Belgili ǵalym K.D.Ýshınskıı: «Muǵalim – óziniń bilimin úzdiksiz kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, al oqýdy, izdenýdi toqtatsa, onyń muǵalimdigi de joıylady» degen eken. Olaı bolsa, biz búgingi jahandaný zamanynda ózimizdiń ǵylymı áleýetimizben ozyq memlekettermen ıyq tirestiremiz desek, onda bilim júıesinde keń qoldanys taýyp jatqan ınovasıalyq tehnologıalardy erkin meńgergenimiz abzal. Ózderińiz biletindeı sońǵy jyldary elimizde ǵylym men bilim damytýǵa erekshe kóńil bólinýde. Atap aıtar bolsaq: orta mektepterdi tehnıkalyq qural-jabdyqtarmen jabdyqtaý, sol mektepterde jumys isteıtin muǵalimderdiń eńbek aqysyn kóterý, olardyń sabaq júktemelerin azaıtý sıaqty kóptegen bastamalar júzege asyrylýda. Sonymen qatar «Pedagog mártebesi týraly» Zańnyń qabyldanýy bolashaq muǵalimderdiń erteńine degen úlken jaýapkershilik pen qamqorlyqtyń aıǵaǵy. Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldary el ekonomıkasyna qanshalyqty aýyr bolsa da QR Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasymyz N.Á.Nazarbaev elimizdiń daryndy jastaryna sheteldiń úzdiń oqý oryndaryna oqýǵa múmkindik beretin «Bolashaq» baǵdarlamasyn ómirge ákelgen edi. Sol baǵdarlama negizinde 20 jylda 15 myńnan astam jastarymyz álemniń ár shańyraǵynda óz bilimderin shyńdap, sheteldik myqty tájirıbelerdi meńgerip, búgingi tańda elimizde qyzmet istep, jaqsy kórsetkishterge jetip otyr. Mine, munyń ózi de, saıyp kelgende, el erteńine degen úlken qamqorlyqtyń belgisi ekeni daýsyz.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev: «Ulttyq qundylyqqa qanyǵyp ósken órenniń tanymy tereń, dini berik bolady. Ata-babalar amanat etken ulan-ǵaıyr dalany aman saqtaý, eń aldymen, jas býynǵa artylǵan zor úmit. Keıingi urpaq Táýelsizdigimizdiń týyn árqashan bıik ustaýy tıis... sondyqtan bilimi tereń, oıy ozyq urpaqty tárbıeleıtin muǵalimder qaýymyna zor jaýapkershilik júkteledi», – dep bul máselede ustazdar qaýymyna da artylar mindettiń ońaı bolmaıtynyn anyqtap berdi. Bul degen sóz, eń aldymen, sol pedagog kadrlaryn daıarlaıtyn joǵary oqý oryndarynyń da jaýapkershiligin arttyryp turǵany belgili.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim jáne ǵylym mınıstrligi elimizdiń bilim salasyna asa qajetti dýaldi oqytý baǵdarlamasyn qoldanysqa engizgenine de, mine, eki jylǵa jýyqtap qaldy. Bunyń basty ereksheligi búgingi stýdent erteńgi básekege qabiletti sapaly maman bolyp shyǵýy úshin teorıalyq bilim men praktıkany qatar alyp júredi degen sóz. Iaǵnı joǵary mektep pen orta mektep arasy alshaqtamaı, yntymaqtastyqta birige jumys jasaıdy. 90 jyldan astam ýaqyttan beri qazaq dalasyna bilim nárin sebetin pedagog-kadrlaryn daıarlap kele jatqan qazaq biliminiń qara shańyraǵy – Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti de bul mindetke asa úlken mán berip, zor jaýapkershilikpen oryndap kele jatyr.
