Sonyń ishinde Qazaqstannyń qorshaǵan ortasyna zıanyn tıgizbeıtin reaktordy tańdaý, AES oryn tebetin aýdandy anyqtaý boıynsha aýqymdy jumys júrgizildi. Sheteldik AES-terge is-saparlar uıymdastyrylyp, osy salanyń bilikti mamandarymen konsýltasıalar júrdi.
Sarapshylardyń uıǵarymyna saı AES qurylysyna yńǵaıly aýdan retinde Almaty oblysy Jambyl aýdanyna qarasty Úlken aýylynyń aýmaǵy tańdaldy.
El úkimeti AES qurylysynda sátti jobalardy júzege asyrǵan memleketterdiń tehnologıasyn elekten ótkizgen bolatyn. Sonyń nátıjesinde kelesideı kompanıalar short-paraǵy ázirlengen edi:
- HPR-1000 qytaı kompanıasy – CNNC;
- APR-1400 reaktory bar koreı kompanıasy – KHNP;
- VVER-1200 jáne VVER-1000 reaktorlary bar Reseı kompanıasy – Rosatom;
- EPR-1200 reaktory bar fransýz kompanıasy – EDF.
Zertteý nátıjesi 2022 jylǵy mamyrda atom óndirisin damytý jónindegi vedomstvoaralyq komısıanyń otyrysynda qaraldy ári maquldandy.
«Atom energıasyn paıdalaný týraly» QR zańynyń 12-babyna sáıkes Iadrolyq qondyrǵylardy salý jáne salý aýdany týraly sheshimdi aýmaǵynda qondyrǵy salý josparlanyp otyrǵan jergilikti ókildi organdardyń kelisimimen Smaıylov Úkimeti qabyldaıdy. Bul rette máslıhat jergilikti ókildi organ bolyp esepteledi.
Osyǵan oraı, ótken jyldyń qarasha aıynda Almaty oblysy máslıhatynyń otyrysynda aýdan turǵyndaryn quptaýymen qurylysqa kelisim berý týraly sheshim qabyldanǵan.
Al osy aıdyń 22-si kúni atom elektr stansıasyn salý boıynsha Almaty oblysynyń Úlken aýylyndaǵy mektep zalynda qoǵamdyq talqylaý ótedi.
Buǵan deıin qoǵamdyq tyńdaý 28 aqpanǵa josparlanǵan edi, alaıda keıinge shegerildi.
Álemjelidegi belsendiler AES salý boıynsha referendým ótkizý qajettigin talap etken edi. Energetıka vıse-mınıstri Jandos Nurmaǵambetov bul máseleniń referenýmǵa salynbaıtynyn málimdegen.
"Referendým bolmaıdy. Bul másele referendýmǵa shyǵarylmaıdy. Aldymen, alańnyń ornalasqan jerine qatysty suraq bar. Ekinshiden, eń bastysy – tehnologıa jáne qarjylyq-ekonomıkalyq model. Ol qalaı áser etedi, biz muny qalaı júzege asyramyz? Bul jóninde túıtkilder bar, - degen edi vıse-mınıstr.
Josparǵa sáıkes, AES qurylys-montaj jumystary 2034 jyly aıaqtalyp, 2035 jyly stansıa paıdalanýǵa berilýge tıis.
Buǵan deıin DALA NEWS-ke suhbat bergen sarapshy Azat Qonysbek "Qazaqstan vendor tańdaýda qatelespeý kerek" degen pikir bildirgin. Ol búgingi tańda fransýzdardyń, shvedtiń, belgıanyń tehnologıasy eń ozyǵy dep sanaıdy.
"Fransıada alynatyn elektrdiń 80 paıyzy AES-qa tıesili. Shvesıada – 75 paıyz, Belgıada - 65 paıyz. Osy jaǵynan alǵanda, fransýzdardyń tehnologıasyna arqa súıesek, múlde utylmas edik dep aıtar edim.
Jalpy, olardyń bul baǵyttaǵy tájirıbesi mol. Fızıka salasynda alǵashqy Nobel syılyǵyn alǵandar da osy eldiń ǵalymdary.
Tipti, mektepte hımıa men fızıka pánderi arqyly belgili, polonıı, radıı syndy elementterdi ashqan ataqty erli-zaıypty ǵalymdar Per men Marıa Kúrı de Fransıa azamattary. Munda Kúrı atyndaǵy ǵylymı ınstıtýt ta bar irgetasy ejelden qalanǵan. Aıtaıyn degenim, qaı jaǵynan alsaq ta AES qurylysyna qajetti tehnologıalardyń eń ozyǵy Fransıaǵa tıesili», - deıdi Azat Qonysbek.
https://dalanews.kz/bas-takyryp/86848-vendor-tangdauda-qatelespeu-kerek-ka
