Bilikti mamannan úırener dúnıe kóp
Alǵashqy otany jasaýǵa Italıadan arnaıy shaqyrylǵan doktor Stefano Djıdaro Gabrıele d’Annýnsıo ýnıversıteti klınıkasynyń profesory, Mılandaǵy «Trans Enterix» fırmasynyń hırýrg keńesshisi. Ol birneshe apta boıy bizdiń dárigerlermen aldaǵy operasıanyń jaı-kúıin talqylap, pasıentterdi irikteý jumystarymen aınalysypty.
– Búgin áriptesterimmen ota barysynda qalaı jumys isteıtinimizdi anyqtap alamyz. Óıtkeni robottalǵan hırýrgıada eń mańyzdysy – komandalyq jumys. Ár múshesi óz áreketin naqty túsinýi kerek. Birinshi hırýrg qashyqtyqta jumys isteıdi. Ol pasıenttiń ústeliniń janynda turǵan kómekshisiniń óziniń bergen nusqaýlaryn durys túsinip, oryndaıtynyna senimdi bolýy kerek, Meniń basty maqsatym – sizderdiń dárigerlerge bar bilim-tájirıbemdi kórsetip, olardy óz betterimen jumys isteýge úıretý. Qajettilik bolyp jatsa, men kez kelgen ýaqytta kómek berýge daıynmyn, - degen bolatyn sheteldik qonaq alǵashqy kezdesýimizde.
Stefano Djıdaronyń eki mamandyǵy bar. Alǵashqysy jalpy hırýrgıa bolsa, ekinshisi ýrolog-hırýrg. Profesor – segiz jyl kóleminde robototehnıkalyq júıeni jasaǵan kompanıamen tyǵyz jumys istep, jańa tehnologıaǵa asa qyzyǵýshylyq tanytqan doktorlardyń biri. Sońǵy eki jylda osy tehnologıanyń aýrýhanalarǵa engizilýine úles qosý maqsatynda Eýropa men Eýrazıanyń birqatar elderinde trenıńter, sheberlik synyptaryn ótkizip keledi. Robottyq hırýrgıaǵa qatysty zertteýlerdiń saraptamasynan bastap klınıkalyq qoldanylýyna deıin tájirıbe jınaqtaǵan ǵalym. Endi №1 qalalyq aýrýhananyń hırýrg mamandaryna sheberlik synyptaryn ótkizip, bilgenderimen bólispek.
Birden aıta ketelik, Stefano Djıdaroǵa asıstent bolǵan shyǵysqazaqstandyq hırýrgter men medbıkeler Germanıa men Italıada eki aptalyq bilimderin jetildirý kýrstarynan ótip kelgen mamandar edi.
– Men operasıa zalynda tolyq túsinistik bolatynyna senimdimin. Óıtkeni mamandarymyz shetelde oqyp keldi, olar aǵylshyn tilin komýnıkasıalar deńgeıinde jetkilikti meńgergen. Sonymen qatar hırýrgterdiń arasynda tilsiz, is-qımylmen de baılanys bolady, – degen edi oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy Marat Shoranov.
Aldaǵy ýaqytta gıbrıdti operasıa zaly jabdyqtalady
...Elimizde robottyń kómegimen alǵashqy hırýrgıalyq ota 50 jastaǵy óskemendik naýqasqa jasaldy. Pasıenttiń ótinde tas bolǵandyqtan, ótin alyp tastaýǵa týra kelgen. Operasıa zalynan shyqqan sheteldik profesor ózin qaýmalaǵan jýrnalısermen alǵashqy áserlerimen bólisti.
– Meni erekshe tańǵaldyrǵan eki nárse boldy. Men operasıaǵa qatysqan barlyq hırýrgter men medbıkelerge alǵys aıtqym keledi. Óıtkeni mundaı otalar kezinde ásirese komandalyq jumys mańyzdy. Sonymen qatar operasıalyq zaldardyń jabdyqtalýy óte joǵary deńgeıde ekenin atap ótkenim jón bolar. Osyndaı tamasha qolaıly jaǵdaılar men bilikti mamandardyń kómegimen ota sátti aıaqtaldy. Sizderdiń dárigerlerdiń daıyndyǵyna óte joǵary baǵa berer edim. Olar búgin meniń jáne robottalǵan júıeniń kómegimen ota jasasa, kelesi joly men kómekshi bolamyn, barlyǵyn ózderi jasaıdy, – dedi Stefano Djıdaro.
Mamandardyń túsindirýinshe, hırýrg robotty qashyqtyqtan basqarady. Al kómekshileri men medbıkeler manıpýlátorlardy birinshi hırýrg aıtqan jerge ornatady, sondaı-aq qajet bolsa, ınstrýmentterdi de almastyryp otyrady. Bul jerde barlyq áreket asqan dáldikpen oryndalady, robot qysymnyń kóterilýine jol bermeıdi eken. Sonyń nátıjesinde ota kezinde asqynýlar bolmaıdy, naýqas tezirek saýyǵady.
