350 rezervıstiń 253-i jumysqa ornalasqan
Jas qazaqstandyqtar úshin óziniń ashyqtyǵymen jáne tıimdiligimen erekshelenetin áleýmettik-saıası lıft qurý ıdeıasyn Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2019 jylǵy saılaý naýqany aıasynda usynǵan bolatyn.
Bul – jobanyń iske qosylýy joǵary daıyndyqtan ótken jastarǵa mansap baspaldaǵymen memlekettik uıymdarda da, kvazımemlekettik sektorda da basshylyq laýazymdarǵa kóterilýge de biregeı múmkindik ashýdy kózdeıdi.
Sondaı-aq, rezervtegiler tizimine engizilgen qazaqstandyqtar úshin bólingen qarajat sheginde Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademıasynda jáne onyń fılıaldarynda odan ári kásibı nemese tulǵalyq damý úshin oqý kýrstary men biliktilikterin jetildirýden ótýge múmkindik berildi.
Búgingi tańda Memlekettik qyzmet isteri agenttiginiń derekteri boıynsha eki irikteýden turatyn 350 rezervıstiń 253-i jumysqa ornalasqan. Alǵashqy irikteý 2019 jyly ótti. Qatysýshylardy baǵalaý úshin memlekettik qyzmettiń kásibı ókilderi, ÚEU ókilderi, sala mamandary, sonymen qatar qoǵam qaıratkerleri shaqyryldy.
Qatysýshylarǵa qoıylatyn negizgi talaptardyń qatarynda Qazaqstan azamattyǵy, jas shekteýi (35-ten joǵary emes), joǵary bilim, usynys hat, sondaı-aq jumys ótili (keminde 5 jyl) bolǵan.
Sondaı-aq, Prezıdent taǵaıyndaǵan saıası jáne memlekettik qyzmetshiler irikteýge qatysqan joq. Máselen, ótinimderdi qabyldaý bastalǵany týraly habarlanǵannan keıin alǵashqy kúnderi ǵana 3 myńnan astam qatysýshy tirkelse, keıin elimizdiń barlyq aımaqtarynan, sondaı-aq shetelden kelgen qatysýshylar sany 13 myńǵa deıin ósti.
Barlyǵy 7,3 myń jas jerlester irikteýge jiberildi, olar onlaın testileýden bastap, sarapshylyq komısıa múshelerimen jeke áńgimelesýge deıin, ıaǵnı bir orynǵa 24 úmitker irikteýdiń birneshe kezeńinen ótti.
2019 jylǵy irikteý nátıjesinde 300 jas qazaqstandyq bes jyl merzimge zapastaǵylar tizimine endi. Kóp uzamaı rezervtegiler memlekettik qyzmettegi ákimshilik-saıası laýazymdarǵa, kvazımemlekettik sektordaǵy basshylyq qyzmetterge taǵaıyndaý úshin qarastyryla bastady.
Alǵashqy irikteýden qazirgi tańda 300 rezervtik qyzmetkerdiń 223-i jumysqa ornalasqan. Ortalyq memlekettik organdarǵa – 105, jergilikti atqarýshy organdarǵa – 36, ulttyq kompanıalarǵa – 47 jáne basqa da jeke uıymdarǵa – 35, sonymen birge 20 rezervshi – saıası, 11-i – «A» korpýsyna, Parlament Májilisiniń depýtattyǵyna – 1, oblystyq máslıhattyń depýtatyǵyna 1 rezervtegi azamat alyndy.
Jastar qaıda eńbek etýde
Joba óziniń ózektiligin dáleldedi jáne 2021 jyly ekinshi irikteý ótkizildi, onyń barysynda jańa baǵalaý quraldary engizildi jáne basty nazar, eń aldymen, qoǵamdyq múddeni basshylyqqa ala otyryp, jas talanttardy anyqtaýǵa aýdaryldy.
Ekinshi irikteý qorytyndysy boıynsha taǵy 50 jas qazaqstandyq 3 jyl merzimge zapastaǵylar tizimine endi.
Ekinshi irikteýden qazirgi tańda 50 rezervtik qyzmetkerdiń 30-y jumysqa ornalasqan. Ortalyq memlekettik organdarǵa – 21, jergilikti atqarýshy organdarǵa – 5, ulttyq kompanıalarǵa – 3, basqa uıymdarǵa – 1 kadr, sonymen qatar 1-eýi – saıası, 1-eýi "A" korpýsyndaǵy laýazymǵa taǵaıyndaldy.
