Aınash Qasym – shyǵystanýshy, parsy tili men ádebıetiniń oqytýshysy, aýdarmashy, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty.
1974 jyly segizinshi naýryzda Shyǵys Qazaqstan oblysy, Samar aýdanynyń Bastaýshy aýlynda dúnıege kelgen.
1991 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti, Shyǵystaný fakúltetiniń «Parsy fılologıasy» mamandyǵyna oqýǵa túsip, 1996 jyly úzdik bitirdi.
2011-2020 j.j. Iran astanasy Tehrandaǵy Qazaq radıosynyń redaktory qyzmetin atqardy.
«Abaı jáne parsy ádebıeti» atty monografıanyń avtory.
Aýdarma salasy boıynsha parsy tilinen balalar men jasóspirimderge arnalǵan Farıd-ed-dın Áttardyń «Áýlıeler shejiresin», Muhammed ıbn Járır Tábárıdiń «Tábárı tarıhyn», Mohsen Hejrıdiń «Jaryq juldyz» shyǵarmasyn, Molýlavıdiń másnáýıinen «Jaqsy balalarǵa jaqsy ertegilerdi», Ahmad Hatamıdiń «Irannyń qazirgi dáýir ádebıeti» atty kitabyn, Irannyń jańa dáýir jazýshylary – Mohammad Alı Djamalzade, Sadeq Hedaıat, Bozorg Alavı, Djalal Ale Ahmad, Ǵolamhoseın Saedı, Bahram Sadeqı, Mahmýd Etemadzade, Rasýl Parvızı jáne
Mahmýd Doýlatabadıdiń
prozalyq shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdardy.
Oralhan Bókeıdiń «Bes tıyn» jáne «Qasqyr ulyǵan túnde» áńgimeleri men A.S.Pýshkınniń «Baryshná-krestánka» povesin parsy tiline tárjimalady.
Qazaq-parsy ádebı baılanystary, Qazaqstan men Iran týraly tanymdyq taqyryptarda qazaq, parsy jáne orys tilderinde ǵylymı-pýblısıstıkalyq jetpisten astam maqala jazdy.
[caption id="attachment_60726" align="aligncenter" width="505"]
Bozorg Alavı – realızm baǵytynda jazǵan romanıs, aýdarmashy, saıasatker, modernıs jýrnalıs. Ol 1904 jyly 2 aqpanda Tehranda dúnıege kelip, 1997 jyly 18 aqpanda Berlınde kóz jumdy. Alavı HH ǵasyrdyń ekinshi jartysynan bastap Germanıada shyǵarmalaryn jazyp, aýdarma, synmen aınalysyp, sózdik qurastyrdy. Onyń esimi Iran ádebıetindegi jańa prozanyń negizin qalaýshylar Mohammad Alı Djamalzade, Sadeq Hedaıat jáne Sadeq Chýbakpen qatar atalady. «Cheshmhaıash», «Gılemard», «Salarıha», «Mýrıane» romandary jazýshynyń eń tanymal shyǵarmalary. «Shabadan» – Alavıdiń 1934 jyly osy ataýmen shyqqan alǵashqy jınaǵyndaǵy áńgime.[/caption]
Berlınniń tamyz aıynyń jeksenbi kúngi tańerteńgilik surqaı raıy tynysty taryltty. Kúnniń qatty ystyǵynan tósekte dóńbekship, ústin ter japty. Sóıtse de ornynan turǵysy kelmedi.
Zaýyttardyń tútini men ormannyń tumany aralasyp, bólmeniń terezesinen enip jatqan shań adamnyń jany men tánine túsken qysymdy arttyrǵysy kelgendeı sezildi.
Men ol kezde Berlınde oqyp júrgem. Úı ıesiniń sháıdi ústeldiń ústine qoıyp ketkeninen beri jarty saǵat ýaqyt ótse de turatyn oıym bolǵan joq. Esiktiń artynan bir-eki ret: «Myrza, úıińizden ákeńiz telefon soǵyp, sizdi shaqyryp jatyr», – degende de jaýap bermedim.