Elimizde alǵash ret robottalǵan júıeniń kómegimen jasalǵan operasıadan keıin oblys ákimi Danıal Ahmetov óz pikirin jetkizdi.
– Men oblys turǵyndarynyń osyndaı joǵary tehnologıaly medısınalyq kómekke qol jetkizgenine qýanyshtymyn. Kópten aıtyp júrgen, únemi keshigý teorıasynan alǵa ozý tájirıbesine kóshtik. Munymen de toqtamaımyz. Kóp uzamaı Shyǵysta elimizdegi alǵashqy gıbrıdti operasıa zaly jabdyqtalatyn bolady. Men sizderdi aldaǵy úsh jylda oblysymyz medısına salasyndaǵy kóshbasshy óńirge aınalatynyna sendiremin. Keleshekte de shetelden bilikti, tájirıbeli doktorlardy shaqyryp, ózimizdiń mamandardy da Eýropanyń klınıkalarynda oqytýdy jalǵastyramyz, – dep atap ótti oblys basshysy.
Robottalǵan hırýrgıa júıesi medısınanyń kóp salasynda – jalpy hırýrgıada, ýrologıalyq jáne gınekologıalyq, tarakaldi ota kezinde de qoldanylady. Oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy Marat Shoranovtyń aıtýynsha, ıtalándyq profesor birneshe naýqasqa gınekologıalyq ota jasaıdy. Budan basqa ýrologıalyq operasıalar da qarastyrylǵan. Profesor Stefano Djıdaro áli bir aptadaı osynda bolǵandyqtan, kúnine eki-úsh ota josparlanypty.
Búırekti almastyrý operasıasy ótedi
Sheteldik profesorǵa alǵashqy operasıany jasaýǵa kómektesken hırýrgterdiń biri Nartaı Týrahanov – Semeı memlekettik medısınalyq ýnıversıtetiniń 2010 jylǵy túlegi. Jas hırýrg óziniń bilimine nyq senimdi.
– Men – endoskopıalyq otalardy jasaıtyn mamandardyń birimin. Áriptesterimmen birge Italıa men Germanıada biliktiligimdi jetildirip keldim. Germanıanyń robotty hırýrgıa qoldanylatyn klınıkasynda bolyp, tájirıbe almastym. Mılanda robototehnıkamen jumys isteýdiń qyr-syryn ushtaı tústik. Sońǵy kúni Mılanda operasıaǵa qatysyp, úırengenderimizdi is júzinde qoldanýdyń reti keldi, – dep oı bólisti Nartaı. – Búgin profesordyń birinshi kómekshisi qyzmetin atqardym. Kelesi otalardy biz ózimiz jasaıtyn bolamyz.
Taǵy bir jerles hırýrg Rınat Muzdybaevtyń eńbek ótili on úsh jyl. Onyń on jylyn ýrologıa salasyna arnapty. Eýropada bilimderin jetildirgen mamandardyń ishinde Rınat ta bar.
– Búgingi otanyń sátti ótýine anestezıologtan bastap operatorǵa deıin úles qosty. Medbıkeler Maqpal Bıjaeva men Aıjan Abaıhanqyzy da – shetelde oqyp kelgen, bilikti mamandar. Alda búırektegi tasty alý, solyp qalǵan nemese qaterli isigi bar búırekti múlde sylyp alyp tastaý sıaqty operasıalar kútip tur. Bular búgingi otadan áldeqaıda kúrdelirek. Ýrologıalyq operasıany ózim jasaımyn, al profesor men áriptesterim kómekshim bolady, – dedi hırýrg Rınat Muzdybaev.
Hırýrgıalyq ota bóliminiń meńgerýshisi Sergeı Belyhtyń aıtýynsha, №1 qalalyq aýrýhananyń robottandyrylǵan hırýrgıa jáne transplantologıa ortalyǵynda sımýlásıalyq blok jumys isteıdi. Bul jerde hırýrgter sımýlásıalyq rejımde aldaǵy otalarǵa daıyndyqtan óte alady. Olar osyndaǵy qural-jabdyqtardyń kómegimen daǵdylaryn ushtap úırenedi. Meńgerýshiniń sózine qaraǵanda, ota jasaý barysynda, robot jumysynan aqaý shyqqan jaǵdaıda dáriger otaǵa tikeleı aralasa alady.
Bıyl atalmysh ortalyqta taǵy bir erekshe operasıa jasalady dep kútilýde. Alǵashqy búırekti almastyrý operasıasy 2018 jylǵa josparlanyp qoıǵan. Ol úshin ortalyqtyń operasıa zaly barlyq qajetti joǵary tehnologıaly quraldarmen tolyq jabdyqtalǵan.
Aına ESKENQYZY
https://dalanews.kz/35204