– Birinshi basshylardyń shtattan tys keńesshileri laýazymdaryna rezervshilerdi taǵaıyndaýǵa qatysty aıtatyn bolsam, qazirgi ýaqytta Respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetinde birinshi basshynyń shtattan tys keńesshileri laýazymdaryna 2 rezervshi taǵaıyndaldy. Olardyń ekeýi de «Amanat» partıasy qatarynan alyndy, – dedi agenttik qzymetkerleri.
Eger memlekettik organdar janyndaǵy konsýltatıvtik-keńesshi organdardyń quramyna rezervshiler qatarynan azamattardy engizý týraly aıtatyn bolsaq, onda memlekettik organdar janyndaǵy osy quramǵa 39 jas kiredi, 4 rezervshi eki konsýltatıvtik-keńesshi organnyń músheleri bolyp sanalady.
Onyń ishinde, 1 rezervshi Parlament Májilisindegi jumys organynyń múshesi; 22 jas dırektorlar keńesiniń músheleri; 13-i qoǵamdyq keńestiń músheleri; 1 kadr Qazaqstan halqy Assambleıasynyń (Shyǵys Qazaqstan oblysy ákimdigi) múshesi; 1 maman Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Jastar saıasaty keńesiniń múshesi; Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografıalyq saıasat jónindegi ulttyq komısıanyń quramyna 3 rezervshi kiredi. Sondaı-aq 4 jas «Amanat» partıasynyń saıası keńesiniń quramyna endi.
Belsendi jastar oılaryn birinshi basshylarǵa tikeleı jetkizedi
Osy qatardaǵy jastardyń biri – búginde Parlament Senaty apparaty jetekshisiniń orynbasary qyzmetin atqaryp júrgen belsendi azamat Maksım Spotkaı bul jobanyń buryn memlekettik qyzmette jumys istemegen jastardyń kóp bóligin memlekettik qyzmette baqtaryn synap, qyzyqty ıdeıalardy talqylaý alańyna aınaldyrýǵa múmkindik bergenin aıtty. Onyń paıymynsha, rezervtegilerdiń basym kópshiliginiń tamasha bilimi, óz salasynda berik tájirıbesi bar, eń bastysy, elimizdiń damýyna úles qosýǵa degen umtylystary zor.
– Birqatar áriptesterimiz rezervke ótkennen keıin mınıstr, vıse-mınıstrler, oblystardaǵy ákim orynbasarlary men departament basshylary, sondaı-aq memlekettik apparat pen kvazımemlekettik sektordaǵy basqa da qurylymdar qyzmetterine taǵaıyndaldy.
Daryndylyq pýly jas mamandardyń netvorkıng jáne komýnıkasıa alańyn qurýyna kómektesti. Birte-birte jańa kásibı orta qalyptasyp keledi, rezervtegiler oı-pikirlermen, usynystarymen almasady, óz aımaǵynyń nemese jalpy eldiń ózekti máselelerin birlesip sheshedi, qoǵamdyq paıdaly maqsattardy júzege asyrýda bir-birine qol ushyn sozady, – dedi Maksım Spotkaı.
Ol jastardyń kadrlyq rezervi tek taǵaıyndaý ǵana emes, sonymen qatar múddeli taraptarmen jáne memlekettik qyzmetkerlermen tikeleı baılanys ornatý múmkindigi beredi.
Osylaısha, mınıstrlermen, Prezıdent Ákimshiliginiń basshylyǵymen jáne basqa qurylymdarmen kezdesýler rezervtegilerdiń kúshimen birneshe ret uıymdastyryldy. Bul oraıda, belsendi jastar óz oılaryn birinshi basshylarǵa tikeleı jetkize alady. Óz jobalaryn usynyp, keıinnen memlekettik organdarmen birlesip júzege asyrdy.
Domalaǵan tas múk jınamaıdy
Sońǵy ýaqytta elimizde shyǵarmashylyq baǵyttyń kóptegen ókilderi paıda boldy. Bul – jastardyń jańa mádenı tolqyny.