Saǵat toǵyzda bireý esigimdi aptyǵyp uryp, bólmege endi. Úı ıesiniń jumysy bolǵan shyǵar dep alǵashqyda mán bermedim. Kenet ákemniń daýysyn estip, ornymnan sylbyr amandastym. Kresloǵa jaıǵasty. Sıgaret salatyn altyn qutysyn shyǵaryp, temeki tutatty: Sodan keıin: «Bólmeń nege shashylyp jatyr? Myna kitaptardy nege jınamaısyń? Qarashy, sabyn, qalamsap, taraq, galstýk, múshtik, moıynoraǵysh, taǵy ne?.. sýret... bári ybyrsyp jatyr», – dedi.
Ákemniń jańa ǵana qyrynǵan betinen ańqyp turǵan átirdiń ıisi maǵan ótkir sezildi.
Ras aıtady. Onyń naqtylyǵy men saqtyǵy, mańǵazdyǵy men bekzattyǵy, ata-babasynan berilgen salmaqtylyǵy men eskishildigi meniń retsiz, beıbereket ómirim men zábirli kúıimmen esh úılespeıtin. Onyń úıinde sabynǵa, temekige arnalǵan bólek-bólek shkaf pen kitap jınaıtyn jeke bólme bar.
Búgin ákeme qatty qurmetsizdik kórsetildi. Salıqaly ákem úlken basyn kishireıtip, úıime ózi keldi. Kópke sozylǵan urys-keristen keıin onyń úıinen ketip qalǵam. Saǵat birde tústenip, kúnde túngi on birde úıde bolyp, uıyqtap, tańerteń jetide sháı ishetin ústel basynda otyrǵym kelmedi.
Ol shylym shegip otyrǵanda bet-aýyzymdy jýyp kelip, janyna tize búktim.
«Jazda saparǵa shyǵý josparyńda bar ma?» – dep surady. Ákemniń oıyn túsinbedim. «Saparǵa shyq» dedi me, álde «menimen júr» degisi keldi me? Onyń saýalyna týra jaýap bermeý úshin: «Meniń aqsham joq. Siz osy aıda maǵan qosymsha aqsha berińiz», – dedim.
Kelgenim jaqsy bolypty ǵoı.
Eger sizdi kórmegende qaryz alatyn edim.
Qaryz alǵandy jek kóretinin bilgendikten aqshasymen mindetsimeýi úshin ádeıi aıttym. Ákem bir sát únsiz otyrdy. Osy únsizdigi, osy bir jaǵymsyz ádeti men úshin jazanyń bir túri edi. Qyzarǵan úlken kózi qalasa meni órtep jibere alatyn. Taǵylyq dáýirindegi ákeniń qatigezdigi men bıliginiń murasy bolǵan mundaı kóz maǵan tózgisiz, jaman áser etetin. Ákem azǵana únsizdikten keıin qaltasynan banktiń dáptershesin shyǵaryp, júz marka chek jazyp berdi de: «Men jolǵa shyǵamyn. Sıto jaqqa, Chehoslovakıadaǵy qala syrtyndaǵy úılerdiń birine baramyn. Atyn umytyp qaldym. Poıyz saǵat on birde júredi. Eger qolyńnan kelse, úı ıesiniń uly shabadanymdy stansaǵa aparyp kelgenshe meniń úıime baryp, sonda otyra tur. Eger qalasań, óziń saǵat on birde shabadanmen stansada bol. Jolǵa birge shyǵamyz», – dedi.
Oǵan qaramastan: «Jaqsy», – dedim.
Nesi jaqsy? Óziń barasyń ba, álde shabadanymdy jetkizýge beresiń be?
Siz shabadanyńyzdy ózińiz apara almaısyz ba?
Kózinen ushqyn jarq ete qaldy. Degenmen bildirtpedi. Kánigi ádetine basyp, salqynqandylyqpen: «Odan buryn basqa jerde jumysym bar. Qazir saǵat toǵyz. Toǵyz jarymda bir jerde bolýym kerek», – dedi.
Jaraıdy. Men sháıimdi iship bolǵan soń bankke soǵamyn. Sodan keıin sizdiń úıge baryp, úı ıesiniń uly shabadanyńyzdy stansaǵa aparyp, qaıtyp kelgenshe qalamyn.
Joq, eger bankke barsań, kesh bolyp ketedi.
