Áńgimeniń álqıssasy, "Atamekenge" tirkelgen kásipkerler jyl saıyn mindetti jarna tóleýi tıis. Jarna esebinen palata kásipkerlerdi zańdyq turǵydan qorǵaýdy, memorgandarmen baılanysty ornatýdy, ekonomıka men bıznestegi túıtkilderdi sheshýdi moınyna alady.
Áýelde "Atamekenniń" músheligine ótý-ótpeý kásipkerdiń óz qalaýy edi. Palata basshylyǵy keıinnen bul oıynan aınyp, múshelikke ótýdi mindettep tastady. Komersıalyq kompanıalar avtomatty túrde palata músheligine ótip, ony "asyraýǵa" mindetti boldy.
"Karantınnen kóz ashpaı jatqan kásipkerler úshin qazir bul jarna qaltaǵa salmaq. Qaıta qazirgideı qysyltaıań shaqta qol ushyp sozyp, az-muz jeńildik jasap, jarna tóleýdi keıinge shegerse bolar edi", – deıdi bul oraıda Boqaev.
Alǵashqyda "Atamekennen" asyǵyp jetken bir japyraq qaǵazdy kórgende, palata basshylyǵynyń bıznesti qoldaýǵa baǵyttalǵan qujaty ma dep qýanyp qalypty.
"Qaıdam, hatty ashyp kórgende alyp ushqan kóńilim sý sepkendeı basyldy. "Atameken" 278 myń 355 teńgege esep-shot jiberipti. Bul ma, bul mindetti múshelik jarna.
Palata basshylyǵy bıznestiń jaı-kúıi múlde múshkil ekenin qalaısha túsinbeıdi? Bıznes kóterem kúıde. Ólmestiń kúnin kórýdemiz. Karantın kásipkerlerdiń jumysyn tejep tastady . Odan buryn "Atamekenge" ne úshin jarna tóleıtinimiz túsiniksiz. Meniń kompanıam byltyr da 265 125 teńge múshelik jarna tóledi. Osy kúnge deıin "Atamekennen" tym quryǵanda tyrnaq ushyndaı kómek almadyq. Kómegine muhtaj da emespiz, – deıdi Sanjar Boqaev.
Kásipker osy arada 9 túrli salyq tóleıtinin alǵa tartyp, "Atamekenge" munyń da azdyq etip otyrǵanyn aıtypty.
"Áleýmettik aýdarymdar, áleýmettik salyq, kólik salyǵy, jarnama salyǵy, NDS, IPN sekildi salyqtyń 9 túrin tóleıdi ekenmin. Alaıda munyń ózi azdyq etse kerek. Bizdi múshelik jarna tóleýdi zań turǵysynan mindettep tastady. Kásipkerdiń kópshiligi palataǵa kiriptar emes, tıisinshe bul kómekke muhtaj emes. Ashyǵyn aıtqanda bul "reketırlikti" zańdastyrý", – deıdi Boqaev.
Kásipker osy araıda "Atamekenge" aqyl-keńesin aıtyp, kásipkerlermen qalaı jumys isteýge qatysty jón siltepti. Onyń pikirinshe palatanyń sózi men isi saı bolǵanda, kásipkerler jarna tóleýge ózderi-aq qulshynyp turar edi.
"Atamekenniń" aıtqanyn oryndap, kásipkerlerge shyn máninde kómek kórset, bıznes palata músheligine ótýge ózdiginen umtylar edi. Bizde kerisinshe "qoldan kelse qonyshynan basady".
Sizderge tıesili búdjetpen eń darynsyz degen menejerdiń ózi "shóp basyn syndarar edi". Bıznesti alqymnan alǵansha, bizben dıalog ornatýǵa tyrysyńyzdar. Bızneske paıdaly dúnıe jasańyzdar. "Atameken" sapyndaǵy kadrlardy qysqartyp, basshylyqtyń syıaqysyna ketetin shyǵyndy azaıtyńyzdar. Bizdiń soıylymyzdy soqqan bolyp, bizdiń esemizben óz máselelerińizdi sheshýdi doǵaryńyzdar!", – deıdi Sanjar Boqaev.