– Meniń oıymsha, bul barlyq qazaqstandyqtarǵa serpin berdi. Kóptegen jastar volonterlik qyzmetke tartylǵan. Ol eń joǵary baǵa men qurmetke laıyq. Sonymen qatar, jas ǵalymdarymyzdy atap ótken jón. Olar keremet jumys isteıdi. Daryndy sportshylardyń jańa býyny qalyptasty. Jalpy, qazir ár salada jastar belsendi túrde túrli bastamalardy usynyp, júzege asyrýda. Qazaqstan jastarynyń azamattyq belsendiligi artty. Bul aldaǵy kezeńde elimizdiń damýyna oń áserin tıgizedi dep senemin, – dep qosty Maksım.
Onyń oıynsha, memlekettik tildi damytý, volonterlik, bilim berý, kásiptik oqytý, sport pen shyǵarmashylyq salalaryndaǵy jobalar qashanda ózekti bolyp qala bermek.
– Domalaǵan tas múk jınamaıdy. Biz tyrysýymyz kerek, óz kandıdatýramyzdy jastar kadrlyq rezervine usynýymyz nemese basqa jobalarǵa qatysýymyz qajet, – dep sanaıdy M.Spotkaı.
Jalpy, Qazaqstannyń memlekettik apparatynda Ortalyq Azıanyń basqa elderimen salystyrǵanda jas quramy aıtarlyqtaı keń. Máselen, «Molodej» ulttyq ǵylymı ortalyǵynyń esebine sáıkes, ortalyq memlekettik organdardyń 53 paıyzyn, jergilikti atqarýshy organdardyń 46 paıyzyn jastar sanatyna jatqyzýǵa bolady.
Joǵary laýazymdy da atqaryp júrgen jas sheneýnikter jeterlik. Dese de, jasy 30-dan asqan Qazaqstan azamaty Senat depýtaty bola alatynyna qaramastan, qazirgi tańda Parlamentte jas senatorlar joq.
Depýtattardyń ortasha jasy – 59,6 jas. Májilistegi jas kadrlardyń jaǵdaıy kóńil qýantarlyq. Májilismenderdiń shamamen 20 paıyzyn jastar quraıdy. Al ortalyq memlekettik apparatqa keletin bolsaq, onda basqarýshylardyń úlesi 42 paıyzdy shamalap qalady, ıaǵnı 19 basqarmanyń segizinde jas basshylar otyr.
Jas rezervıserden kimdi bilemiz?
Endi joǵary shendi jastardyń birqatarynyń atyn atap, túsin tústesek, Ábilqaıyr Tamabek – Aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri. Jambyl oblysynyń týmasy 27 jasynda vıse-mınıstr boldy. Onyń sáýir aıynda joǵary laýazymǵa taǵaıyndalýy jurtshylyq arasynda úlken rezonans týdyrdy. Jeli qoldanýshylary onyń jasyna emes, jas memlekettik menejerdiń eńbeginiń eńbek jolyna nazar aýdardy. Alaıda, ortalyq apparattyń quramyn jańartý saıasatyn qoldaıtyndar da boldy.
– Árıne, onyń jumysynyń tıimdiligin baǵalaýǵa áli erteleý. Biraq, jalpy alǵanda, bılikke jas ta tájirıbeli jumysshylardy shaqyrý úrdisi bar, – dedi saıasattanýshy Danıar Áshimbaev bul taǵaıyndaý týraly.
Vıse-mınıstr Halyqaralyq bıznes ýnıversıtetin, Lýıs Ulttyq ýnıversıtetin jáne Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademıasyn bitirgen. Prezıdenttik jastar kadrlyq rezerviniń múshesi.
Eńbek jolyn 2011 jyly jeke seriktestikte ınspektor bolyp bastaǵan. 2015-2020 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstrliginde jáne Qorǵanys jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrliginde ártúrli laýazymdardy atqarǵan. 2020-2022 jyldary - Jambyl oblysy ákimdiginiń jerdiń paıdalaný men qorǵalýyn baqylaý basqarmasynyń bólim basshysy – bas memlekettik ınspektory boldy. 2022 jyldyń aqpan aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń Jambyl oblysy boıynsha jer resýrstaryn basqarý basqarmasynyń basshysy qyzmetin atqardy. Qazir mınıstrliktegi fıtosanıtarlyq qaýipsizdik jáne ósimdik sharýashylyǵy baǵytyna jetekshilik etedi.