Ókinishke qaraı, qaltamda kók tıyn joq.
Kúlip jiberdi. Men de kúldim. Taǵy júz marka berdi. Rahmet aıttym. Ákem ketip qaldy.
Kóńilim bosap ketti. Ákemniń ózi ótken álemnen kele jatqan jaqsy estelik bolǵanymen, túri uqsamaıdy. Onyń átiri men galstýgy osy kezeńdiki bolǵanymen, oı-túsinigi basqa. Týra saǵat on birde mindetti túrde tamaq ishýi kerek. Áıtpese ómirdiń júıesi men tártibi buzylady, turaqtylyqqa nuqsan keledi, otbasy kúıreıdi. Otbasynyń qasıetti qaǵıdalaryn saqtaý qajet. Adamnyń ul-qyzy bir-biriniń janynda, bári shúıirkelesip, otbasynyń úlkeni áke tórde otyryp, buıyryp, biri kelip, biri ketip jatsa qandaı ǵanıbet. Áke – úıdiń qudaıy. Otbasyndaǵy dinniń naqty kórinisi nemese kerisinshe, týra burynǵy zamandaǵydaı.
Kıinip, syrtqa shyqtym. Berlın kósheleriniń surqaılyǵy tamyz aıyndaǵy osy qalaǵa tán kelbet. Qapyryq jaz meni ábden mezi etti. Ákemmen qalanyń syrtyndaǵy úıge barsam ba eken? Onyń bylaı jasanýy men átir sebýi tegin emes. Chehoslovakıanyń shekarasyna deıin barmaq. Nege? Men de birge baramyn. Joq. Birneshe kún buryn álgi orys qyz... aty kim edi? Katúshka... Katúshka... Ýsalovna. Ekeýimiz qoshtasqan kezde óziniń appaq, jińishke salaly saýsaqtaryn meniń qolyma qoıyp: «Taǵy kezdeseıik. Men Sıtoǵa baramyn. Sen de sol jerge kel», – degen bolatyn. Aldyńgúni túnde aq, ashań júzin tizeme qoıyp, keıin betime tósep, birnárse dep sybyrlap, maǵan jaǵympazdanǵandaı, meni maqtaǵandaı boldy ma? Joq, jaǵympazdyq emes. Ondaı jaǵdaıda ótirik aıtpaıdy. Ótirik bolsa sezilmes edi. Ne istedi? Saýsaǵymen shashymdy salalap, sıpap: «Sen basqalardan erekshesiń», – demedi me?
Kósheniń ortasynda kúlkige bastym. Qarasam, bir saǵattan astam ýaqyt boıy seńdelip júrip, ákemniń úıinen de ótip ketippin. Kezdeısoq mashınany toqtatyp, mindim.
Mashınanyń jaıly qozǵalysy besikke bólengen sábıdeı uıqymdy keltirdi. Ártúrli oqıǵaǵa toly tús kórdim: Katúshka... Ýsalovna. Qaıda barady? Sıtoǵa? Sıto... Bul ataýdy búgin de estidim. Bul ákem de baratyn jer. Ákemmen nege baramyn? Joq, ákemmen emes, Sıtoǵa Katúshka Ýsalovnany kórý úshin baramyn. Bul esimniń ózi áýezdi. Katúshka... Ýsalovna... Degenmen osyndaı mıgrant orystarmen ýaqyt ótkizýge bolady. Maǵan ne aıtpady: gersog, prıns, saraı, Raspýtın, patsha, Tolstoı, Sibir... Meniń ózine qarama-qaıshy ekenimdi, onyń keýdesindegi jyltyraq áshekeılerin emes, tek ernin ǵana jaqsy kóretinimdi bildi. Sózine qarsylyq bildirgende sóılemeýim úshin óz ernin meniń ernime qoıatyn. Barlyq sózin qulaǵyma da qystyrmaǵanymdy, aıtqanyn ótirik sanaıtynymdy túsinetin. Soǵan qaramastan meni súıdi. Qazir de súıedi. Senimdimisiń?
Shopyr: «Myrza qaıda baraıyn?» – dep surady.
Saǵat neshe?
On jarym.
Mekenjaıdy atadym. Sıtoǵa barýǵa sheshim qabyldadym. Biraq ákemmen birge barýǵa úlgermeımin. Aldymen úıine baryp, shabadandy mashınaǵa saldym. Bankten aqsha alyp, mashınamen túski saǵat birde ákem ketken jaqqa attandym.
Mashına Gýrlıtıste bir saǵattaı aıaldaǵandyqtan Sıtoǵa keshke taman jettim. Sol jerden temir jol arqyly saıajaılarǵa jolǵa shyqtym. Shabadandy stansada qaldyryp kettim. Qalanyń syrtyndaǵy bar-joǵy eki qonaq úıden Katúshkany surastyrdym. «Jasyl úı» qonaq úıinde turyp jatyr eken. Katúshka anasy jáne taǵy bir áıelmen «Jasyl úıden» eki bólme jaldapty.
Bir saǵattan keıin qaǵazǵa: «Súıikti Katúshkam! Qazir ǵana keldim. Seni kórgim keledi. Ýaqyt pen mekendi aıt. «F»», – dep jazdym.
Qońyraý soǵyp edim, qyzmetshi keldi. Sary shashty, kózi kók, on toǵyz jastaǵy qyz eken. Hatty qolyna ustatqanda kúlimsirep: «Siz «F» myrza emessiz be? Tórt kún buryn kelgen hanym kún saıyn sizdi suraıdy», – dedi.
Nege sizden suraıdy?
Men hanymdy jaqsy kórem ǵoı. Byltyr da osynda bolǵan. Maǵan bir kitap syılady. Taǵy bir nárseler bar.
Taǵy ne bar?
Hanym maǵan syryn aıtqan.
Sizdiń esimińiz kim?
Frıdel.
Jaqsy, Frıdel. Aıtyńyzshy. Qandaı syry bar?
Meni qystamańyzshy.
Jaraıdy, aıtqyńyz kelmese, aıtpańyz.
Qyz sál oılanyp: «Joq, sizge aıtamyn. Men Katúshka hanymnyń tek sizdi ǵana jaqsy kóretinin bilemin. Katúshka hanym osy jerge kelgen kúnnen beri kún saıyn sizdi suraıdy. Búgin hanymǵa bir myrza keldi. Hanym birneshe kún buryn úı jaldaýǵa anasymen kelgen kezde de osy myrza qastarynda bolǵan. Biraq hanym ony jaqsy kórmeıdi. Meniń oıymsha, sharasyz. Keshe «F» myrza qashan keledi eken degen bolatyn», – dedi.
Men qaltamnan eki marka alyp, Frıdeldiń qaltasyna bildirtpeı saldym da: «Frıdel, ol kisi qandaı adam?» – dep suradym.
Onysyn men bilmeımin. Men jaqynnan durys kórgen joqpyn.
Túsinikti. Frıdel, qazir hatty hanymǵa jetkizińiz. Biraq eshkim baıqamasyn.
Ústime muzdaı sý quıyp jibergendeı kúı keshtim. Myna qonaq úıden ketip, ákem jatqan jerge barýdy oıladym. Túptiń túbinde áıelderdiń barlyǵy birdeı. Olardyń kóz jasy da, kúlkileri de jalǵan. Eger Katúshka ótirikshi bolsa, áıelderdiń barlyǵy aıar. Ana jaınaǵan kózi qalaı aldaıdy. Men de onyń kózi men túrine basym aınalǵandaı, ana kisi de shyntýaıtynda sulýlyqqa ǵashyq. Ony aıtpaǵanda, ol úshin meniń qandaı artyqshylyǵym bar? Nege? Ol úshin men artyqpyn. Meni shynymen jaqsy kórgen shyǵar. Biraq onyń aqshasy menen kóp ekeni shyndyq. Otbasynyń qasıetti irgetasy osy jerden qalanady.
Paketti bermegenim oń boldy. Adam ózin bosqa kishireıtken jaqsy emes. Hatty da tekke jiberdim. Biraq myna qyz oqıǵadan habardar bolǵan soń basqasha isteý múmkin emes edi. Frıdel qaıtyp keldi. Qaǵazdyń betine Katúshka Ýsalovna bylaı dep jazypty: «Anam senimen tanysqysy keledi. Ótinemin, keshki asqa bizdiń terasaǵa kel».
Ondaı bolsa kıim aýystyryp, ádep rásimin oryndaý kerek. Anasynyń qolyn súıý lazym. Men Katúshkanyń betinen súıý úshin ǵana kelgem. Men tek onyń kózine yntyqpyn. Eger búgin keshirim surap, ákemniń qasyna baramyn, erterek kelisip qoıǵanbyz desem qaıtedi? Katúshka.. Ýsalovna... Bul esimdi daýystap aıttym. Aýzymnan eriksiz shyqty.
Bólmeniń esigi ashylyp, Katúshka endi. Qasyma kelip: «Shynymen keldiń be? Sen keledi dep úmittengen joqpyn...» – dedi.
Úniniń názik áýezin estigen kezde osy ýaqytqa deıin ol týraly oılaǵanymnyń bárin umyttym. Qolynan súıip, kresloǵa otyrǵyzyp: «Kelgenimdi kórip tursyń ǵoı», – dedim.
Ózim de bir shetine tize búgip, ony qushaǵyma aldym. Ol maǵan qarap: «Men esh úmittengen joqpyn», – dedi.
Nege?
Nege? Men seni tanymaıtyn ba edim? Sen únemi uıyqtap júresiń. Sen eshqashan oıaý emesiń. Qazir de aıtqanymdy estimeıtin shyǵarsyń.
Ras aıtady. Men onyń aq kóılegindegi qyzyl tústi gúl butaqtaryn tamashalap, kóıleginiń astynan menmundalaǵan appaq keýdesine tamsanyp, qara tústi oramalynyń tasasyndaǵy ásem moınyna qumartyp, kózin túgel jaýyp turǵan qara kirpikterine qarap turǵam. Sózin estimedim. Óıtkeni qarabaıyr sanadym. Kózine kózimdi túıistirdim.
Men anamnyń shaqyrýynan bas tartpaýyńdy suraıyn dep bul jerge ózim keldim.
Meniń kelmeıtinimdi qaıdan bildiń?
Katúshka qabaǵyn sál shytyp:
«Men seniń mundaı rásimderdi unatpaıtynyńdy bilem», - dedi.
Jaýap berýdiń ornyna erninen súıdim. Meni jaqsy tanıtyn.
Meni qanshalyqty jaqsy tanısyń?
Meniń bul saýalym ony qorlaýmen para-par edi.
Bul qyz óte sezimtal. Biraq sezimi jasandylyqtan ada nemese jasandylyǵy az.
– Sen ekeýimizdiń tanystyǵymyzǵa bir-aq aı boldy dep oılaısyń ba? Men oń-solymdy ajyratqannan beri seni tanımyn. Alǵash ret seni qaıdan kórdim? Túsimde. Iá, túsimde. Ol kezde on bester shamasynda bolǵan shyǵarmyn. Men únemi seniń kózińdeı kógildir kózge ǵashyq bolǵam. Seniń shashyńdaı sary, tolqyndy shashty jaqsy kórdim. Ekeýimiz tanysqan alǵashqy keshte ne aıtqanym esińde me? Men qıalǵa ǵashyq boldym. Qazir baıqasam, ol qıalym seniń boıyńnan, shashyrańqy oıyńnan, ómirińnen, dyqty kóńilińnen kórinis taýypty. Sen meniń ómirimnen habardarsyń. Sender erekshe adamsyńdar. Sen meni ómir boıy jaqsy kórmeıtinińdi men jaqsy bilemin. Kelip, ketetin bir tolqyn sıaqtysyń. Tolqyn qaıtqanymen, sý ornynda qalady. Sen meni umytasyń. Solaı emes pe? Biraq men umytpaımyn. Men óz armanyma jettim. Meniń ómirim zaıa ketken joq. Bul kúnge deıin osy qıalǵa degen ǵashyqtyqpen ómir súrdim. Budan bylaı da ótken kúnderdiń esteligimen ómir súremin. Sen meniń kúıeýim bola almaısyń. Sen menimen qalaı ómir súrmeksiń? Biraq seniń janyńda bolǵan sol mınýtta.. sol mınýtta...
Jylady.
Men qalaı bolǵanda da ómir súrip, kúıeýge shyǵýym kerek.
