna uqsas.
Osylaısha, Batys Qazaqstan oblysyndaǵy jańa polıgon qurylysynyń quny Semeı qalasyndaǵy polıgon qurylysynyń qunynan 11 ese qymbat dep hatta kórsetilgen aqparat shyndyqqa janaspaıdy!