Ádilet vıse-mınıstri Alma Muqanova 1988 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysynda dúnıege kelgen. Ol Anglıadaǵy eń úzdik bilim ordalarynyń biri – Ýorvık ýnıversıtetin, Qazaq gýmanıtarlyq zań ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek jolyn kóptegen menejerler sıaqty ulttyq kompanıada – 2006 jyly «KazRuno» AQ mamany bolyp bastady. Ádilet mınıstrligi Zańnama departamentiniń qylmystyq, qylmystyq is júrgizý jáne qylmystyq-atqarý zańnamasy jáne qorǵanys salasyndaǵy zańnama bóliminiń sarapshysy, bas sarapshysy boldy.
2015-2017 jyldary osy departamentte ónerkásip jáne kólik salasyndaǵy ekologıalyq zańnama jáne zańnama bólimin basqardy. 2017-2022 jyldary Ádilet mınıstrligi Zańnama departamenti dırektorynyń orynbasary, dırektory qyzmetterin atqardy. 2022 jyldyń sáýirinen bastap Ádilet vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy.
Aqparat jáne áleýmettik damý vıse-mınıstri Aleksandr Danılov táýelsizdikpen qurdas. Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetin jáne L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń jáne Prezıdenttik jastar kadrlyq rezerviniń múshesi.
Eńbek jolyn memlekettik qyzmetten bastaǵan ol ár jyldary birqatar jastar qoǵamdyq uıymdarynyń jetekshisi de boldy. Jastar saıasaty men úkimettik emes uıymdardy belsendi túrde nasıhattady jáne osy baǵyttaǵy jumystarmen aınalysty.
Jeke uıymdarda basshylyq qyzmetterdi de atqarǵan. 2020-2022 jyldary ol Stopfake.kz fakt-chekıng jobasyn basqardy. Qazir ol mınıstrlikte jastar jáne otbasy saıasaty baǵytyna jetekshilik etedi.
Ǵylym jáne joǵary bilim vıse-mınıstri Kamıl Aqatov 1991 jyly Jambyl oblysynda dúnıege kelgen. Vollongong ýnıversıtetin (BAÁ), Qazaq tehnologıa jáne bıznes ýnıversıtetin jáne Astana IT ýnıversıtetin bitirgen.
2015-2016 jyldary «Qazaqstan MJÁ ortalyǵy» AQ joba bóliminiń sarapshysy, bas sarapshysy bolyp jumys istedi. Jeti jyldan keıin bas menejer boldy. «Zerde» ulttyq aqparattyq-kommýnıkasıalyq holdıńiniń departament dırektory, «Qazinnovations ınovasıalardy damytý ulttyq agenttigi» AQ basqarma tóraǵasy qyzmetterin atqardy. Ol 2022 jyldyń qyrkúıeginde Ǵylym jáne joǵary bilim vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy.
Ulttyq ekonomıka vıse-mınıstri Abzal Ábdikárimov – 35 jasta, Túrkistan oblysynda dúnıege kelgen. Abaı atyndaǵy QazUPÝ-di, Londondaǵy Kings College, London ýnıversıtetin, IE Business School bitirgen, Prezıdenttik jastar kadrlyq rezerviniń múshesi.
Eńbek jolyn 2010 jyly komersıalyq uıymdarda bastady. 2014-2015 jyldary «Qazaqstannyń ınvestısıalyq qory» AQ ınvestısıalyq jobalar departamentiniń bas mamany, dırektory bolyp jumys istedi. 2015-2016 jyldary «Báıterek» UBH» AQ departamentiniń joba jetekshisi boldy. 2019 jylǵa deıin mınıstrdiń keńesshisi, departament dırektorynyń orynbasary, Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Kásipkerlikti memlekettik qoldaý departamentiniń dırektory qyzmetterin atqardy.
2019-2022 jyldary Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttiginiń Astana qalasy boıynsha basqarmasynyń basshysy boldy. 2022 jylǵy 13 qańtardan bastap Ulttyq ekonomıka vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy. Onda makroekonomıkalyq damý, jobalardy basqarý, tabıǵı monopolıalardy retteý, halyqaralyq ekonomıkalyq yntymaqtastyq máselelerine jetekshilik etedi.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý vıse-mınıstri Oljas Ordabaev 1989 jyly Almatyda dúnıege kelgen. Abylaı han atyndaǵy Qazaq halyqaralyq qatynastar jáne álem tilderi ýnıversıtetin, Shveısarıadaǵy Cesar Ritz kolejin bitirgen.