Bolashaq muǵalimderimizdiń zaman talabyna saı jan-jaqty, mamandyǵyna beıim, sapaly maman bolyp shyǵýy úshin byltyrǵy oqý jylynyń ózinde stýdentterimizdi praktıkadan ótkizý úshin 95 bilim berý mekemelerimen kelisim-shart jasaldy. 2019/2020 oqý jylynda dýaldy oqytý baǵdarlamysy negizinde 4 kýrs stýdentteri aptasyna eki kún ýnıversıtette teorıalyq bilim alsa, 4 kún mektepte pedagogıkalyq praktıkada boldy. Jalpy, osy jyly 834 stýdent praktıkadan ótti. Praktıkant-stýdentter tarapynan is-tájirıbe barysynda 2041 ashyq sabaqtar ótkizilip, 587 tárbıelik sharalar uıymdastyryldy. Ózderiniń kásibı sheberligin kórsete bilgen 208 bilim alýshymyz sol jyly ózderi barǵan metepterge jumysqa ornalasty. Bıylǵy 2020/2021 oqý jylynda bul kórsetkish eki esege artty. Stýdentterdiń pedagogıkalyq praktıkasyn uıymdastyrýdy biz jańa oqý jyly bastalmas buryn qolǵa alyp, barlyq stýdentterdi Almaty qalasy mektepterine tolyq bólýdi 25 tamyzǵa deıin aıaqtadyq. Sonyń nátıjesinde jańa oqý jylynda stýdentter teorıalyq bilim men praktıkany qatar bastap ketti. Bıylǵy jyly stýdentter tarapynan jalpy alǵanda 3516 ashyq sabaq, 1817 tárbıelik sharalar ótkizildi. Pedagogıkalyq praktıkaǵa bólingen stýdentter arasynan 297 bilim alýshymyz mektep basshylyǵynyń suraýy boıynsha jumysqa ornalasty. Praktıka jumysyn jandandyrý úshin biz orta bilim berý uıymdarynda 10-15 jyl synyp jetekshisi bolǵan ustazdardan jáne JOO –nyń bilikti mamandarynan jumys tobyn jasaqtadyq. Bul jumys toby praktıkant-stýdentterdi synyp jetekshisi bolýǵa daıarlaıtyn elektıvti kýrs baǵdarlamasyn jasaıdy. Osyndaı nátıjeli jumys arqyly biz bıylǵy oqý jylynda 3618 bilim alýshymyz pedagogıkalyq praktıkany oıdaǵydaı aıaqtady. Sóıtip pedagogıkalyq beıindegi bitirýshi kýrstardyń stýdentteri ózderi praktıkaǵa barǵan mektepterde jumysta qalyp qoıdy. Ýnıversıtetimizdegi «Mansap» ortalǵymyzǵa bıyldyń ózinde 4 myńǵa jýyq bolashaq muǵalimge tapsyrys tússe, munyń ózi bizdiń mamandarymyzdyń sapasy arta túskenin kórsetip otyr.
Kásibı pedagogıkada tehnologıalyq tendensıanyń paıda bolýy kezdeısoq qubylys emes. Óıtkeni atam zamannan pedagogıka ǵylymy kásibı mekteptiń pedagogıkalyq úderiste joǵary jáne turaqty nátıjege jetý joldaryn izdestirip keledi. Áleýmettik jaǵdaılar men talaptardyń barlyq ózgeristerine beıimdele otyryp, kásibı pedagogıka jańa tásilder, ádister men formalardy kóbirek jasaýǵa tyrysty. Sebebi pedagogıkalyq tájirıbe bolmaǵan jerde tárbıe men bilimniń qaryshtap damýy múmkin emes. Sondyqtan ótken ǵasyrlarda da qalyptasqan kóptegen ǵylymı mektepterdiń shákirt tárbıeleý baǵyty pedagogıkalyq tájirıbege negizdeldi. Osy oraıda qazaq biliminiń qara shańyraǵy – Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti sapaly pedagog daıarlaý úshin myna úsh qaǵıdany basshylyqqa alyp otyrǵanyn atap aıtýymyz qajet. Ol, birinshiden, muǵalimderdiń biliktiligin úzbeı jetildirip otyrý, ekinshiden, stýdentterdiń praktıkalyq bilimin kóterý, úshinshiden, jańartylǵan bilim mazmuny boıynsha kadr daıarlaý. Mine, osy úsh qaǵıdany teń ustaǵan jaǵdaıda bizdiń kadrlarymyz memleket suranysyn qanaǵattandyra alatyn sapaly maman bolatyny sózsiz.
Bizdiń ýnıversıtet tek qana elimizdiń orta bilim berý júıesimen ǵana emes, sonymen birge arnaýly orta bilim berý mekemelerimen de tyǵyz yntymaqtastyqta jumys jasap keledi. Aıtalyq, biz Almaty memlekettik gýmanıtarlyq-pedagogıkalyq kolejimen burynnan áriptestik baılanysta bolsaq, dýaldi oqytý baǵdarlamasy qolǵa alynǵannan beri, ásirese, sońǵy eki jylda ýnıversıtet pedagogıkalyq praktıkany 1 jylǵa sozǵan kezde kolej ákimshiligimen qoıan-qoltyq jumys atqarylýda. Dýaldi oqytýdyń elementterin kolej burynnan paıdalanyp keledi. Osy tájirıbemen bólisý maqsatynda kolej ben ýnıversıtet arasynda oqý-ádistemelik jumystar júıeli túrde jalǵasyn tabýda.
