Semen Ýralov[/caption]
Bul – Semen Ýralov. «Odnako Evrazıa» jobasynyń jetekshisi. Joba Eýrazıalyq ıntegrasıany zertteıdi. Anyǵyraq aıtsaq, maqtaıdy. Kemshiligin kórsetpeıdi. Maqsaty sol. Máskeý sapary barysynda bizdi, jýrnalıserdi «dýalamaq» boldy. Dýalanyp kelgenderi bar, dýalanyp ketkenderi qanshama. Sapardyń úshinshi kúni osy Ýralov bizge «dáris» oqydy. «Bizde bir de bir odaqtyq medıa joq» dep bastady áńgimesin álgi. Biraq bul kez jeltoqsannyń basy edi. Eýrazıalyq odaq áli qurylmaǵan da. Qurylmaı qalýy da múmkin degen úmit oty óshpegen kez.
– Keshirińizder, sózimdi túzeıin. Postkeńestik medıa joq degim kelgen.
– Siz sóz etip otyrǵan medıa osy odaqty jaqtaıtyn Reseıdegi júzdegen aqparat quralynyń qosynyna qosylyp ketedi ǵoı. Munyń qajeti qansha?
Zaldyń arǵy túkpirinen osylaı dep aıǵaı salǵan ázirbaıjan baýyrlardyń daýsy Semenovti selt etkizdi.
– Nege olaı oılaısyz? Mundaı ortalyq qurylyp jatsa Eýrazıalyq odaqty 3 sýbektiniń, Máskeýdiń, Astananyń jáne Mınskiniń kózqarasy turǵysynan baǵalaıtyn bolady. Aıtpaqshy, 5 sýbektiniń.... Erevan anyq kiredi. Qyrǵyzdar da qosylatyn boldy. Keshe ǵana Bishkekten oraldym. Biraq, merzimi ázir belgisiz. Bálkim, odan da kóp bolýy múmkin... Táýelsiz dep ataýǵa bolatyn, biraq belgili bir máselege baılanysty Reseıdiń qamqorlyǵyn qajet etetin Ońtústik Osetıa men Abhazıa bar. Olardyń da óz pozısıasy bar ekenin umytpaý kerek. Eskerý kerek
Mundaıda grýzın qalaı tynysh otyrsyn? Semenge qarata «Araǵa ot salyp otyrsyz...» dedi. Óıtkeni zalda álemdik qaýymdastyq moıyndamaǵan jáne moıyndaı qoıýy neǵaıbyl Abhazıa jýrnalıseri otyrǵan-tuǵyn. Grýzın jýrnalısi ózin Gıo Mdıvanı dep tanystyrdy. Semen sasqan joq.
– Aıtpaqshy, Tblısıde eldiń odaqqa qosylýyn qalaıtyn yqpaldy armán kásipkerleriniń úlken toby bar. Armándar Máskeýde de myqty, bilesiz ǵoı? Kásipkerlerin aıtam. Eýrazıalyq odaq olarǵa qajet. Eger erteń bizdiń qatarymyzǵa Iran qosylatyn bolsa, odaqtyń strategıalyq mańyzy odan saıyn artady.
Erevan anyq kiredi. Qyrǵyzdar da qosylatyn boldy. Keshe ǵana Bishkekten oraldym. Biraq, merzimi ázir belgisiz. Bálkim, odan da kóp bolýy múmkin... Táýelsiz dep ataýǵa bolatyn, biraq belgili bir máselege baılanysty Reseıdiń qamqorlyǵyn qajet etetin Ońtústik Osetıa men Abhazıa bar. Olardyń da óz pozısıasy bar ekenin umytpaý kerek. Eskerý kerek
Semen sál únsiz qaldy.
– Klınton begim jańa ekonomıkalyq odaqtan qorqady. Bizdiń úlken kúshke aınalarymyzdy biledi. Batys pen AQSH bizge kedergi keltirip, aıaqtan shalýǵa tyrysyp baǵady. Qaıtedi endi, olardy da túsinýge bolar. Aıtpaqshy, Ýkraınadan kelgen jýrnalıser bar ma?
Zaldyń shetki buryshynda áldekim qol kóterdi.
– Amerıka úshin shekara joq. Olar kez-kelgen jerge, kez-kelgen eldiń ishki isine tumsyq tyǵady. Qazirgi túrli-tústi revolúsıany aldymen Serbıada synap kórdi. Keıinnen Grýzıaǵa aýyz saldy. Artynsha Ýkraınaǵa jetip, sońynan Qyrǵyzstandy da ala ketti. Olardyń qulashy qandaı keń, kórdińiz be? Qazir Ýkraınaǵa qaıta aınalyp soqty. Osy aralyqta Moldavıanyń Parlamentin órtep jiberdi. Munymen aınalysatyn arnaıy top bar. Menejerler. Olar ózara dos. Al biz jemtikpiz...
Al ýkraın jýrnalısi úndegen joq... Shý shyǵarǵysy kelmedi me, álde Semenniń (Máskeýdiń) saıasatyn qoldaǵan túri me, o jaǵyn bilmedik.
....
Tereńdetilgen saıası ıntegrasıanyń ýaqyty áli jetken joq. Biraq kezi keledi. Ázir bul odaqtyń qurylymy túsiniksiz. Zańdyq, tehnıkalyq qalyptasý kezeńinen ótken joqpyz. Biraq, bizge qalaı bolsa da, saıası ınstıtýttar qajet. Solardyń kómegimen ekonomıkalyq ıntegrasıany tereńdete túsemiz.
[caption id="attachment_8880" align="alignright" width="334"]
Alekseı Pılko[/caption]
Al bul Alekseı Pılko. Eýrazıalyq komýnıkasıa ortalyǵynyń dırektory. Ortalyqtyń odaqtas elderdiń aqparat taratýshysyna aınalýyn armandaıdy eken.
«Integrasıaǵa úlken úmitpen qaraımyn. Degenmen, Semenniń sózimen kelispeımin. Biz úlken odaqpyz. Biraq ózdigimizden kún kóre almaımyz», – dep bir qoıdy.
– Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq. Ázir bul osylaı atalady...– dedi endi birde.
Bul arada biz de únsiz otyra almadyq.
– Munymen ne degińiz keledi, Alekseı myrza?
– Eýrazıalyq ıntegrasıa alǵash joba retinde talqylanyp jatqan tusta, osynaý ekonomıkalyq odaqqa saıası ıntegrasıanyń elementteri kiriktirilmek boldy. Bul ashyq talqylandy. Biletin bolarsyz? Árıne, bul túrli pikirtalas týǵyzdy. Meniń bul taraptaǵy pikirim mynadaı: tereńdetilgen saıası ıntegrasıanyń ýaqyty áli jetken joq. Biraq kezi keledi. Ázir bul odaqtyń qurylymy túsiniksiz. Zańdyq, tehnıkalyq qalyptasý kezeńinen ótken joqpyz. Biraq, bizge qalaı bolsa da, saıası ınstıtýttar qajet. Solardyń kómegimen ekonomıkalyq ıntegrasıany tereńdete túsemiz.
– No eto ýje ne soıýznıcheskoe, a kolonıalnoe myshlenıe, – dedi zaldyń artqy jaǵyndaǵy daýys (ádeıi aýdarmaı berip otyrmyz). Taǵy da ázirbaıjan baýyrlar eken.
Pılko kirpideı jıyryla qaldy.
– Siz ózbeksiz be?...
Jýrnalısiń jaýabyn kútken joq, jalǵastyryp ketti.
– AQSH Aýǵanstanda jeńilis tapqannan keıin, Orta Azıadaǵy yqpalynan da aıyrylyp jatyr. Biraq ketkisi joq...
Tilin tistep qaldy. Atańa náletterdiń dep aıtqysy kelgen sıaqty. Baıqaýymsha, jýrnalıserdiń aldynda abyroıyn tókkisi kelmedi.
– Iá, ketkisi joq. Óńirdegi áskerı yqpalyn saqtap qalýǵa tyrysyp jatyr. Kúni búginge deıin Ortalyq Azıada – Bishkektiń irgesindegi Manas bazasyn panalady. Endigi jerde bul da joq. Olar jańa alań izdestiredi.
Ózbekstanǵa qatty senip otyr. Qaıtsin... Basqa barar jeri de, seneri de joq olardyń. Ortalyq Azıadaǵy 5 memleket: Qazaqstan Reseıdiń UQSHU (Ujymdyq qaýipsizdik sharty uıymy) boıynsha odaqtasy. Qyrǵyzstan Eýrazıa odaǵyna kirýge umtylyp jatyr. Olar Amerıkanyń áskerı bazasynan qutylǵanyna qýanbasa, qaıǵyrǵan joq. Tájikstanda aımaqtaǵy eń iri reseılik 201-shi áskerı baza ornalasqan. Al Túrkmenstannyń neıtraldy memleket degen resmı statýsy bar.Endeshe, kim qaldy?
Azdaǵan úzilisten keıin «tereńdetilgen saıası ıntegrasıanyń jedel jetýin» qalaıtyn Pılko úzilgen áńgimeni qaıta jalǵady. Tegi zaldan saýal qoıǵan álgi ázirbaıjan jýrnalısin ózbek dep qabyldaǵan bolýy kerek.
– Biraq, Aq úıdiń áreketi iske aspaıdy. Tashkent Vashıngton men Máskeýdiń arasyndaǵy tepeteńdikti saqtaýǵa tyrysady. Onyń ústine ózbekter Eýrazıalyq odaqpen aradaǵy erkin saýda aımaǵyna qol qoıǵaly otyr. AQSH pen áskerı áriptestikti keńeıtpeı turyp, Kárimov on oınalady. Kór de turyńyzdar...
Pılko osylaısha óz-ózin sendirgendeı boldy. Al biz Máskeý saparynan bir nárseni oıǵa túıip qaıttyq. «Orystan kórshiń bolsa, aıbaltań janyńda bolsyn!».
Dýman BYQAI.
