Shalkóde jaılaýynda Shopandar toıy ótti

Dalanews 25 shil. 2019 18:40 1104

Almaty oblysynyń jaılaýlarynda shopandardyń toıyn uıymdastyryp, eńbegimen jurttyń yqylasyna bólengen jandarǵa qurmet kórsetý baıaǵydan qalyptasqan dástúr desek bolady. Sońǵy ýaqyttary Shopan toıyn Raıymbek pen Panfılov aýdany ákimdigi qaıta jańǵyrtyp, jaılaýǵa shyqqan malsaq qazaqty qýanyshqa keltirgen bolatyn. Bıyl sol ıgi dástúr Raıymbek aýdanyna qarasty Shalkóde jaılaýynda jalǵasyn tapty.

Raıymbek aýdany ákimdigi uıymdastyrǵan toıǵa jaılaýda júrgen jurt tegis qatysty desek bolady. Bul toı qazaqtyń qonaqjaılyǵyn, jomarttyq pen márttigin, bereke birligin aıdaı álemge pash etkenine taǵy bir márte kýá boldyq.

Kezinde malshylardyń sletin el bolyp asyǵa kútetin-di. Sońǵy jyldary «Qymyzmuryndyq» toıy retinde uıymdastyrylyp júrgen bul shara bıyl da joǵary deńgeıde ótti. Balýandar kúresi men báıge toıdy qyzdyra tústi. Tazy jarysy, taı báıge, qunan báıge, top báıge, alaman báıge, teńge ilý, qyz qýý...

Shalkódedegi toıda ulttyq qundylyqtarymyz dáriptelip, qazaqtyń tól óneri keń dalany kernep, jınalǵan jurtqa qýanysh syılaǵanyn aıta ketýimiz kerek. Uıymdastyrýshylar qazaqtyń kóneden kele jatqan «Qymyzmuryndyq» dástúrin jańǵyrtty. «Aýrýǵa em bolatyn, saý adamǵa qýat qymyzdy kim jaqsy kórmeıdi dersiz. Ón-boıymyzǵa kúsh-qýat beretin qasıetti sýsyn qazaq halqynyń ulttyq taǵamdarynyń ishindegi eń qurmetti dastarqan dáminiń biri.

Qazaq úshin jylqy – qasıetti janýar. Naǵyz qazaq jylqynyń janaryna qarap tazarǵan. Onyń bal qymyzyn tatyp, babalar rýhymen qýattanǵany belgili. Qymyzdy qanyna, jylqyny janyna balaǵany anyq. Qymyz – tek taǵam emes, sonymen qatar halyqtyń qasıetin, dáýletin, myrzalyǵyn, dastarqan berekesin bildiretin yrys belgisi.

IýNESKO-nyń sheshimimen uly muramyzdy ulyqtaıtyn, qazaqtyń ulttyq bolmysyn aıqyndaıtyn «Qymyzmuryndyq», «Bıe baılaý» joralǵylaryn qamtıtyn «Qazaq jylqyshylarynyń dástúrli kóktemgi ádet-ǵuryptary» adamzattyń materıaldyq emes, mádenı muralarynyń tizimine engeni belgili.

Qazaq halqy salt-dástúrge, ádet-ǵurypqa ulttyq qundylyqtarǵa baı halyq. Egemen eldiń irgesi bıiktep, eńsesi kóterilgeli san ǵasyrlar boıy qalyptasqan ata-dástúr jalǵasyn taýyp, bir kezderi umyt bola bastaǵan ulttyq qundylyqtarymyz qaıta jańǵyrdy. Salt-dástúrimizdi qaıta jańǵyrtyp, jas urpaqqa úlgi retinde búgingi uıymdastyrylyp otyrǵan «Qymyzmuryndyq» merekesiniń orny orasan zor. Endigi kezekte jas urpaq sol babalar izimen jalǵasqan ulttyq dástúrdi bolashaqqa amanattaýdyń mańyzy zor.

Ataqty Shalkóde jaılaýynda ótken dúbirli toı barysynda  «Aýyl sharýashylyǵy salasynda eńbek ónimdiligin arttyrý jáne aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń ónimdiligi men sapasyn jaqsartý, aýdanda kásipkerlikti damytý» taqyrybynda semınar keńes te bolyp ótti.

Semınarǵa Raıymbek aýdanynyń ákimi Jolan Omarov pen Kegen aýdanynyń ákimi Talǵat Baıedılov qatysyp, óz oılaryn ortaǵa saldy.

Basqosý barysynda Raıymbek aýdany ákimi eńbek ıegerleri men sharýa qojalyq qyzmetkerleri merekemen quttyqtap, arnaıy alǵys hattar men attyń er-turmanyn tabys etti.

Raıymbek aýdany aýyl sharýashylyǵy baǵytyndaǵy aýdan. Túgin tartsań maıy shyǵatyn darqan dalasy, janǵa jaıly tabıǵaty, jerdiń erekshe qunarlylyǵy aýdanda aýyl sharýashylyǵyn damytyp, jetildirýge tolyq múmkindik berip otyr. Bir sózben aıtqanda, aýdannyń ekonomıkalyq damýy aýyl sharýashylyǵy salasyna tikeleı baılanysty. Búginde aýdanda aýyl sharýashylyǵyn damytýdyń tyń joldary qolǵa alynyp, shynaıy qamqorlyqty sezingen aýyl eńbekkerleri qarqynmen eńbektenip, jetistikterge qol jetkizýde. Bul salaǵa memleket tarapynan kómekter jasalyp, qoldaý kólemi jyl saıyn artyp keledi.

Semınar barysynda uıymdastyrylǵan aýyl sharýashylyǵy kórmesinde 2018 jyly Reseıdiń Altaı ólkesinen ákelingen «Gereford» tuqymdy iri qara malynyń analyq basyn «Rasılbaı» sharýa qojalyǵy jurtshylyq nazaryna usyndy. Budan basqa asyltuqymdy qoshqarlar men jylqy maldary da  qoıyldy.

Bıylǵy qojalyq 470 bas «Gereford» tuqymdy mal ákelýge kelisimshart jasasqany belgili. Jınalǵan jurt qojalyqtyń ıeleri aǵaıyndy Naryn men Ǵalym esimdi azamattarǵa kókeıindegi saýaldaryn qoıyp, kerekti aqparat aldy.

Elbasymyzdyń «Rýhanı jańǵyrý», «Uly dalanyń jeti qyry» maqalasy aıasynda qazaqtyń ulttyq oıyndary oınatyldy. Atap aıtsaq, qazaqsha kúres, teńge ilý, aýdaryspaq, qyz qýý, qol kúres, qoshqar kóterý, tazy júgirtýmen qosa alaman báıgege ulasty. Osy rette aýdannyń maqtanyshtary, aǵaıyndy Ardaq, Beıbit Nazarovtar jeńimpazdarǵa júldeler tabystady. Bir kúnge sozylǵan malshylar merekesi osylaısha, joǵary deńgeıdi ótti.


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar