Búgin Temirlanda Orbadasy aýdanynyń qurylǵanyna 60 jyl jáne aýyl sharýashylyǵy eńbekkerleriniń «Altyn kúz-2024» merekesi saltanatty túrde atalyp ótti, – dep habarlaıdy Dalanews.kz Túrkistan oblysy ákiminiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Erte kóktemnen qara kúzge deıin dala tósinde ter tógip eńbek etken jergilikti dıhan qaýymnyń merekesine oraı sharýalar men dıhandar, atalǵan salada júrgen kásip ıeleri azyq-túlik ónimderiniń jármeńkesinde óz ónimderin usynsa, asyl tuqymdy mal basynyń, agrosektorǵa qajetti jańa tehnıkalardyń kórmesi uıymdastyryldy.
Kúzgi jıym-terim naýqanynyń qorytyndy kórsetkishi aıqyndalatyn molshylyq merekesine aýdan ákimi Azat Oralbaev, aýdandyq máslıhat tóraǵasy Baqdáýlet Jumabekov, aýyl sharýashylyǵy salasynyń ardagerleri, jergilikti memlekettik mekeme basshylary, úkimettik emes uıymdardyń ókilderi, jýrnalıser qaýymy qatysty.
Aýdan basshysy merekege oraı uıymdastyrylǵan kórmeni aralap, azyq-túlik ónimderiniń ónimdiligi jóninde sharýalarmen pikirlesti. Ásirese, agro sektordaǵy, mal sharýashylyǵy salasyndaǵy tyń, jańa jobalardyń jumysyna sáttilik tiledi.
Birlik pen tatýlyq mekeni – Ordabasy óndiris salasymen qatar aýyl sharýashylyǵy da qarqyndy damyp kele jatqan agrarly aýdan. Aýdannyń aýylsharýashylyǵy salasyndaǵy kez-kelgen jetistik bul, sharýalardyń, dıhandardyń adal ári tynymsyz eńbeginiń jáne memleket tarapynan kórsetilip jatqan qoldaýlardyń arqasy deýge bolady.
Aýdannyń qurylǵanyna 60 jyldyǵy men «Altyn kúz – 2024» merekesine oraı uıymdastyrylǵan sharada aýdan ákimi Azat Ábdiǵalıuly barsha aýyl sharýashylyq salasynyń eńbek adamdaryn mereıli merekemen quttyqtap, aýdannyń osy saladaǵy jetistikterine toqtalyp ótti.
– Barsha aýdan turǵyndaryn aýdannyń qurylǵanyna 60 jyl jáne berekeniń bastaýy sanalǵan «Altyn kúz» merekesimen quttyqtaımyn. Nesibesin etken eńbeginen kútken Ordabasylyqtar úshin bıylǵy jyl jemisti bolyp, mol ónimdilikke qol jetkizdik. Aýdanymyz agrarly aýdan bolǵandyqtan ekonomıkamyzdyń qozǵaýshy kúshimen tabys kózide aýylsharýashylyǵy salasy. Aýylsharýashylyq salasyndaǵy negizgi kórsetkishterge toqtalyp ótip, 10 aıdyń qorytyndysymen aýylsharýashylyǵy jalpy óniminiń kólemi – 54 mlrd. 819 mln.teńgege jetip, ótken jyldyń tıisti kezeńimen salystyrǵanda, 7,6 mlrd. teńgege artyp otyr. Aýylsharýashylyǵyndaǵy negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestısıalar – 9 mlrd. 700 mln. teńgege jetip, ótken jyldyń tıisti kezeńimen salystyrǵanda 3 mlrd. 578 mln. teńgege artyǵymen oryndalyp otyr. Tamaq ónimderiniń negizgi kapıtalyna tartylǵan ınvestısıa 328 mln. teńgeni qurady. Dıhandarymyz aǵymdaǵy jyly 71 591 gektar jerge aýyl sharýashylyǵy daqyldaryn ornalastyryp, ótken jyldyń tıisti kezeńimen salystyrǵanda egis kólemi – 1 203 gektarǵa ulǵaıdy.
Atap aıtar bolsam, bıdaıdyń egis kólemi – 27 092 gektardan – 56 893 tonna (ortasha túsimi 21 sn/ga), arpa – 3 114 gektardan – 4 359 tonna (ortasha túsimi 14 sn/ga), maıly daqyldar – 5 228 ga, onyń ishinde kúnbaǵys – 149 gektardan – 298 tonna (ortasha túsimi 20 sn/ga), maqsary – 5 079 gektardan – 5 588 tonna (ortasha túsimi 11 sn/ga), ashyq topyraqta ósirilgen kókónister – 3 148 gektardan – 80 274 tonna (ortasha túsimi 255 sn/ga), kartop – 632 gektardan – 12 956 tonna (ortasha túsimi 205 sn/ga), baqsha daqyldary – 1 780 gektardan – 37 736 tonna (ortasha túsimi 212 sn/ga), dándik júgeri – 6 982 gektarǵa egilip, jalpy – 68 423 tonna (ortasha túsimi 98 sn/ga) kóp jyldyq mal azyqtyq daqyldar – 17 215 gektardan – 146 327 tonna (ortasha túsimi 85 sn/ga) maqta – 6 400 gektarǵa egilip, 22 400 tonna (ortasha túsimi 35 sn/ga) ónim alyndy. Sonymen qatar egistik jerlerdi tıimdi paıdalaný maqsatynda 1 alqaptan jylyna 2-3 ret ónim alý jobasy qolǵa alyndy. Aǵymdaǵy jyly 411 gektar jerge 141 sharýa qojalyǵy ónimderin egip, nátıjesinde 1-shi daqyldan – 9 854,5 tonna, 2-shi ónimnen – 7 698,2 tonna ónim jınaldy. Jyl basynan beri – 18,4 gektar jerge jylyjaı qurylysy júrgizilip, aýdandaǵy jalpy jylyjaı alańy – 127,4 gektardy qurady. Sonymen qatar, tamshylatyp sýǵarý ádisi – bıylǵy jyly – 1 073 gektarǵa engizilip, jalpy kólemi – 4 273 gektarǵa jetti. Jańbyrlatyp sýǵarý tehnologıalaryn endirý boıynsha – bıylǵy jyly – 110 gektarǵa engizilip, jalpy kólemi 1 202 gektarǵa jetti.
Aǵymdaǵy jyldyń aýyl sharýashylyǵy tehnıkalaryn jańalaý boıynsha 117 birlik josparlanyp, 9 aıdyń qorytyndysymen 127 birlik tehnıkalar alynyp, jospar 109 %-ǵa oryndaldy. Memleket basshysynyń qoldaýymen júzege asyp jatqan aýyl halqynyń áleýetin arttyrýǵa baǵyttalǵan «Aýyl Amanaty» baǵdarlamasynyń aýdanymyzdaǵy kórsetkishi jaqsy dep aıtýǵa bolady. Aýdanymyzda joba aıasynda skrınıng jumystary júrgizilip, «Aýyl amanaty» pılottyq jobasynyń İ-kezeńine Badam jáne Shubar aýyldyq okrýgteri İİ-kezeńine Qaraspan jáne Bórjar aýyldyq okrýgteri engizildi. Jobany iske asyratyn 4 aýyldyq okrýgten 8 aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi quryldy. Jobanyń nátıjesinde, 2023 jyly aýdan kóleminde 261 adamǵa 1 mlrd. 722 mln. teńge qarjylandyryldy.
Jıyn sońy aýdandyq mádenıet úıi ónerpazdarynyń qoıǵan konserttik baǵdarlamasyna ulasty. Saltanatty jıynda aýyl sharýashylyq salasyndaǵy jetistiktermen qatar Ortalyq alańda qazaqy úıler tigilip, ulttyq sport túrinen oıyndar kórsetildi.
