Apattylyq deńgeıin 20%-ǵa jáne energetıkalyq jáne komýnaldyq aktıvterdiń tozýyn el boıynsha 40%-ǵa deıin tómendetýge arnalǵan «Qazaqstan Respýblıkasynda energetıkalyq jáne komýnaldyq ınfraqurylymdy jańǵyrtý» Ulttyq jobasyn ázirleý sheńberinde otandyq elektr tehnıkalyq jabdyqtardy óndirýshiler men elektr energetıkasy salasyndaǵy sarapshylardyń qatysýymen arnaıy dóńgelek ústel ótti, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.
İs-sharada jobany sátti júzege asyrýdaǵy jergilikti taýar óndirýshilerdiń sheshýshi róli, sondaı-aq olardyń belsendiligin qamtamasyz etý úshin qajetti memlekettik qoldaý sharalary jaıly talqylandy. Energetıka vıse-mınıstri Baqytjan Ilás óz sózinde atap ótkendeı, elektr jelilerin jańǵyrtý Qazaqstandy turaqty energıamen qamtamasyz etýdiń mańyzdy qadamy bolyp tabylady.
«Qazaqstandyq kompanıalardyń qural-jabdyqtardyń negizgi tasymaldaýshysyna aınalýy mańyzdy. Osyǵan baılanysty Úkimet uzaq merzimdi kelisim-sharttar jasasý jáne óz jerimizde shyǵarylǵan jabdyqtardy satyp alý syndy memlekettik qoldaý sharalaryn engizýdi jalǵastyrýda.
Úkimet qabyldaǵan sharalardyń arqasynda bıyl bul kórsetkishtiń aıtarlyqtaı ósýine múmkindik týdy. Qazaqstanda aǵymdaǵy jyldyń 9 aıynda orta eseppen taýarlar men qyzmetterdi satyp alý kólemi 21,2 trln jetti. Bıylǵy jyldyń 11 aıynda otandyq taýar óndirýshilermen jasalǵan uzaq merzimdi kelisimsharttardyń kólemi 34 paıyzǵa artyp, 372 mlrd teńgeni qurady», - dedi Baqytjan Ilás.
Bul rette, Energetıka vıse-mınıstriniń aıtýynsha, qoldaý kórsetilip jatqan otandyq óndirýshiler jumys oryndaryn qurýyn, áleýmettik jáne ekologıalyq máselelerge jaýapty bolýyn, lokalızasıalaýdy arttyrýyn, aldyńǵy qatarly tehnologıalardy engizýin jáne ǴZTKJ- ny damytýyn talap etedi.
Óz kezeginde, «Steppa Development Fund» jobasynyń jetekshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka mınıstrligi akselerasıa tobynyń keńesshisi Dıas Serikov óz baıandamasynda 2023 jyldyń qorytyndysymen salystyrǵanda qoldaý sharalarynyń oń dınamıkasy týraly málimdedi.
Elektr energetıkasy salasyndaǵy satyp alýlardaǵy otandyq taýar óndirý úlesi 13 paıyzdy nemese 2,3 mlrd. ǵana jetken.
«Infraqurylymdyq jáne ınovasıalyq damýǵa járdemdesý qaýymdastyǵy» zańdy
tulǵalar birlestiginiń tóraǵasy Ulyqbek Sultan dóńgelek ústelge qatysýshylardy
ınfraqurylymdyq jobalardyń qarjy quraldarymen tanystyryp, lokalızasıany damytý týraly aıtyp, osy saladaǵy negizgi qyzmet kórsetýshilermen tanystyrdy. Aıta ketý kerek, búginde Qazaqstanda jergilikti energetıkalyq qural-jabdyqtardy óndirýdiń birqatar tabysty úlgileri bar. Osyndaı kásiporyndardyń qatarynda 65 jyldan asqan Kentaý transformator zaýyty, Ortalyq Azıadaǵy joǵary qýatty transformatorlar men reaktorlardy shyǵaratyn eń iri «Asia Trafo» zaýyty, Astana elektrotehnıkalyq zaýyty, otandyq sanaýyshtaryn jasaıtyn «Saiman» kásiporny, Petropavl mashına jasaý zaýyty, t.b. ónerkásipter bar.
Qazaqstannyń elektr mashına jasaý qaýymdastyǵynyń Basqarýshy dırektory Ǵalym Býlatov otandyq óndirýshilerdiń jabdyqtaryn paıdalaný eldiń energetıkalyq táýelsizdigi men qaýipsizdiginiń kepili ekenin atap ótti. Buǵan túrtki bolǵan jaǵdaı, ımportqa qaraǵanda otandyq jabdyq birinshi kezekte qaýipsizdik talaptaryna saı jáne otandyq ınfraqurylymǵa arnalǵan.
Spıker tutynýshylar men óndirýshiler arasyndaǵy qarym-qatynastyń qazaqstandyq
ıýrısdıksıada bolatyny úlken mártebe ekenin aıtty.
Dóńgelek ústelge qatysýshylar elektr jelilerin jańǵyrtýda otandyq tehnıka men
tehnologıalardy qoldanýdyń basqa da artyqshylyqtary bar ekenin atap ótti:
Ekonomıkalyq damý: jergilikti óndirýshilerdi qoldaý jańa jumys oryndaryn ashýǵa,
otandyq kompanıalardan túsetin salyqty arttyrýǵa jáne el ekonomıkasynyń damýyn
yntalandyrýǵa kómektesedi.