Kásipker kompanıasynyń palata múshesi bolǵanyn qalamaıtynyn, múshelik jarna tólegesi kelmeıtinin aıtady. Alaıda "Atameken" bıznesti zań júzinde májbúrlep, qol-aıaǵyn tańyp tastaǵan.
"Múshelik jarnany tólegim joq. Odan da bul aqshany karantın ýaǵynda taryǵyp otyrǵan kollektıvke jumsaıyn. Bıznesti býyndyryp otyrǵan zańnyń qandaı qajeti bar? Biz orta jáne iri bıznesti jarna tóleýge májbúrlep otyrǵan "Ulttyq kásipkerler palatasy týraly" zańnyń 29 baby, 4 tarmaǵynyń kúshin joıýdy talap etemiz.
"Atameken" buǵan qoımaı bizge tólem merzimine qatysty talap qoıady, bizdiń qansha salyq tóleıtinimizdi tekserip, soǵan saı palatanyń qazynasyna aýdarar aqshany esep-qısabyn shyǵarady.
Palatadan jylyna jarymaǵyr jalǵyz hat keledi. Ol osy - múshelik jarna. Tym quryǵanda karantın tusynda qoldaý hat jiberip, kúızelisten shyǵýdyń jolyn kórsetip, aqyl-keńesin aıtyp, jón siltese jarar edi. Ol da joq. Oılaǵany, mindetti múshelik jarnany sypyryp alý", – deıdi Boqaev.
Palatany syn sadaǵyna alǵan kásipker "Atamekenge" arnap eki máseleni kóldeneń qoıypty.
- Alǵashqysy, 2020 jylǵa mindetti múshelik jarnany alyp tastaý. Osy arqyly bıznesken shynymen jany ashıtynyn dáleldeý.
- Ekinshisi kásipkerlerdiń ótken jylǵy múshelik jarnasyn qaıtaryp berý.
"Bul biz úshin naqty kómek bolar edi. Bızneske týraly aıtqanda sóz sapyrǵandy qoıyp, iske kóshetin kez keldi. Birqatar elde bızneske salyǵynyń teń jartysyn qaıtaryp jatyr. Kim qansha salyq tóledi, soǵan saı somada kómek aldy. Mine, bul bıznesti naqty qoldaý. Kásipkerdiń muń-jaıyna qulaq asý dep atalady.
Budan bólek palata basshylyǵy byltyrǵy jyly bıznesten qansha jarna jınaǵynyń esep-qısabyn usynsyn. Bul aqshanyń qalaı, qaıda jumsalǵanyn jiliktep kórsetsin. Muny palata joldanǵan resmı hat dep qabyldańyzdar", – deıdi Sanjar Boqaev.
Aıta ketelik "Atameken" Ulttyq kásipkerler palatasyn Tımýr Qulybaev basqarady. Onyń palataǵa jetekshilik etkeninen 7 jyl boldy. 2017 jyly palata seziniń delegattary Qulybaevqa biraýyzdan daýys berip, taǵy 4 jylǵa saılaǵan.
Keńes úkimeti kúıregennen keıin 30 jyldan soń paıda bolǵan mıllıarderlerge maqala arnaǵan Bloomberg Dınara Qulybaeva men kúıeýi Tımýr Qulybaev ekeýiniń ál-aýqaty 5 mıllıard dollarǵa jetetinin aıtqan.
Maqala avtorlarynyń sózinshe, TMD elderindegi eń aýqatty azamattardyń basym kópshiligi komýnıstik rejım kúıregende bılik basyndaǵy topqa jaqyn bolǵan adamdar. Basylym atap ótkendeı, Qulybaev kelissózder júrgizý ónerin jetik meńgergen.
Forbes Kazahstan jýrnalynyń 2019 jylǵy reıtıńinde 3 100 000 000 dollarmen Tımýr Qulybaev 3 orynǵa, dál osyndaı aqshamen Dınara Qulybaeva 4 orynǵa jaıǵasqan. Amerıkalyq Forbes otbasynyń aýqatyn 6,4 mlrd dollarǵa teńeıdi.
