Elimizde alǵash ret uıymdastyrylǵan kórmede JOO ǵalymdarynyń tabysty ǵylymı ázirlemelerimen qatar, stýdenttik startaptar tanystyryldy.
Munda kelýshiler nazaryna Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Q.Sátbaev atyndaǵy QazUTZÝ, QazUAÝ, S.Asfendıarov atyndaǵy QazUMÝ, M.Áýezov atyndaǵy OQMÝ, «Ǵylym qory», Aqparattyq jáne esepteý tehnologıalary ınstıtýty, Janý máseleleri ınstıtýty, Zoologıa ınstıtýty ǵalymdary óz jetistikterin usyndy.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń Dárilik ósimdikterdi ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń dırektory Janar Jeńis Qazaqstannyń shıkizaty negizinde daıyndalǵan dárilik zattar óndirisi jaıly aıtyp berdi. «Qazirgi tańda óndiristen tumaý men baýyr aýrýlarynyń aldyn alýǵa kómektesetin jáne ımýnıtetti kóteretin bıologıalyq belsendi qospalar daıyndalady. Sonymen qatar qandaǵy qant deńgeıin tómendetýge kómektesetin, qan qysymyn retteıtin, asqazan-ishek júıesiniń jumysyn jaqsartatyn, ımýnıtetti kóteretin fıtoshaılar óndiriledi. Búginde ortalyqta daıyndalǵan ónimderdi jekemenshik shaǵyn klınıkalardyń emdelýshileri tutynýda. Aldaǵy maqsat – memlekettik emhanalarmen jáne dárihanalarmen jumys jasap, ónimdi halyqqa keń taratý», – dedi profesor.
QazUÝ ǵalymdary usynǵan jobanyń biri – birneshe jyldyq tájirıbege súıenip jasalǵan topyraqty munaıdan tazartatyn tabıǵı mıneral. Joba jetekshisi, Hımıalyq fızıka jáne materıaltaný kafedrasynyń profesory Erdos Ońǵarbaevtyń aıtýynsha, munyń eń basty artyqshylyǵy – munaı qaldyqtarymen lastanǵan jerdi sońǵy satysynda tazarta alýynda.
Iaǵnı bul ádis topyraqtaǵy munaı mólsheri 5-10 paıyzdan aspaıtyn jaǵdaıda qoldanylady. Ári ekinshi ret lastanýǵa múmkindik bermeı, prosesti basqarýǵa jol ashady.
Al Aqparattyq jáne esepteý tehnologıalary ınstıtýtynyń ǵalymy Órken Mamyrbaev qazaq tilindegi daýystyq habarlamalardy mátinge aınaldyra alatyn avtomatty túrde taný júıesin ázirledi. Búginde «Kazak ASR» zıatkerlik júıesin Telegram-da tekserip kórýge bolady.
Sondaı-aq kórmege «Ǵylym qorynyń» QazUÝ-men birlesken nanomaterıaldarǵa negizdelgen qabyldaǵyshtar, bilim berý mekemelerine arnalǵan shaǵyn ǵarysh apparattary boıynsha jobalary, Q.Sátbaev atyndaǵy QazUTZÝ-dyń «Qalalyq jylý jelisiniń sandyq egizi» jobasy, Zoologıa ınstıtýtynyń «Qazaqstan janýarlarynyń Qyzyl kitabyn jáne sırek kezdesetin jáne quryp ketý qaýpi tóngen janýarlar boıynsha elektrondyq derekter bazasyn ázirleý» jobasy jáne ózge de 30-dan astam ınovasıa qoıyldy.
QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń qoldaýymen júzege asqan aýqymdy shara kórmeden soń, «Ýnıversıtet ǵylymynyń damýy – Qazaqstannyń ınovasıalyq damýynyń qajetti alǵysharty» atty ǵylymı-tájirıbelik konferensıaǵa ulasty.
Alqaly jıynda JOO rektorlary, ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektorlary, akademık-ǵalymdar, oqytýshy-professorlar men bilim alýshy jastar bas qosty.
Sharanyń ashylýynda QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbek quttyqtaý sóz sóıledi. Ǵylym men ınovasıany damytýdyń jáne Memleket basshysy aıtqan ártaraptandyrylǵan, tehnologıalyq ekonomıkany qurýdyń mańyzyn atap ótip, mınıstr ýnıversıtetterdiń búgingi tańdaǵy damý barysyna toqtaldy. Qazirgi ýaqytta elimizde sheteldik bes jetekshi zertteý ýnıversıtetiniń fılıaly ashyldy. Ýnıversıtet ǵylymyn turaqty qarjylandyrý úshin 2023 jyly bes pılottyq oqý ornynda endaýment-qorlardy ashý boıynsha nysanaly kapıtal qorlary týraly jeke zań tujyrymdamasy jáne jol kartasy ázirlendi.
«Qazaqstanda ýnıversıtettik ǵylymdy damytý boıynsha qabyldanǵan basymdyq joǵary tıimdiligi men nátıjesin kórsetti. Sońǵy jyldary eldegi ǵylymı-zertteý belsendiliginiń kórsetkishteri ǵylymnyń dástúrli modelin saqtaǵan postkeńestik elderdiń kópshiligine qaraǵanda joǵary. Ýnıversıtet ǵylymynyń damýyna joǵary bilim berý júıesin ınternasıonaldandyrý baǵdarlamasy yqpal etetin bolady», – dep atap ótti vedomstvo basshysy.
