Eń aldymen Kóksý qant zaýytyna at basyn burǵan oblys ákimi A. Batalov mundaǵy júrip jatqan jańǵyrtý jumystarymen tanysty. Zaýyt dırektory Altynbek Abatovtyń aıtýynsha, 2015 jyly zaýyt iske qosylǵaly beri kezeń-kezeńmen jańǵyrtý jumystary júrgizilip keledi. Ótken jyly zaýytqa 1,0 mlrd. teńgege modernızasıa jasalsa, bıylǵy jyly zaýyttyń ishki jóndeý isine 235 adam tartylyp, olar búginde jumys aýqymynyń 80%-yn aıaqtaǵan. Joǵary tehnologıaly qural-jabdyqtardy qoldaný nátıjesinde zaýyt ár tonna shıkizattyń ónimdiligin 13,3 %-ke deıin jetkizbek. Bul kórsetkish ótken jyly 10% bolatyn.
Sonymen qatar búgingi kúni zaýytty tabıǵı gazǵa qosý jumystary júrip jatyr. Osyǵan deıin mazýt paıdalanyp kelgen zaýyttyń jalpy shyǵynyn kógildir otyn endigi jerde 20-25%-ǵa azaıtady dep josparlanyp otyr. Únemdelgen qarjy esebinen ónimdilikti arttyrýǵa, ónimniń ózindik qunyn ósirýge, aınalymdaǵy qarjyny molaıtýǵa múmkindik bar.
Zaýyttyń ishin aralaǵan oblys basshysy jańǵyrtý jumystary barysynda qoldanysqa jaraıtyn burynǵy qural-jabdyqtardy jóndeý jáne jańa qurylǵylar men stanoktardy ornatý barysyna kýá boldy.
Munan soń A. Batalov «Karımov» JK-niń 400 basqa arnalǵan sút-taýarly fermasyna baryp, sharýashylyq jumysymen tanysty. Memlekettik-jekemenshik áriptestik negizinde qurylǵan ferma búginde sútti baǵyttaǵy iri qara ustap otyr. Ferma basshysy Oljas Karımovtyń baıandaýynsha, mundaǵy sıyrlar Germanıadan satyp alynyp, sharýashylyqta olardy saýatyn 4 robottandyrylǵan júıe kesheni ornatylǵan. Búgingi kúni tóldegen 309 sıyrdan táýligine 10 myń tonna sút saýylady. Jyl sońyna deıin taǵy 66 bas alý josparda bar.
Aralaý sapary «Jambaı» jáne «Keń dala» sharýa qojalyqtarynyń alqaptarynda jalǵasty. Ieliginde 80,5 ga sýarmaly jeri bar «Jambaı» sharýashylyǵy osy maýsymda 10 gektarǵa bıdaı, 10 gektarǵa qyzylsha, 50 gektaryna soıa jáne basqa da jerlerine kóp jyldyq shópter egipti. Eginniń bári de bitik shyqqan,qazir shóp shabý naýqany júrip jatyr. Sharýashylyq jetekshisi Serik Naýryzbaev memleket tarapynan tuqymǵa, gerbısıdke, tyńaıtqyshqa, sýǵa sýbsıdıa berilip, qoldaýdyń arqasynda sharýalardyń jermen jumys isteýge, aýyl sharýashylyǵy daqyldaryn ósirýmen aınalysýǵa degen yntasy artqanyn aıta kele, qamqorlyq sharalary úshin rızashylyǵyn bildirdi.
Al «Keń dala» qojalyǵynyń basshysy Qalıbek Alpysbaevtyń málimetinshe, 160 gektarda qant qyzylshasy, 130 gektar jerde soıa jaıqalyp ósip tur. Budan ózge jemis-jıdek pen júgeri de ósiriledi. 2015 jyly osy sharýashylyq bazasynda «Alan» servıstik-daıyndaý ortalyǵy qurylyp, lızıńige qant qyzylshasyn ósirýge arnalǵan 28 birlik tehnıka 141 mln. teńgege satyp alynǵan edi. Ótken jyly osy ortalyq aýdandaǵy 10 sharýashylyqtyń jalpy kólemi 350 gektar jerindegi qant qyzylshasyn kútip-baptaý men jınaý naýqanyna qyzmet kórsetip úlgergen. Osy maýsymda da 12 sharýa qojalyǵy bul tehnıkalardyń ıgiligin birge kórip otyr.
«Keń dala» sharýashylyǵynyń bazasynda Zylıha Tamshybaeva atyndaǵy oqý ortalyǵy qurylyp, qazirgi kezde sharýashylyq alqabynda túrli ozyq tehnologıalarǵa oqytý, tájirıbe taratý semınarlary turaqty ótip turady.
Ótken jyly keńdalalyqtar qyzylshanyń ár gektarynan 600 sentner ónim alsa, bıylǵy jyly bul kórsetkishti 1000 sentnerge jetkizsek degen oıda. Ár tátti túbirdiń qazirdiń ózinde 2 keliden astam salmaq tartýy jospardyń oryndalatynyna sendirgendeı.
Sapardy qorytyndylaǵan oblys ákimi Amandyq Batalov Kóksý aýdanynyń aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy jumystaryna oń baǵa berdi.
– «Óńirdi gazdandyrý tek jeke úılerge ǵana emes, kásiporyndarǵa da úlken septigin tıgizip otyr. Kóksý qant zaýyty tabıǵı gazǵa kóshý arqyly shyǵynyn 20-25%-ǵa tómendetýge qol jetkizedi. Zaýyttyń iske qosylyp, qaıta jańǵyrtylýy osy óńirdegi qant qyzylshasyn ósirýshi sharýashylyqtar úshin úlken serpilis týǵyzdy. Sýbsıdıa berilip jatyr, zamanaýı tehnıkalarmen jabdyqtalǵan SDO-lar quryp berdik. Bıylǵy jyly qant qyzylshasynyń ár tonnasyna qyzylsha ósirýshiler 18 teńgeden alady. Osynyń bári qyzylsha ósirýshilerge úlken stımýl. Oǵan qosa oblystaǵy ırrıgasıalyq júılerdi qalpyna keltirý jumystarynyń esebinen sýarmaly jerler aınalymǵa engizilýde. Onyń ıgiligin ózge aýdandarmen birge Kóksý aýdany da kórip otyr. Búginde qant qyzylshasy, soıa, júgeri ósirýdi durys uıymdastyrý jaqsy nátıje berip otyr. Aldaǵy ýaqytta kúrish sharýashylyǵyn damytýdy da basym baǵyt retinde qarastyrmaqpyz. Irannan jaqsy tuqym jetkizip, kúrish ósirýge arnalǵan SDO qurý josparymyzda bar. Elbasynyń óndiris pen aýyl sharýashylyǵyn modernızasıalaý arqyly eńbek ónimdiligin arttyrý týraly tapsyrmasyn negizge ala otyryp, osy baǵyttaǵy jumysty jalǵastyra berýimiz kerek», – dedi A. Batalov.
Jalpy, Kóksý aýdany bıylǵy jyly 2 myń gektar jerge qant qyzylshasyn sepse, osy daqyldy ósirýmen kóksýlyq 280 sharýashylyq aınalysyp otyr. Aýdan aýmaǵynda sebilgen maıly daqyldar kólemi 12 myń gektar bolsa, sonyń 11 700 gektary soıaǵa tıesili. Al dándi daqyldar 9 600 gektardy qurap otyr.
Baljan Qaıratqyzy,
Almaty oblysy.
