Zertteýshi Áıgerim Qusaıynqyzy kótergen másele qoǵamdaǵy qurylymdyq teńsizdik pen únsizdiktiń aýqymyn ashyp kórsetedi. Ol 2023 jyly júrgizilgen “Faith & Gender in Central Asia” zertteýiniń nátıjelerine súıene otyryp, meshittegi harassment pen qulshylyq keńistikterindegi genderlik shekteýler týraly aıtty, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Zertteýge qatysqan áıelderdiń 61 paıyzy meshit sıaqty qoǵamdyq oryndarda ózderin qaýipsiz sezinbeıtinin aıtqan. Áıgerim Qusaıynqyzy bul keńistikterde áıel erkindigi emes, onyń er adamnyń jaılylyǵyna kedergi keltirmeýi mańyzdyraq sanalatynyn alǵa tartady.
Onyń pikirinshe, qaýip tek meshittiń ishinde ǵana emes, ınternette jalǵasyp jatyr. Jábir kórgen áıel týraly áleýmettik jelide aıtylǵan pikirlerdiń kóbi ony kinálaýǵa baǵyttalady. Bul – vıktımbleımıngtiń aıqyn kórinisi.
Zertteýshi meshitti Qudaıdyń úıi dep baǵalaǵanymen, ol keńistiktegi únsizdik jábirlenýshiniń emes, tártiptiń múddesine qyzmet etip otyrǵanyn jazady. Mundaı oqıǵalar ashyq aıtylmaıdy, sebebi ımamdar men din ókilderi máseleni tynyshtyqpen jabýǵa tyrysady. Áıel qaýipsizdiginen qoǵam tynyshtyǵy mańyzdyraq sanalatyn mundaı jaǵdaıdy zertteýshi ınstıtýsıonal zorlyq dep baǵalaıdy.
Ol meshittegi harassmentti oqshaý oqıǵa emes, bılik pen genderlik teńsizdik arasyndaǵy júıeli qatynastyń aıǵaǵy dep sanaıdy. Áıeldiń meshitke barýǵa quqyǵy bolǵanymen, onyń qaýipsizdigine esh kepildik joq ekenin atap ótedi.
Áıgerim Qusaıynqyzy bul oılaryn naqty mysalmen bekitip, bıyl shilde aıynda Pavlodardaǵy Máshhúr Júsip meshitine barǵan kezdegi jaǵdaıdy sıpattaıdy. Onyń aıtýynsha, meshitke kire bergende kúzetshi olardy toqtatyp, er adamdar namaz oqyp jatqanyn, sondyqtan úlken zalǵa kirýge bolmaıtynyn aıtqan. Áıgerim Qusaıynqyzy meshitke sáýlet ónerin kórýge kelgenin aıtqanda, kúzetshi: «Imam kameradan qarap otyr. Erler zalyna áıel kirse, men ózim urys estımin», – dep jaýap bergen.
Bul jaǵdaı zertteýshiniń dinı keńistikte adamnan emes, Qudaıdan ruqsat suraýy tıis bolǵanyn túsinýine sebep bolǵan. «Men meshitke sáýlet ónerin tamashalaýǵa kelip, júıeniń shekarasymen betpe-bet keldim», – dep jazady ol.
Sonymen qatar, ol aqtóbelik týysynyń meshitke namaz oqýǵa barǵan kezde harassment pen stalkıngke, keıinnen kıberbýllıń pen vıktımbleımıngke ushyraǵanyn aıtady. Áıelderdiń shekarasy jıi buzylyp, daýysy estilmeı qalady. Bul – tek din salasyna tán másele emes, bul – quqyq, qaýipsizdik jáne teńdik máselesi.
Ol meshittiń qasıetti keńistik bolýy úshin áıeldiń de teń quqyǵy men erkindigine kepildik berilýi kerek ekenin alǵa tartady. Áıelder bul keńistikte ózin qaýipsiz sezinýge tıis. Eger senim qorǵan emes, qaýip kózine aınalsa, meshit kimge ashyq, kimge jabyq degen suraq oryndy.
Zertteýshi Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynan (QMDB) osy máselege qatysty resmı jaýap kútip otyrǵanyn aıtady.
«Keıde únsizdik kelisim retinde qabyldanýy múmkin. Ásirese, erkektiń qalaýy áıel quqyǵynan bıik sanalatyn bizdiń qoǵamda», – dep túıindeıdi Áıgerim Qusaıynqyzy.