Máseleniń baıybyna endi bardym. Jaqynda tanysqan álgi adam onyń kúıeýi bolýy kerek-mys. Eger Katúshka qolynan kelse nemese basqa sebepter ony qyspaǵanda úılenbesek te menimen birge ómir súre alar edi. Qazir ony ne ákesi, ne sheshesi, eshkim májbúrlegen joq. Biraq aqsha, qoǵam, orta degen qorqynyshty, sum dıýlar ony tek ómir súre alýy úshin ózin búkil ómir boıyna satýǵa ıtermeledi. Áıelderdiń barlyǵy ózderin satady. Keıbireýler azǵana aqsha úshin bir saǵat pen birneshe kúnge, basqalar turmys jaǵdaılaryn qamtamasyz etý úshin ómir boıǵa satylady.
Jylama, Katúshka. Seniń ómirińdi nelikten jek kóretinimdi endi túsingen shyǵarsyń?
Ne aıtyp turǵanymdy ózim de ańdamadym.
Taǵy súıdi. Orystyń jas qyzdary ǵana adamdy osylaı súıe alady.
Endi qashan kezdesemiz?
Keshki astan keıin biraz serýendeıik.
Kelistik.
Katúshkanyń anasy jáne qastaryndaǵy áıelmen ishken keshki as jalyqtyryp jiberdi. Astan keıin Katúshka ekeýimiz serýendeýge shyqtyq. Jarty saǵattan artyq júrdik. Kesh qarańǵylyǵy qoıýlana tústi. Shyrsha aǵashtary ósken orman arasynan ilbip óttik. Juqa bult aspandy qara kók túske malyndyrdy. Jolda tiri jan joq, aınala qulaqqa urǵan tanadaı typ-tynysh. Alystan aýyldardaǵy ıtterdiń áýpildep úrgeni estildi. Katúshka oryssha bir óleńdi yńyldap aıtyp kele jatty. Men qulaq qoıdym. Jarty saǵattaı ótti. Ormannyń ortasyndaǵy dóńniń ústinde aǵash lashyq tur eken. Katúshka sharshap qalǵan edi. Men odan: «Ana jerde sál otyra turǵyń kele me?» – dep suradym.
Jaman oı emes.
Júr, joǵary shyǵaıyq.
Qulap ketýden qorqamyn.
Qoryqpa, qulap bara jatsań, seni ustap qalamyn. Tómende aýa tymyrsyq. Joǵaryda saf aýa.
Lashyqtyń bes baspaldaǵy bar eken. Aıaǵyn birinshi baspaldaqqa qoıǵanda syqyrlaǵan dybys estildi. Katúshka meniń qushaǵyma qulady. Bul ekeýimizdiń súıisýimiz úshin jaqsy syltaý boldy. Sodan keıin ol meniń demeýimmen joǵary shyqty. Bizdiń aınalamyzdy qalyń qara aǵashtar qorshap turdy. Aǵashtardyń basy sýdyń tolqyny sıaqty teńseldi. Katúshka taǵy yńyldap oryssha án aıtty. Daýysy báseń bolǵanymen jigermen aıtty. Qolynan ustadym:
Katúshka...
Jaýaptyń ornyna basyn ıyǵyma qoıdy. Osyndaıda únsizdiktiń jyldam buzylmaıtyny qandaı jaqsy. Birazdan keıin: «Sen bul jerge nege keldiń?» – dep surady.
Birinshiden, saǵan ýáde bergem.
Meniń sózimdi bólip: «Ekinshiden...», – dedi.
Ekinshiden, munda ákem keldi. Men de keldim.
Onda nege osy ýaqytqa deıin aıtpadyń?
Aıtatyn nesi bar? Sen áke-shesheńe qatty baýyr basqansyń. Men barlyq nárse jóninde saǵan kereǵar oılaıtynymdy bilesiń ǵoı.
Meni onymen tanystyr, álde uıalasyń ba?
Nege uıalamyn? Men qalamaımyn. Eger sen qalasań, erteń tanystyraıyn.
Júzin meniń keýdeme jasyryp: «Erteń bolmaıdy», – dedi.
Erteń nege bolmaıdy?