2007-2014 jyldar aralyǵynda birqatar qoǵamdyq uıymdardy basqardy. 2015-2018 jyldary «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy dırektorynyń orynbasary, Adamı kapıtaldy damytý departamentiniń dırektory, basqarýshy dırektory qyzmetterin atqarǵan. Sodan soń 2022 jylǵa palatanyń basqarma tóraǵasynyń orynbasary - basqarma múshesi boldy. Bıylǵy tamyz aıynan bastap Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý vıse-mınıstri qyzmetin atqaryp keledi.
Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıse-mınıstri Áset Turysov 1987 jyly dúnıege kelgen. 2009 jyly Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek jolyn 2009 jyly «Qazaqtelekom» AQ-da bastady. Baılanys jáne aqparat mınıstrligi Aqparattyq tehnologıalar salasyndaǵy memlekettik saıasat departamenti «Elektrondyq úkimetti» damytý jáne qorǵaý bóliminiń sarapshysy boldy. 2012-2014 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Kólik jáne komýnıkasıa mınıstrliginiń Aqparattyq tehnologıalar salasyndaǵy memlekettik saıasat departamentiniń aqparattandyrýdyń jańa modelin qalyptastyrý jáne jobalyq qujattamany taldaý boıynsha sarapshysy, bas sarapshysy bolyp eńbek etti.
2014 jyly – «Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy» respýblıkalyq memlekettik kásipornynyń basqarýshy dırektory, 2014-2017 jyldary «Qazposhta» AQ qurylymynda qyzmet istedi. 2018-2021 jyldary «Ulttyq aqparattyq tehnologıalar» AQ basqarma tóraǵasy qyzmetin atqardy. 2021 jyldyń qańtarynan bastap Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy jáne Elektrondy úkimet pen memlekettik qyzmetterdi qadaǵalaıdy.
Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar vıse-mınıstri Zýlfıa Súleımenova 1990 jyly 25 aqpanda Aqtóbe qalasynda dúnıege kelgen. L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa ulttyq ýnıversıtetin «Halyqaralyq qatynastar» mamandyǵy boıynsha bakalavrıat jáne magıstratýrasyn bitirgen. «Qaýipsizdik jáne halyqaralyq zertteýler» baǵdarlamasy boıynsha Japonıanyń Ulttyq saıası zertteýler ınstıtýtynda PhD dárejesin aldy. Prezıdenttik jastar kadrlyq rezerviniń múshesi. Qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderin erkin meńgergen.
Eńbek jolyn 2014 jyly Jahandyq saıasat jáne qaýipsizdik ortalyǵynyń Aımaqtyq jáne jahandyq qaýipsizdik departamentiniń ǵylymı qyzmetkeri retinde bastady. 2020 jyldyń qańtarynan 2021 jyldyń qańtaryna deıin Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi Klımattyq saıasat jáne jasyl tehnologıalar, Ekologıalyq saıasat jáne turaqty damý departamentteri dırektorynyń orynbasary bolyp jumys istedi. 2021 jyldyń qańtarynan 2022 jyldyń naýryzyna deıin Parlament Májilisiniń depýtaty boldy. 2022 jyldyń naýryz aıynan bastap Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy.
Baıqaǵanymyzdaı, búgingi jas memlekettik sheneýnikterdiń birneshe dıplomdary bar, sonymen qatar olar úsh nemese odan da kóp tildi meńgergen jáne deni Prezıdenttik rezervte tur. Bir qyzyǵy, kópshiligi óziniń eńbek qyzmetin qoǵamdyq uıymdarda nemese ulttyq holdıńterde bastaǵan. Degenmen, menejmentte tek bilim ǵana emes, jobany basqarý, reformalardy damytý jáne kóshbasshylyq daǵdylardaǵy tájirıbe de mańyzdy. Óıtkeni, memlekettik apparattyń kadrlyq áleýeti elimizdiń álemdik arenadaǵy básekege qabilettilik deńgeıin arttyrýmen tikeleı baılanysty. Dese de, bul býyn senimnen shyǵady, úmitti aqtaıdy degen paıymdamyz.
Jalpy, Prezıdenttik jastar kadrlyq rezervi qurylǵaly beri joba elimizdiń jas urpaǵyna kásibı umtylystaryn júzege asyrýǵa zor múmkindik berip, jalpy jastar saıasatynyń damýyna da septigin tıgizdi. Kórip turǵanymyzdaı, rezervtegilerdiń basym bóligi joǵary laýazymdardy ıelenip, el bolashaǵyna belsendi úles qosyp jatyr.