Al №2 Almaty memlekettik gýmanıtarlyq-pedagogıkalyq kolejinde pedagogıkalyq sheberlikti arttyrýdyń belsendi túrleriniń biri pándik-ádistemelik komısıalardyń qyzmeti bolyp tabylady. Pándik-ádistemelik komısıalardyń jumysy OÁK týraly Erejege sáıkes júzege asyrylady jáne pedagogtiń tulǵalyq damýyn qamtamasyz etedi, óz bilimin júzege asyrý jáne kásibı deńgeıin arttyrý úshin jaǵdaı jasaýǵa yqpal etedi, kolej oqytýshylarynyń qala men respýblıkanyń pedagogıkalyq bilim berý keńistigine belsendi qatysýyn úılestiredi.
Bizdiń ýnıversıtetimizdiń dýaldi oqytý baǵdarlamasy aıasynda jasalyp jatqan jumystarynyń kólemi jyl saıyn artyp keledi. Sonymen qatar Almaty qalasynyń kolejderinen pedagogıkalyq tájirıbeden ótetin stýdentter sany da 2 esege artty. Mysal keltirer bolsaq: 2019/2020 jyly 20 stýdentimiz kolej qabyrǵasynda praktıkadan ótse, 2020/2021 oqý jylynda 43 bilim alýshy kolej qabyrǵasynda tájirıbe jınady.
Al Almaty qalasynyń mektepterinde pedagogıkalyq praktıkadan ótip jatqan bilim alýshylarymyz mektep qabyrǵasynda metep muǵalimderi sıaqty qyzmet atqarýda. Olaı deıtinimiz, bizdiń ádisker pedagogtarymyzdan dáris alǵan stýdentterimiz sol teorıalyq dáristen alǵan bilimin praktıkada mektep oqýshylaryna meńgertip, ózderi de sol jerdiń bilikti muǵalimderinen mol tájirıbe jınaqtaýda.
Bizdiń stýdentterimiz mektep qabyrǵasynda pedagogıkalyq is-tájirıbeden ótpes buryn olar ýnıversıtette jańartylǵan bilim mazmunymen tolyq tanysyp shyǵady. Óıtkeni búgingi tańda oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrýda sońǵy úlgidegi ınovasıalyq tehnologıalardyń ornyn erekshe. Sondyqtan da biz óz stýdentterimizdiń joǵary suranysqa ıe maman bolýy úshin osy máselelerge basa kóńil aýdaramyz. Aıtalyq bizdiń profesor-oqytýshylarymyz stýdentterge arnalǵan dáristerinde tómendegideı ádis-tásilderdi keńinen qoldanady. Olar: Synı oılaýdy oqý men jazý arqyly damytý, Interbelsendi dáris, Problemalyq dáriste jaǵdaıattar týǵyzý ádisi, Klasterler ádisi, Oılan, Juptas, Pikirles, Qos jazba kúndeligi, Bilemin, bilgim keledi, Belgi qoıyp oqý nemese INSERT, JIGSO, Toptyq zertteý (Birlesken jumys), LearningApps», «Flippity», QR-kod ádisteri arqyly stýdenttiń mamandyqqa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyryp qana qoımaı, onyń bolashaqta joǵary suranysqa ıe maman bolýyna da yqpal etedi.
