Depýtat 3 qarashada Qaraǵandy oblysyndaǵy 5 kenshiniń qazasyna baılanysty kóńil aıtyp, shahtadaǵy qazaly oqıǵalarǵa qatysty aqparatpen bólisti.
Tótenshe jaǵdaılar mınıstriniń málimetine súıensek, Lenın atyndaǵy shahta 1964 jyly paıdalanýǵa berilip, birneshe qazaly oqıǵalar bolǵan.
1978 jyl – 4 adam qaıtys bolǵan;
1985 jyl – 2 adam qaıtys bolǵan;
1995 jyl – 13 qaıtys bolǵan, 2-eýi jaraqat alǵan;
1998 jyl – 1 adam qaıtys bolǵan;
1999 jyl – 3 adam qaıtys bolǵan, 2-eýi jaraqat alǵan;
2006 jyl – 41 adam qaıtys bolǵan, – dep jazdy Jańbyrshın.
Onyń aıtýynsha, jalpy óndiristegi qaıǵyly jaǵdaılardyń bolýyna eski tehnologıalardyń qoldanylýy, tehnologıalyq erejelerdiń buzylýy, qaýipsizdik erejeleriniń saqtalmaýy nemese buzylýy, tehnıkalyq jabdyqtar men aspaptardy paıdalaný erejeleriniń buzylýy jáne t.b. sebep bolady. Buǵan qosa depýtat sheteldik kompanıalardyń birqatar problemalaryna toqtaldy.
"Shetel ınvestorlary eldi kórkeıtedi, áleýmettik máselelerdi sheshedi, jańa tehnologıalardy ákeledi, tehnıkalyq jáne ekologıalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etedi, mamandarymyzdy daıyndaıdy dep, álemde qandaı baılar bar, bárin tarttyq Qazaqstanǵa. Endi ne boldy? «Shevron» keldi, ekologıa saldarynan Sarqamys aýylyn Atyraýǵa kóshirdik.
Qytaı kompanıasy «SNPS» keldi, strategıalyq aýyz sý qory bar «Kókjıde» ken ornyn búldirdi, munaı óndirip jatqan ólkelerdiń ekologıasy odan túzelgen joq.
Qarjyny kompanıaǵa salmaı, únemdep ólip bara jatyr jáne jumysshylardyń eńbekaqylaryn tómendetedi. 1995 jyly bıznesmen Mıtall keldi, Qaraǵandy oblysy qaıǵyly oqıǵalar men ekologıalyq problemalardan kóz ashpady. Tize bersek, shetel ınvestorlarynyń artynda jaǵymsyz «shleıf» problemalar jetkilikti", - dedi depýtat.
Aıtýynsha, 15 shildede Májilistiń jalpy otyrysynda áriptesi Erlan Saıyrov 2005-2021 jyldar aralyǵynda «ArselorMıttalTemirtaý» kásipornynyń shahtalarynda 100-ge jýyq adam qaza tapqanyn aıtqan.
Al 2022 jyldyń jazynda Ónerkásiptik qaýipsizdik komıteti bankomat kásiporyndarynda barlyǵy 300-ge jýyq buzýshylyqty anyqtaǵan. Olardyń joıylǵan-joıylmaǵany belgisiz.
"Burynǵy «Ispat Karmet» AQ, qazirgi «ArselorMıttalTemirtaý» kásipornymen jasaqtalǵan kelisim-shart qaıta qaralýy kerek. Óıtkeni olarǵa 200 mln teńgeden artyq aıyppul sala almaıdy ekenbiz. Odan artyp ketse, ony Qazaqstan Respýblıkasy tóleýi kerek, ıaǵnı bizdiń qaltamyzdan tólenedi!
Jalpy, joǵaryda keltirgen aqparat kózin oqyp qarasańyz, Mıtall KarMetti arzanǵa satyp alǵan qarjysyn óz qaltasynan tólemeı, KarMetten túsken paıdamen tórt jyl boıy japqan.
Búkilge jýyq áleýmettik nysandardan qutylǵan, komýnaldyq shyǵyndardan óte jeńildik alǵan. Bir qyzyǵy, Qazaqstannan tys jerdegi óziniń «ArselorMıttalGrýpp» kompanıasyndaǵy 1 tonna quryshtyń (stal) baǵasy 47.08 AQSH dollary bolsa, bizdegi «ArselorMıttalTemirtaý» kompanıasy quryshty 81.56 AQSH dollaryna satyp otyr. Bizden maı shelpekti urýda! Shahtalary men zaýytqa eshqandaı modernızasıa jasamaı!", – dep kúıindi depýtat.
Sondaı-aq ol mınıstrlikterdiń ınvestorlar aldynda qaýqarsyz ekendigin aıtyp. Olarǵa qoıylatyn talaptardy kúsheıtý kerek dep esepteıdi.
"Biz referendýmda jerasty baılyqtary halyqtiki bolady dep daýys berip, qabyldadyq. Endi osy baılyq halyqty qyrýǵa emes, halyqtyń ál-aýqatyn kóterýge qyzmet etýi qajet! Onyń ýaqyty keldi.
Ekinshi másele, Tótenshe jaǵdaı jáne Ekologıa mınıstrlikteri tipti qaýqarsyz. Investorlardyń aldynda avtorıtetteri joq sıaqty. Álde mınıstrlerdiń kózderi qaıǵyly jaǵdaılar men las ekologıaǵa ábden úırenip ketken be?
Oblys ákimderi óńirlerdegi Prezıdenttiń basty ókili retinde olarmen nege batyl jumys istemeıdi?
Parlamentke óndiristik jáne ekologıalyq qaýipsizdikti odan saıyn qataıtatyn zańdardy shyǵarýymyz kerek. 30 jyl múmkindik berildi ǵoı. Endi olardyń aldynda quraq ushyp júgirýdi qoıyp, talapty kúsheıtý kerek. Bolmasa, arzanǵa alǵan nárselerin memleketke qaıtarsyn! Sonda prezıdent aıtqan ádiletti ekonomıka bolady!" – dep túıindedi sózin Edil Jańbyrshın.
