Mańǵystaýda jumyssyzdyq máselesin sheshý úshin «Jumys jasaımyn» óńirlik jobasyn qosa alǵanda, birqatar sharalar júzege asyrylýda. Osy joba aıasynda 2022 jyly 1,3 mlrd. teńge bólingen. Búginde bul baǵdarlama boıynsha 780 adam jumys isteıdi. Jumysshylardyń ortasha jalaqysy 240 myń teńgeni quraıdy.
2023 jyly 19,6 myń adamdy jumyspen qamtý sharalary boıynsha jumysqa ornalastyrý josparlanǵan. Osy maqsatta 10,2 mlrd teńge qarjy bólingen.
Jumyspen qamtý ortalyqtarynda tirkelgen azamattar úshin sýbsıdıalanatyn jumys oryndary uıymdastyrylǵan. Olar: «Jastar praktıkasy» «Alǵashqy jumys orny», «urpaqtar sabaqtastyǵy», «Kúmis jas» jobalary. Osy baǵyttar boıynsha aǵymdaǵy jyly 7,8 myń adam ýaqytsha jumys oryndarymen qamtylady.
Budan bólek, óńirde kásipkerlikti damytý úshin halyqtyń osal toptarynyń ókilderine 400 AEK (2023 jyly 1,38 mln teńge) kóleminde bıznes-ıdeıalaryn iske asyrýǵa baǵyttalǵan «Bastaý Bıznes» jobasy iske asyrylýda. Sondaı-aq, kásipkerlikpen aınalysamyn deıtin jastarǵa 2,5% shaǵyn nesıeler usynylady. Bul maqsatta arnaıy 1,1 mlrd teńge bólindi. Onyń aıasvnda 415 jasqa qoldaý kórsetiledi dep kútilýde. Sonymen qatar, bıyl shaǵyn jáne orta bıznesti damytý maqsatynda bıyl «Mangystau business» óńirlik baǵdarlamasyn iske asyrý josparlanǵan. Joba aıasynda kásibin jańa bastaǵan jeke kásipkerler jyldyq 1% - ben 50 mln teńgege deıin nesıe ala alady.
Óńir basshysy óz baıandamasynda Mańǵystaý oblysynyń negizgi ónerkásiptik salasy — hımıa ónerkásibi, mashına jasaý, munaı ónimderin óńdeý, qurylys salý ındýstrıasy men metalýrgıa ónerkásibi ekenin atap ótti.
2022 jyldyń qorytyndysy boıynsha óńirdiń ónerkásiptik óndiris kólemi 3,1 trln. teńgege jetken. Onyń ishinde ónerkásiptik óndiristiń kólemi - 205 mlrd teńge, ıaǵnı jalpy úlestiń 6,6%-y. Nurlan Noǵaev óńirde pysyqtalyp jatqan iri jobalardyń biri «QazMunaıGaz UK» AQ kompanıasy reseılik «Lýkoıl» munaı kompanıasymen birlesip iske asyryp jatqan «Qalamqas-teńiz, Hazar jáne Áýezov» ken oryndaryn ıgerý jumystary ekenin atap ótti.
Jobanyń quny 2,7 trln.teńgeni quraıdy. Jobany iske asyrýdyń bastapqy kezeńinde 2 myń jumys orny qurylmaq. Al munaı óndirý 2028 jyly bastalyp, jylyna 4 mıllıon tonnany quramaq.
Sondaı-aq, óńirde áleýetti ınvestorlarmen polıpropılen óndirý jáne metalýrgıa zaýytyn salý jónindegi jobalardy iske asyrý boıynsha kelissózder júrgizilýde. Eger bul joba oń sheshimin tapsa, oǵan 900 mlrd. teńge ınvestısıalanyp, qurylys barysynda 9 myń jumys orny qurylmaq. Al nysan paıdalanýǵa berilgennen keıin 3 myńnan astam turaqty jumys ornymen qamtylmaq.
Sondaı-aq, oblys ákimi Jańaózen qalasynda óndiristi oqshaýlaý aıasynda aldaǵy ýaqytta uzaq merzimdi sharttar jasasý arqyly 696 jańa jumys ornyn qurý josparlanyp otyrǵanyn aıtty.
- Naryqtyq ekonomıkanyń negizgi talaptarynyń biri azamattardyń shaǵyn bıznesti damyta otyryp, ózderiniń ál-aýqatyn arttyrý, memleketten táýelsiz bolý múmkindigi. Kásippen aınalysý jáne odan tabys tabý — bul barlyq órkenıetti elderde qalyptasqan ekonomıkalyq tujyrymda.
Máselen, ótken jyly oblystyń jumyssyz azamattaryn jumysqa ornalastyrý maqsatynda úkimettik deńgeıdegi kelissózder arqyly "Tatneft" kompanıasy 600-ge jýyq bos jumys ornyn usyndy. Alaıda onda qazirgi ýaqytta tek 43 adam jumys isteıdi. Aımaqta jumys oryndary jeterlik, biraq jumys istegisi keletinder az. Kóbisi munaı salasynda jumys istegisi keledi, turǵylyqty jerin ózgertkisi kelmeıdi. Bir jerde turyp, bir jerde jumys istegisi keledi.
Alaıda, qazir jańa jaǵdaılarǵa jaǵdaılarda beıimdelý kerek. Ásirese sizdiń otbasyńyz bolsa, balalaryńyz ósip kele jatsa, ýaqytty bosqa ketirgennen góri múmkindikti paıdalanǵan durys, - dedi Nurlan Noǵaev.
Sonymen qatar, óńir basshysy munaıdyń bir kezderi aıaqtalýy múmkin ekenin atap ótti. Sondyqtan ekonomıkany ártaraptandyrýdy odan ári jandandyratyn jáne ekonomıkalyq ósýge qosymsha serpin beretin basqa da perspektıvtik salalar men ósý núktelerin zertteý qajet.
– Bilimge jáne árqashan damyýǵa umtylatyn óz isiniń sheberi-árqashan básekege qabiletti bolady. Jastardyń eńbekke degen motıvasıasyn arttyrý qajet. Tek sonda ǵana qoǵam bilikti mamandardan turatyn bolady, - dedi oblys ákimi.