Ózderińiz biletindeı álemdi jaılaǵan COVID-19 pandemıasynyń kesirinen jyldar boıy jalǵasyp kele jatqan ómir súrý qaǵıdalarymyz tipti basqa arnaǵa bet burdy. Buryn ýnıversıtet pen mektep qabyrǵasynda erkin júrip, ustazdarynyń aldynan óz qalaýynsha bilim alatyn bilim alýshylarymyz da qaýipsizdik máselesi úshin onlaın oqý júıesine kóshti. Alǵashqy ýaqytta bul máselede barlyq memlekettik qurylymdar sıaqty bilim berý júıesine de óz qıyndyqtaryn týǵyzbaı qoımady. Degenmen de qysqa ýaqyt ishinde bul másele de ońtaıly sheshimin taýyp, bir júıege qoıyldy. Bizdiń ýnıversıtetimiz de «Sıfrly pedagog» onlaın-kýrsyn uıymdastyrdy. Bul kýrstan oqý ornynyń profesor-oqytýshylary men qyzmetkerleri jappaı ótý úshin tórt kezeńge bólinip, eki apta boıy úzbeı dárister júrgizildi. Bul kýrsqa 750-ge jýyq oqytýshy-professorlar qatysty. Bizdiń oqytýshylarymyz stýdenttermen birge jasalatyn jumystardy qalaı jobalaýdy meńgerdi. Ásirese, miro.com, padlet.com, mentimeter, google de qujattardy, sonymen qatar OBS-studio kómegimen beıne dáristerdi qalaı ótkizýge bolatynyn úırendi. Sonymen qatar Zoom, Google Meet-te beıne konferensıalaryn qalaı uıymdastyrýǵa bolatynyn, edpazzle kómegimen beıne aýdıo jáne mátindik materıaldardy qoldana otyryp, ınteraktıvti tapsyrmalardy qalaı qurý kerektigin, discord platformasynda stýdenttermen qalaı baılanys jasaý kerektigin meńgerdi.
Osy atqarylǵan nátıjeli jumystardyń arqasynda biz bıylǵy oqý jylynda bitirýshi stýdentterimizge onlaın jaǵdaıynda sabaqty qalaı uıymdastyrý kerektigin tolyq meńgerip shyqty. Sonymen qatar biz mektep pen ýnıversıtettiń áriptestigin nyǵaıtý úshin byltyrǵy oqý jylynan bastap 30 saǵattyq mekteppen baılanys jumysyn qolǵa aldyq. Iaǵnı bizdiń profesor-oqytýshylarymyz oqý jyly ishinde 30 saǵat kóleminde Almaty qalasynyń orta mektepterimen ǵylymı-ádistemelik baılanysta bolady. Osy jumys aıasynda 2019/2020 oqý jylynda 350-ge jýyq profesor-oqytýshylar quramy mektepte 30 saǵat kóleminde jumystar jasady. Olardyń kómegimen mektepterde 63 arnaıy elektıvti kýrs, 167 dáris, 140 semınar, sheberlik-synyp, YouTube pen Facebook-ta 40 onlaın-sabaqtar ótkizildi. Sondaı-aq oqytýshylarymyzdyń tikeleı kómegimen 187-i oqýshy olımpıada men konkýrstarǵa qatysyp, olardyń 77-i jeńimpaz atandy. Mektep muǵalimderimen birlese otyryp, 92 BB qaıta jańartyldy, 5 mektepte ýnıversıtet kafedralarynyń fılıaldary ashylyp, 96 kelisim-shart pen 85 memorandýmǵa qol qoıyldy. Al bıylǵy oqý jylynda bul kórsetkish 2 esege artty. 2020/2021 oqý jylynda 364 OPQ 30 saǵat kóleminde mekteppen baılanys ornatty. OPQ tarapynan 34 arnaıy elektıvti kýrs, 184 dáris, 148 semınar, sheberlik-synyptary men vebınarlar, YouTube pen Facebook-ta 65 onlaın-sabaqtar, 10 onlaın-dáris, 6 seriktestik sabaqtary ótkizildi. Sonymen qatar oqytýshylarymyzdyń kómegimen 457 oqýshy olımpıada men konkýrstarǵa qatysyp, 49 jeńimpaz atandy. Bıylǵy jyly da mekteptiń ádisker mamandarymen birlese otyryp 61 bilim berý baǵdarlamasy jańartyldy. 10 mektepte kafedralarymyzdyń fılıaldary ashylyp,123 memorandýmǵa qol qoıyldy.
Mine, biz elimizdi pedagog kadrlarmen qamtamasyz etetin ustazdardyń ustahanasy bolǵandyqtan, qashan da stýdentterimiz sońǵy úlgidegi ınovasıalyq tehnologıalardy erkin meńgergen, quzyretti maman bolǵany abzal. Ol ýnıversıtetimizdiń pedagogıkalyq oqý oryndarynyń kóshbasshysy degen abyroıly ataǵyn máńgi saqtaıdy.
Haırýlla Jánibekov, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń Akademıalyq máseleler jónindegi departament dırektory, profesor