Jıynda sóz alǵan QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi Ǵylym komıtetiniń tóraǵasy Darhan Ahmed-Zakı elimizdiń joǵary oqý oryndarynyń negizgi jetistikteri týraly aıtyp, qoıylǵan mindetterge nazar aýdardy.
«2018-2020 jyldarǵa arnalǵan granttyq qarjylandyrý sheńberinde jalpy somasy 28,2 mlrd teńgege jeti basym baǵyt boıynsha 1070 joba iske asyryldy. Jobalardyń basym kópshiligin: Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ – 140, L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ – 80, Q.Sátbaev atyndaǵy QazUTZÝ – 49 jobany júzege asyrdy. Dáıeksózder sany jáne dáıeksóz keltirýi joǵary maqalalar boıynsha ýnıversıtetter kórsetkishi basqa uıymnyń túrlerine qaraǵanda aıtarlyqtaı ilgeri. Granttyq qarjylandyrý sheńberinde jalpy somasy 21,7 mlrd teńgege 561 ǵylymı joba (42%) iske asyrylýda. Úzdik úshtikke: Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ – 31%, L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ – 16%, Q.Sátbaev atyndaǵy QazUTZÝ 13% kórsetkishpen kiredi», – dedi komıtet tóraǵasy.
Sóz sońynda Darhan Jumahanuly «Ǵylym jáne tehnologıalyq saıasat týraly» jańa zańy boıynsha aýqymdy jumys kútip turǵanyn alǵa tartty. Atap aıtqanda, JOO-lardyń granttyq jáne baǵdarlamalyq-nysanaly qarjylandyrý boıynsha konkýrstarǵa qatysýy jónindegi jumysty jandandyrý, ǵylym departamentteriniń, JOO-lardaǵy komersıalandyrý keńseleriniń jumysyn kúsheıtý, oqytýdyń jańa tetikterin engizý arqyly ǵylymı kadrlardy daıarlaýdyń sapasy men tıimdiligin arttyrý qajettigi atap aıtyldy.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń Basqarma Tóraǵasy – Rektory Janseıit Túımebaev óz baıandamasynda ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-konstrýktorlyq jumystardyń nátıjelerin ekonomıkanyń naqty sektoryna aınaldyrý úshin ýnıversıtette «ıdeıany qalyptastyrýdan – ony komersıalandyrýǵa deıin» tehnologıalyq dálizi qurylǵanyn aıtty. «Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń ıntellektýaldyq áleýeti zor. Oqý ornynda Qazaqstan jáne álemge irgeli ǵylym salasyndaǵy zertteýlerimen tanylǵan bedeldi ǵylymı mektepter bar», – dep atap ótti ýnıversıtet basshysy.
Ǵylym paıda ákelýi úshin QazUÝ-da júzege asyrylyp jatqan jobalar aıasynda ınovasıalyq kásiporyndar qurylyp, joǵary tehnologıalyq ónim shyǵaratyn shaǵyn óndiris oryndary iske qosylǵan. Olar – shýngıt konsentraty, polıefırli shaıyrlar, gazrazrádtyq lampalar, dári-dármekter, kómirtekti nanoqurylymdar jáne taǵy basqa óndiretin 10-ǵa jýyq shaǵyn óndirister. «Jalpy mundaı jobalar sany 100-den asady. Biz naqty sektormen, agroónerkásiptik keshenmen, ónerkásippen yntymaqtastyqty nyǵaıtý maqsatynda bul jobalardy sıpattaıtyn eki tomdyq kitap shyǵaryp, ákimdikter men mınıstrlikterge jiberdik», – dedi rektor.
Sondaı-aq plenarlyq otyrysta Q.Sátbaev atyndaǵy QazUTZÝ Basqarma Tóraǵasy – Rektory Meıram Begentaev, M.Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan ýnıversıtetiniń Basqarma Tóraǵasy – Rektory Dárıa Qojamjarova, QR SDIAÓM «Qazinnovations» ınovasıalardy damytý jónindegi ulttyq agenttiginiń basqarma tóraǵasy Sanat Ahanov jáne ózge de JOO basshylary men ınstıtýt dırektorlary baıandama jasap, pikir bildirdi.
Qatysýshylar ozyq tájirıbe almasý, ǵylymı uıymdar men ýnıversıtetter yntymaqtastyǵyn keńeıtý qajettigin qoldady. Sonymen qatar jıynda joǵary oqý oryndaryn zertteý ýnıversıtetterine transformasıalaý, ǵylymı-tehnologıalyq damý salasyndaǵy zańnamany jetildirý máseleleri talqylandy.
Sodan soń eki kúnge josparlanǵan konferensıa jumysy paralel seksıalarǵa jalǵasty. Onda «Stýdentterdiń ǵylymı-zertteý jumystaryn uıymdastyrý», «Ǵylymı-tehnologıalyq damýdy qamtamasyz etýdiń normatıvtik-quqyqtyq bazasy», «Inovasıalyq ýnıversıtet ekojúıesi: tehnoparkterdi, zertteý habtaryn, ınjınırıńtik ortalyqtardy jáne bıznes-ınkýbatorlardy iske asyrýdyń sátti keısteri» baǵyttary qarastyrylýda.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń Baspasóz qyzmeti
