Saılaý ótti, ketti, bitti... Biraq úlken ózgeristiń irgetasyn qalap ketti. Ol jóninde sońynda.
Aldymen aıtpaǵym, áleýmettik ǵylymda "jaıtartqysh" degen túsinik bar. Máselen, ashýlanyp úıge kelgen otaǵasy óshin bala-shaǵasynan alady. Sonymen qatar, problemaǵa tap bolsaq, úmitimiz aqtalmasa, josparymyz oryndalmasa, jolymyz bolmasa, kinálini izdeımiz. Óıtkeni, kináli - kúrdeli dúnıelerdi ońaı túsindirip beredi.
Áleýmettik júıe de sondaı, qyzýy kóterilgende kinálini izdeıdi. Ondaıda xalyqtyń nazaryndaǵy adam "jaıtartqyshqa" aınalyp shyǵa keledi. Qolynda resmı bıligi bar adamǵa "jaıtartqysh" bolý asa qaýipti emes. Ony búkil memlekettik apparat qorǵaıdy. Al jalǵyz janǵa asa qaýipti.
Qosanovty qaharmannan bir kúnde antıqaharmanǵa aınalyp ketkendeı sezimde bolsańyz, muny "jaıtartqysh" fenomenimen túsindirýge bolady.
Endi bul saılaýdan xalyq ne uttyǵa kelsek. Qazaqstanda qantógis arqyly, tóńkeris arqyly saıası júıe aýyspaıdy. Ony eshkim de qalamaıdy. Durysy - órkenıetti jol. Al ol úshin ýaqyt kerek.
Otyz jyl boıy qalyptasqan qazirgi saıası júıe bir túnde aýysa salmaıdy. Bul sózdi ózderin úmiti aqtalmaı qalǵandaı, bireý satyp ketkendeı sezinip júrgen dostaryma baǵyttaımyn.
Árıne, saıası málimdemelerde qatelikter bolǵan bolar. Biraq Qosanovtyń 16 paıyzdan asa daýys alýyn óz basym úlken JEŃİS dep baǵalaımyn. Qosanovqa daýys bergen, úmit etken ár adamnyń jeńisi. Bul jerde tipti tulǵalar jóninde sóz qozǵamaı-aq, saıasattaný turǵysynan kelsek, bárimiz kútetin saıası plúralızm zamanyn bastap bergen saılaý boldy.
Bir túnde saıası júıe ózgerip ketý úshin qoǵam uzaq ýaqyt áleýmettik kataklızmderdi bastan ótkerýi kerek. Dál qazir ondaı alǵysharttar joq.
Sonymen, bul saılaýdyń bergenine kósheıik.
Eń aldymen, xalyq úmittiń tátti dámin de, ókinishtiń ashshy dámin de tatty. Saıası sanamyzdy ósirip ketti.
Ásirese, baqylaýshy bolǵan, ár kandıdattyń shashbaýyn kóterip júrgen azamattar jaqsy sezindi. Saılaý arqyly da ózgeris ákelýge bolatynyna kózderi jete tústi.
Menińshe, mundaı sezim el táýelsizdik alǵaly beri alǵash ret bolǵan sıaqty. Bıliktiń kózi - xalyq ekenine xalyqtyń ózi sene bastady.
Ásirese, meniń zamandastarym, otyz jastyń aınalasyndaǵylar kúsh alǵany qýantady. Endi bul qozǵalys shyǵyr sıaqty aınala beredi, aınala beredi. Órkenıetti saıası óre qalyptasqansha toqtamaıdy.
Sonymen qatar, bılik te xalyqtyń kúsh alǵanyn, budan bylaı ońaı olja bolmaıtynyna kózi jete tústi dep oılaımyn. Endigi jerde bılik elge jaqyndaı túspek. Qoǵamdyq saıasattyń mańyzy arta bermek.
Parlamenttiń saılaýy kele jatyr. Onda da biraz tartys bolady. Qaı partıa kiretinin bilmeımin, sebebi partıalar básekelesetindeı saıası jaǵdaıda emespiz. Biraq eldiń aldynda júrgen, oıyn ashyq aıta alatyn tulǵalardy parlamentke ótkizedi. Oǵan bılik te múddeli jáne solaı bolady.
Aldaǵy bes jylda qoǵamdyq-saıası axýal biraz ózgeredi. Jańa urpaq ósip jetildi. Al órkenıetti elderdegideı saıası júıege, xalyq kimge ókilet beretini kabınetterde emes, saılaýda sheshiletin jaǵdaıǵa, on-on bes jyldan soń kelemiz.
Shyńǵys MUQAN,
“Mazmundama” qorynyń tóraǵasy,
Garvard ýnıversıtetiniń túlegi
