Ádettegideı, Uzyn ata aýylynyń dıqandary da kúrish oraǵyna belsene kirisip ketken. 20 gektar kúrishtik alqabynyń jartysyna jýyǵyn oryp úlgergen «Aıtkúl – Ataqonys» fermerlik sharýashylyǵynyń tóraǵasy Rahymberdi Aıtmyrzaev pen osy aýyldyń aýylsharýashylyǵy salasynda uzaq jyldar qajyrly eńbek etip, zeınetkerlikke shyqqan el aǵalary Perdebaı Qapparov, Murat Nurpeıisov, búgingi tańda «Qazmaqta» ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń» aýdandyq fılıalynyń bas agronomy Jumahan Dúısenov syndy azamattar ıilip turǵan kúrish masaqtaryn aıalaı sıpap, bitik shyqqan dánderine súısine qaraıdy.
– Bul «Mustahıllık» degen Ózbekstannyń sorty. Kezinde aýylymyzdyń basshysy, maıtalman kúrishshi Nartaı Saparov aǵamyz arnaıy baryp, Táshkendegi ǵylymı-zertteý ınstıtýtynan 2-3 tuqym sortyn ákelgen edi, – deıdi Jumahan Dúısenov. –Tájirıbe retinde ákelgen sol tuqymdardyń ishinen osy sort bizdiń óńirge tez jersinip ketti. Ónimdiligi jaqsy, bizdiń tabıǵatymyzǵa beıim bolǵandyqtan, «Mustahıllık» tuqymyn kóbeıtip, jappaı paıdalanýǵa kóshtik. 125-130 kúnde pisetin bul sorttyń ónimdiligin 90 sentnrden aınaldyryp, Odaq boıynsha atymyz shyǵyp, dúrkiregen kezderdi qalaı umytamyz...
Keńestik kezeńde Uzyn ata aýylynda 3-3,5 myń gektar alqapqa kúrish egilgen. Keıin jekeshelendirý bastalyp, árkim óz betinshe kún kórip ketken soń bul daqyldy egýshiler de kúrt azaıyp ketken-di. Endi sońǵy 4-5 jyl bederinde kúrishke qaıta den qoıýshylar qatary kóbeıip keledi. Qojalyq tóraǵasy Rahymberdi Aıtmyrzaevtyń aıtýynsha bul aýyldaǵy kúrish ekologıalyq jaǵynan eń taza kúrishterdiń qatarynan sanalǵan.
– Umytpasam, 1988 jyldary bolsa kerek, keńshar dırektorynyń tikeleı bastamasymen halyqqa taza ónim usynamyz dep 500 gektarǵa eshqandaı gerbısıd paıdalanbaı kúrish tuqymyn ósirýge kiristik. Sol kezde bizdiń kúrishimiz ekologıalq taza kúrish bolyp tanyldy. Oǵan memleketten qoldaý retinde 20-30 paıyzdaı ústeme aqy tólenetin. Iaǵnı, bizdiń sharýashylyqta ósirgen kúrishtiń baǵasy ózge aımaqta ósirilgen kúrishten qymbat júretin edi. Men sol tásil boıynsha qazir de gerbısıdsiz ónim óndirip kelemin. Ekologıalyq taza ónim retinde buǵan memleket tarapynan baıaǵydaǵydaı jeńildikter berilý jaǵyn qarastyrýymyz kerek. Sonda aýdanymyzda kúrishpen shuǵyldanýshylar qatary molaıa túseri sózsiz, – deıdi Rahymberdi Aıtmyrzaev.
42 jyl aýylda jemisti eńbek etip, zeınetkerlikke jýyrda ǵana shyqqan Murat Nurpeıisov jergilikti kúrishtiń basqa aımaqtaǵy kúrishterge qaraǵanda birneshe ese artyqshylyǵy baryn aýdan men oblystarda ótken jıyndarda naqty dáleldermen aıtyp júrgen bilikti mamannyń biri. Áý basta kúrish ósirýge jer tanaptaryn arnaıy daıyndaǵan aýdandaǵy 6 keńshardyń biri osy Uzyn ata aýyly. Sol jer tanaptary aýylda sol kúıi saqtalyp tur, kúrish ósirýge daǵdylanǵan kánigi dıqandar da kóp. Sý tas tóbeden quıylyp tur, aýa-raıy kúrish ósirýge asa qolaıly.
– Shardaranyń kúrishi basqa oblys pen respýblıkalarda ósirilip jatqan kúrishterden áldeqaıda sapaly ekenin udaıy aıtyp kelemin. Byltyr oblysta ótken bir jıynda tek Shardara aýdanynyń ózinen 1000 tonna kúrish shetelge eksportqa shyǵarylǵanyn basshylar aıtyp ótti. Aýylsharýashylyǵyn ártaraptandyrý boıynsha da kúrishtiń paıdasy kóp. Bul daqyldy ekken jerge aramshóp shyqpaıdy, kúrishten keıin onyń ornyna egilgen kez kelgen daqyldyń ónimdiligi burynǵydan áldeqaıda artyq bolatyny dáleldeýdi qajet etpeıdi. Uzyn ata aýylynda bıylǵy jyly 180 gektar jerge kúrish egildi. Baıaǵy kásipti jalǵastyryp kele jatqan Rahymberdi zamandasymyzǵa rahmet aıtamyz, – dedi Murat Nurpeıisov.
Qazirgi aýa-raıynyń sharýalarǵa qarasyp turǵanyn aıtqan Rahymberdi Aıtmyrzaev osy bir jaqsy kezdi paıdalanyp, ónimdi jaýyn-shashynǵa uryndyrmaı jınap alý úshin bar kúshti jumsaý kerek deıdi. Bıylǵy gektar túsimi de oıdaǵydaı – 75-80 sentnerden aınalyp otyr. Byltyrǵy jyly 26 gektarǵa ekken kúrish salysyn kórshi Alataý batyr aýylyndaǵy belgili kásipker Erjan Qarabaevtyń dıirmeninde tartqyzypty. Alynǵan ónimniń 40 paıyzyn qoljetimdi baǵamen, ıaǵnı 150 teńgeden aýdan kólemine satylymǵa shyǵarsa, qalǵan 60 paıyzy Aýǵanstan memleketine eksportqa shyǵarylǵan. Aýyldaǵy turmysy tómen otbasylaryna, balabaqshalarǵa kúrishten qarasyp jatqan qaıyrymdylyq sharalaryn talaı márte aıtyp kelemiz.
Aýyl turmysy men jer jaǵdaıyn jetik biletin utymdy uıymdastyrýshy, bilikti basshy, qaıyrymdylyq sharalardyń bel ortasynda júretin darhan peıildi azamattyń qyrmanyna bereke tilep qoshtastyq.
