İs-sharada Qazaqstannyń Ortalyq Azıadaǵy áıelder dıalogyna tóraǵalyǵy bastaldy. Oǵan Qazaqstan men Ózbekstan Parlamenti palatalarynyń spıkerleri, Qyrǵyzstan, Tájikstan jáne Túrkimenstan depýtattary, memlekettik organdardyń basshylary, sondaı-aq úkimettik emes jáne halyqaralyq uıymdardyń, dıplomatıalyq korpýstyń ókilderi qatysty.
Jıynda QR Parlamenti Májilisiniń tóraǵasy Erlan Qoshanov, Konstıtýsıalyq Sot tóraǵasy Elvıra Ázimova, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiligi Basshysynyń orynbasary, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti janyndaǵy Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografıalyq saıasat jónindegi ulttyq komısıa tóraıymy Aıda Balaeva, BUU Bas hatshysynyń kómekshisi Mıroslav Encha sóz sóıledi.
Erlan Qoshanov Ortalyq Azıa elderinde sıfrlyq genderlik alshaqtyqty joıý basym baǵyt bolýy kerektigin atap ótti.
«Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev eldiń damý deńgeıi áıelderdiń qoǵamdaǵy mártebesimen ólshenetinin talaı ret aıtty. Búgingi kezdesý áıelderdiń osy óńirdegi elderdiń áleýmettik, ekonomıkalyq jáne saıası ómirine qatysýyn jan-jaqty keńeıtýge yqpal etedi dep senemiz. Osy oraıda zamanaýı aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalar genderlik teńdik úshin jańa múmkindikterge jol ashady», – dedi Erlan Qoshanov.
Aıda Balaeva óz sózinde áıelder bıznes qaýymdastyǵyn, akademıalyq jáne ǵylymı ortalardy, úkimettik emes jáne azamattyq sektorlardy biriktire alatyn Ortalyq Azıa óńiri elderiniń belsendi áıelderiniń kúsh-jigerin biriktirýge basa nazar aýdardy.
– Osy platformany jáne onyń qatysýshylarynyń belsendi áleýetin eskere otyryp, biz áıelderdiń, otbasylarymyzdyń ásirese jahandyq jáne óńirlik syn-qaterler jaǵdaıyndaǵy ómir súrý sapasyn jaqsartý jónindegi ortaq problemalardy birlesip sheshe alamyz, – dep atap ótti Aıda Balaeva.
Sondaı-aq, Aıda Balaeva Ortalyq Azıa elderiniń ǵylymı-saraptamalyq qoǵamdastyqtarynyń demografıalyq damýdyń, genderlik teńdiktiń ózekti máseleleri boıynsha yntymaqtastyǵyn keńeıtýdi, týrızmdi damytý, mádenı salasynda birlesken jobalardy iske asyrýdy, ekologıa salasynda ózara is-qımyl jasaýdy, saýda-sattyqty, sonyń ishinde sıfrlyq saýdany damytýdy usyndy.
Sesıaǵa QR Parlamenti Májilisi tóraǵasynyń orynbasary Danıa Espaeva jetekshilik etti. Ol Ortalyq Azıadaǵy áıelder dıalogyndaǵy Qazaqstan tóraǵalyǵynyń basymdyqtaryna toqtaldy. Atap aıtqanda, bizdiń elimizdiń bastamasymen sıfrlandyrý áıelderdi áleýmettik-ekonomıkalyq qatynastarǵa keńinen tartýdyń jańa tıimdi quraly retinde Dıalogtyń basymdyqtary qataryna engizilgen. Bul máselede Qazaqstannyń úlken jetistikteri bar jáne olardy bólisýge daıyn.
Elimiz beıbitshilik pen qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi áıelderdiń róli jónindegi máselelerde tájirıbe almasý aıasyn keńeıtýdi kózdep otyr. Qazirgi ýaqytta Batys Saharadaǵy BUU mısıasyna qazaqstandyq 6 áskerı baqylaýshy, sonyń ishinde 1 áıel sarbaz qatysýda. Qazaqstannyń Qarýly Kúshteriniń BUU bitimgershilik mısıalaryna qatysýyn keńeıtý jónindegi Jol kartasynda áıel áskerı qyzmetshilerdi daıarlaý týraly tarmaq bar.
Sesıa qorytyndysy boıynsha Ortalyq Azıa elderi áıelderi dıalogynyń 2023 jylǵa arnalǵan is-sharalar jospary qabyldandy. Oǵan Almatyda «Áıelder, beıbitshilik jáne qaýipsizdik» atty halyqaralyq konferensıa ótkizý máselesi de engizildi.
«Áıelderdiń qatysýymen ınovasıalar men tehnologıalardy damytý salasyndaǵy ozyq tájirıbeler» atty taqyryptyq sesıada jańa tehnologıalardy damytýdaǵy áıelderdiń rólin kórsetetin tabysty ınovasıalyq jobalar tanystyryldy. Sesıa barysynda qatysýshylar áıelder startaptaryn, jasandy ıntellekt, aýyldyq jerlerde sıfrlandyrýdy damytýǵa baǵyttalǵan sıfrlyq jobalardy talqylady. Sonymen qatar otbasy men qoǵamnyń, áıelder kásipkerliginiń, kásiptik-tehnıkalyq bilim berý men jumyspen qamtýdyń ózekti máselelerin sheshýge baǵyttalǵan ázirlemelerdi qarastyrdy.
Dıalogqa qatysýshylar áıelder betpe-bet keletin qurylymdyq jáne ekonomıkalyq máselelerge de nazar aýdardy. BUU Áıelder óńirlik ofısiniń málimeti boıynsha, Eýropa men Ortalyq Azıa aýmaǵynda 60 mıllıonnan astam áıel mobıldi ınternetke qol jetkize almaı otyr. Sondyqtan er azamattarǵa qaraǵanda oqý men ekonomıkalyq damý múmkindikterin jıi paıdalana almaıdy.
Naqty jáne jaratylystaný ǵylymdaryndaǵy genderlik teńsizdik orta mektepte bastalyp, joǵary synypta nyǵaıady, joǵary oqý ornynda qarqyn alyp, eńbek naryǵyna deıin jalǵasady. Nátıjesinde áıelder tehnıkalyq jáne tehnologıalyq ınovasıalardy jasaýǵa jaýapty salalarda salystyrmaly túrde jetkiliksiz qamtylǵan.
Sonymen qatar sarapshylardyń pikirinshe, zamanaýı sıfrlyq transformasıa áıelderdiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik quqyqtary men múmkindikterin keńeıtýge jol ashady ári Ortalyq Azıanyń barlyq memleketi jarıalaǵan genderlik teńdikti arttyrý maqsatyna paıdalanylady.
Anyqtama úshin. Ortalyq Azıa elderi áıelderiniń dıalogy – óńirdegi áıelder arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý men nyǵaıtýdyń ózekti máselelerin talqylaýǵa arnalǵan beıresmı alań.
Dıalog 2020 jylǵy jeltoqsanda bastaldy. Ótken jyldary oǵan Ózbekstan (2021), Túrkimenstan (2022) tóraǵalyq etti. Dıalog BUU Ortalyq Azıa úshin preventıvti dıplomatıa óńirlik ortalyǵynyń, BUU Damý baǵdarlamasynyń jáne BUU Áıelder uıymynyń qoldaýymen qurylyp, jumys istep keledi.
