Mańǵystaý oblysy mádenıet basqarmasynyń basshysy Pánıa Sarmýrzınanyń aıtýynsha, úsh týrdan turatyn keshendi ekspedısıa «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda ótkizilýde jáne birneshe taqyryptyq baǵyttardy qamtıdy. Al sharany uıymdastyrý Mańǵystaý oblysynyń ákimdigi, respýblıkadaǵy belgili ǵylym ordasy Álkeı Marǵulan atyndaǵy arheologıa ınstıtýty jáne «Yessenov University» tarapynan qoldaý tapqan.
«Mańǵystaý oblysynyń materıaldyq jáne materıaldyq emes tarıhı-mádenı muralaryn zertteý maqsatynda shetelden ǵalymdar tartyldy. Onyń aıasynda sakraldy baǵyttaǵy tarıh jáne mádenıet eskertkishterin, oblys turǵyndarynyń dástúrli jáne turmystyq baǵyttaryn, halyq shyǵarmashylyǵyn (fólklor) zertteý kózdelgen. Ásirese etno-áleýmettik, atap aıtqanda óńirdegi etnıkalyq mádenı prosesterdi, etnıkalyq ózin-ózi taný máseleleri, ultaralyq qatynastar men til jaǵdaıy, epıgrafıkalyq eskertkishterdi (fıksasıa) zertteý, Mańǵystaýdyń tarıhy, mádenıeti, eskertkishteri boıynsha ǵylymı-tanymdyq basylymdar daıyndaýǵa materıaldar jınaqtap, keshendi ekspedısıa qorytyndysy boıynsha ǵylymı esepter daıyndaý josparymyzda bar», – deıdi ol.
Ekspedısıa barysynda Mańǵystaýda ornalasqan Qazaqstannyń jalpyulttyq mańyzy bar sakraldy oryndary, noǵaıly kezeńiniń eskertkishteri jáne aımaqtyń shyńyraý-qudyqtary zertteledi. Ǵylymı ekspedısıa ólkeniń baǵa jetpes tarıhı murasy – ulttyq ıdeologıanyń bóligi, elimizdiń ulttyq-mádenı qundylyqtaryn keńinen tanymal etý jáne álem nazaryna usyný, týǵan ólkege degen súıispenshilik pen patrıotızmdi arttyrýǵa baǵyttalǵan.
Keshendi ekspedısıa alty baǵytty qamtymaq. Atap aıtqanda, Mańǵystaý oblysynyń turǵyndary arasynan HH ǵ. 20-30 jj. qatysty etnografıalyq málimetter jınaqtaý, belgili nemis etnografy Rıhard Karýts jolymen 100 jyldan soń, HİV-HVİİ ǵasyrdaǵy Mańǵystaýdaǵy noǵaıly kezeńi, Ústirttegi shyńyraý – qudyqtardy zertteý, Mańǵystaýdyń sakraldy eskertkishteri: ejelgi Mańǵystaýdyń teńiz aılaqtary (arhıvtik-bıblıografıalyq zertteýler, kartografıalyq materıaldardy zerdeleý), «Ot kıesi» Otpantaý kesheniniń týrısik áleýeti; ańyz órgen Mańǵystaý meshitteri, Mańǵystaý túbegi eskertkishteriniń epıgrafıkasy men arhıtektýrasy jáne Mańǵystaý petroglıfy.
Úsh týrdan turatyn ekspedısıanyń birinshi merzimi 10 kúnge sozylmaq. Al marshrýttyń jalpy uzaqtyǵy 2000 shaqyrym. Onyń aıasynda Qoshqar ata, Aqshora, Jalǵyztam (Beltoran), Úshtam, Kenti-baba qorymdary, Sultan-úpi jerasty meshiti, qorymy jáne saıy, Qapamsaı, Masat ata, Shopan ata, Shaqpaq ata jerasty meshitteri men qorymdary, «Otpan Taý» tarıhı-mádenı kesheni, Aqmysh saıy, Sherqala jáne Aıraqty taýlary, Kógez etnoaýyly, Shetpe aýyly, Qaraýylkúmbet kúmbez tamy, Myrzaıyr, Tynymbaı shoqy jeri, Bozjyra taýy (panorama), Kúıeýtam – Uly Kindikti dinı-qabirleý kesheni, Oǵylandy qorymy – Beket ata jerasty meshiti, Ústirttegi shyńyraý-qudyqtar jáne t.b. jerasty meshitteri men qorymdary bar.
Ekspedısıanyń ǵylymı keńesshisi – Reseı Ǵylym akademıasynyń Reseı tarıhy ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, profesor, tarıh ǵylymdarynyń doktory Vadım Trepavlov.
Aıta ketý kerek, halyqaralyq ekspedısıa quramynda jergilikti mamandar da bar, olar – ólketanýshy Alqajan Edilhan, etnograf, jazýshy, ólketanýshy – Otynshy Kóshbaı, tarıhshy, fólklorıst – Sultanbek Qudaıbergen, túrkitanýshy – Bekbolat Tólegenuly, arheolog – Andreı Astafev, tarıhshy, arabıs, ólketanýshy – Nurlan Qulbaev.
Kámshat İzbasarova,
QR Jýrnalıser odaǵynyń múshesi
Aqtaý qalasy