Eki qolymen moınyma asyldy. Meni súıip, jylady. Men onyń qolyn moınymnan alyp, júzin ózime buryp, qarańǵyda kózine tesile qarap: «Jylama, Katúshka. Men bilemin. Búgingi sózińdi túsindim. Seniń álemiń osyndaı. Men seni súıemin. Súıetinim sondaı, seni satyp ala almaımyn. Asyly, ekeýimizdiń aramyzda osy estelik qalsyn. Bul estelik jaman emes: adamdy jubatady; batyldyq berip, úmittendiredi. Erteń jańa tanysyńmen serýenge shyǵasyń ba? Jaqsy, biz keshke kezdeseıik», –dedim.
Men erteń onymen ońasha qalady dep oılama. Qasymda anam bolady. Erteń keshke de «Aq at» qonaq úıinde ol bizdi qonaq etedi. Kel, erteń seni onymen tanystyramyn. Eger meni jaqsy kórseń, ol týraly oıyńdy aıt».
Jaraıdy, Katúshka. Erteń ákeme baramyn. Keshke «Aq at» qonaq úıinde kezdesemiz.
Endi sóılespedik. Kóńilimizdegini bir-birimizge aımalasyp, súıisip bildirdik. Birtindep aı kórindi. Kesh bolyp ketti. Tómen tústik. Aıdyń nuryna masattanǵan úırekter barqyldasyp, bir-birimen syrlasyp jatty. Olardyń daýystaryn estigen bizdiń kóńilimiz shattandy.
Men bólmeme jetkende saǵat on birdi kórsetip turdy. Frıdeldi shaqyrdym. Sharap ákelip berdi. Birazdan keıin kórshiniń bólmesinen gramofonnyń áýeni estildi. Men sharap iship, temek tartyp, biraz otyrdym.
Erteńinde saǵat toǵyzda jatyn bólmemnen syrtqa shyqtym. Aldymen holda biraz júrdim. Frıdel basyna aq oramal baılap, bólmelerdi jınap júr eken. Katúshkanyń anasy jáne álgi áıelmen birge serýenge ketkenin aıtty. Men temir jolǵa bardym. Ol jerden ákemniń shabadanyn alyp, páýeskege minip, «Aq at» qonaq úıine attandym. Bizdiń qonaq úıden ol jerge deıin shamamen jarty saǵat jol eken. Saǵat on jarymda jettim. Ákem bolmady. Tańerteń erte shyǵyp ketkenin aıtty. Shabadandy qonaq úıdiń ıesine amanatqa qaldyryp, «Jasyl úı» meımanhanasyna kún batarda jetkende Katúshka da joq eken. Taǵy Frıdel keldi. Bul joly ústine ádemi kóılek kıip alypty. Ol maǵan: «Myrza, hanymdar kelip ketti», – dedi.
Frıdel, búgin ádemi bolyp tursyz.
Iá, búgin demalysym. Jigitimmen bıge baramyn.
Keshki asymdy iship, ákemniń qonaq úıine jaıaý tarttym. Ol jerge saǵat toǵyzda jettim. Ákemniń bólmesiniń esigin qaqqanda, tómendegi zalda ekenin aıtty. Baspaldaqtan tómen tústim. Esikti ashyp, bas suqtym. Katúshkanyń ákemniń janynda otyrǵanyn kórdim. Daıashy sharaptyń bosaǵan bótelkelerin alyp, ornyna jańalaryn qoıyp jatty. Ákem saqalyn tyqyrlap qyrypty. Katúshka ústine kógildir kóılek kıipti. Burynǵydan beter sulýlanyp ketkendeı kórindi. Ol jerden tez shyqtym. Katúshkaǵa hat jazdym da daıashydan aparyp berýdi ótindim:
«Katúshka, súıiktim! Menen ákemmen tanystyrýymdy ótingen ediń. Ákem – seniń sol jaǵyńda otyrǵan adam. Tańdaǵan kúıeýiń týraly oıymdy aıtýymdy suradyń. Óte jaqsy kúıeý. Onyń qasynda baǵyń ashylady».
Qonaq úıdiń ıesine: «Shabadan ana hanymnyń janynda otyrǵan kisiniki», – dedim.
Bozorg ALAVI
Parsy tilinen aýdarǵan Aınash QASYM
