Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Ádiletti Qazaqstan: zań men tártip, ekonomıkalyq ósim, qoǵamdyq optımızm» atty Qazaqstan halqyna Joldaýyn jarıalap, qoǵamdaǵy kúrdeli máselelerdi 9 baǵyt boıynsha sheshýdi usyna otyryp, úkimet aldyna naqty tapsyrmalar qoıdy jáne aldaǵy ýaqytta oryndalatyn is-sharalar josparyn tanystyrdy. 9 baǵytqa oıysqan máselelerdiń qaı qaısysy da ózekti.
Uzaq ýaqyttan beri qordalanǵan, kún tártibine enýdi suranyp turǵan máseleler. Olardyń ishindegi mamandardy daıarlaý jáne kásibı mamandardy nasıhattaýmen baılanysty baǵyttarǵa toqtalýdy jáne osy máselelerdi óz pikirimmen sabaqtastyrýdy jón kórdim.
Qasym-Jomart Kemeluly Joldaýdyń besinshi baǵytynda «Ekonomıkany bilikti mamandarmen qamtamasyz etý – asa ózekti mindet» ekendigin alǵa tarta otyryp, «maman daıarlaýǵa beriletin memlekettik tapsyrysty birtindep kóbeıtken jón» ekendigin atap ótti. Ásirese, bolashaqta suranysqa ıe bolatyn kásipter úshin bilikti mamandar daıarlaý kerek ekendigi shynymen de asa ózekti.
Ǵylymnyń qaryshtap damýy, aqyldy jáne sıfrly tehnologıalardyń jetile túsýi, aqparat (big data) kóleminiń ulǵaıa túsýi, ártúrli urpaqtardyń talǵamynyń ártúrli bolýy, jahandanýdyń úderisiniń kúsheıýi jáne t.b. faktorlar jańa naryqqa beıimdelgen mamandardy qajet etedi.
Osyǵan baılanysty «Jańa kásipter men quzyretter atlasy» ázirlenip, jyl saıyn jańa mamandyq túrlerimen tolyqtyrylýda. Buǵan jasandy ıntellektiniń qoǵam men ekonomıkanyń barlyq salasyna etene kirýi de septigin tıgizýde dep oılaımyn.
Bul týraly Prezıdentimiz Joldaýdyń tórtinshi baǵytynda «Qazaqstan jasandy ıntellektini keńinen qoldanatyn jáne sıfrlyq tehnologıalardy damytyp jatqan elge aınalýǵa tıis» ekendigin, sol úshin «kelesi jyly «Astanada Jasandy ıntellekt ulttyq ortalyǵyn iske qosý kerek» ekendigin basyp aıtty. «Jasandy ıntellekt» pen «aqyldy» jáne «sıfrly» tehnologıalar qazaqtyń kómekshisine aınalý úshin aldymen olardy árbirimiz jetik meńgerýimiz kerek.
Óz salasynda ǵylym men tehnologıanyń sońǵy jetistikterin paıdalanatyn maman ǵana óz kásibin jetik meńgergen mamanǵa aınalyp, ult sapasyn arttyrýǵa úles qosa alady.
Biz jastarǵa kásibı baǵdar jumystaryn júrgizgen kezde «qazirgi tańda qandaı mamandyq eń kóp suranysqa ıe?» degen suraq eń jıi qoıylady. Onyń jaýaby óte qarapaıym. Tańdaǵan mamandyǵyna qaramastan, «kim óz isiniń bilgiri – sol suranysqa ıe».
Mamandyq emes, maman suranysqa ıe bolady. Prezıdentimiz óz Joldaýynda «qoǵamda eńbekqor jáne naǵyz maman bolý ıdeıasyn nasıhattaý týraly da qundy oılar aıtty. Ol 2025 jyldy Jumysshy mamandyqtary jyly dep jarıalaı otyryp, «Adal ári tabandy eńbegimen tabysqa jetken adamdar qashanda qurmetti, syıly bolýy kerek» ekendigine toqtaldy.
Hakim Abaı Qunanbaıulynyń dáriptegen bes asyl isiniń biri – de osy eńbek. Adal eńbek – qoǵamǵa árqashan da paıda alyp kelgen. Sondyqtan ony nasıhattaýdyń strategıalyq ta, ıdeologıalyq ta, tárbıelik te mańyzy zor dep oılaımyn.
Shahıslam LAISHANOV, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń qaýymdastyrylǵan profesory, PhD, Jas zertteýshiler keńesiniń tóraǵasy