Turaqty damý: óndiristi lokalızasıalaý ımportqa táýeldilikti azaıtady, energetıkalyq jáne ekonomıkalyq qaýipsizdikti nyǵaıtady.
Sapa jáne qoljetimdilik: jergilikti kompanıalardyń elimizdiń qajettilikterine
beıimdelgen senimdi jáne sapaly ónimdi usyna otyryp, ulttyq jobanyń suranysyna kóp kúttirmeı jaýap berý múmkindigine ıe bolady.
Osyǵan baılanysty sarapshylar men óndirýshiler memlekettik qoldaý sharalaryn kúsheıtý qajettigin atap ótti, mysaly:
Lokalızasıalaý úlesi joǵary Qazaqstanda bar jabdyqtardy óndirýge memlekettik
tenderlerge qatysýǵa preferensıalar;
Elektr energetıkasy ınfraqurylymyn jańǵyrtý úshin otandyq taýar óndirýshilerden
jabdyqty satyp alý úshin «IDF» AQ arqyly lızıńtik qarjylandyrýdy qamtamasyz etý;
«Qazaqstannyń Damý Banki» AQ jáne «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ quraldaryn qarjylandyrý kezinde óńdeýshi ónerkásipti qoldaýǵa qarajat tapshylyǵyn joıý, ár sala úshin qoldaý quraldaryn qarjylandyrýǵa jeke lımıtterdi berý;
Energetıkalyq jáne ınfraqurylymdyq jobalardyń merdigerlerin múmkindiginshe otandyq taýar óndirýshilerden jabdyqtaryn satyp alýǵa jáne mundaı talapty oryndamaǵany úshin tıisti jaýapkershilikti belgileýge zańnamalyq turǵydan mindetteý;
Qazaqstan Respýblıkasynda jobalardy júzege asyrý kezinde tapsyrys berýshilerdi,
sondaı-aq sheteldik ınvestorlardy otandyq taýar óndirýshilerdiń jabdyqtaryn
paıdalanýǵa zańnamalyq turǵydan yntalandyrý;
Offteık kelisim-sharttary, óndiristi sýbsıdıalaý jáne salyq jeńildikteri arqyly qoldaý;
Ǵylymı ázirlemelerdi qarjylandyrý jáne ınovasıalyq tehnologıalardy engizý;
Salada startaptardy qoldaý úshin preferensıalyq jaǵdaılar jasaý;
Jańǵyrtylatyn energıa kózderine arnalǵan ımporttyq jabdyqty jetkizýshiler úshin qosylatyn qun salyǵyn joıý boıynsha jeńildikter men erejelerdi alyp tastaý.
Sharaǵa halyqaralyq kompanıalardyń ókilderi de qatysyp, otandyq taýar óndirýshilerge qoldaý kórsetý tájirıbesimen bólisti. Osylaısha, MRC Türkiye túrik kompanıasynyń ókili Mehmet Kodjaoglý otandyq qazaqstandyq ónimdi satyp alý úlesi 80%-ǵa jetetin sheteldik ınvestorlardy korporatıvti tabys salyǵynan bosatýdy usyndy.
Elde tikeleı óndirisi bar otandyq óndirýshilerdi tarta otyryp, elektr jelilerin modernızasıalaý apattar deńgeıin tómendetý, logıstıkalyq shyǵyndardy aıtarlyqtaı tómendetý turǵysynan azamattardyń ómirine oń áser etedi. Bul ónimderdi qoljetimdi etedi, sonymen qatar jedel qyzmet kórsetýdi qamtamasyz etedi. Búkil el boıynsha nysandardyń artyqshylyqtary ekologıalyq turaqtylyqty da qamtıdy: jergilikti óndiris kómirtegi izin azaıtýǵa kómektesedi.
Májilis depýtaty Edil Jańbyrshınniń aıtýynsha, naryqty qorǵaý (proteksıonızm) taqyryby strategıalyq mańyzdy bolǵandyqtan, búginde kez kelgen el úshin ózekti.
Bul álemdik tájirıbe jáne qoldaý sharalaryn, onyń ishinde jer qoınaýyn paıdalanýshylardyń qarajatyn paıdalanýǵa keshendi kózqarasty talap etedi.
Esterińizge sala keteıik, «Elektr energetıkasy salasyndaǵy otandyq taýar óndirýshilerdi memlekettik qoldaý sharalary» taqyrybyndaǵy dóńgelek ústeldi Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka mınıstrliginiń qoldaýymen Qazaqstannyń elektr mashınalaryn jasaýshylar qaýymdastyǵy men Investısıalardy yntalandyrý jáne ınfraqurylymdy damytý qaýymdastyǵy uıymdastyrdy. İs-sharaǵa QR Energetıka vıse-mınıstri Baqytjan Ilás, Parlament Májilisiniń depýtaty Edil Jańbyrshın, Parlament Májilisiniń depýtaty, «Aq jol» QDP tóraǵasy Azat Perýashev, «Alageum Electric» Kompanıalar tobynyń Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Erkebulan İlıasov, «AETZ» bas dırektory Asqar Syzdyqov, «Steppa Development Fund» joba menejeri, Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka mınıstrliginiń akselerasıa tobynyń keńesshisi Dıas Serikov, salalyq qaýymdastyqtardyń jetekshileri men músheleri, transformatorlardy, kabel ónimderin, qural-saımandardy, qosalqy stansıalardy jáne shkaf ónimderin shyǵaratyn otandyq óndirýshiler, halyqaralyq sarapshylar men ǵylymı qaýymdastyqtyń músheleri bolyp qatysty.
