Mysaly, İle Alataýyndaǵy Bogdanovıch muzdyǵy aımaǵyna (teńiz deńgeıinen 3700 metr bıiktikte) toǵyz týrıs barǵan, olardyń bireýi syrqattanyp qalady. Onyń epılepsıamen aýyrǵany belgili boldy, denesindegi tyrysýlar 40 mınýtqa deıin sozylǵan. Kóp uzamaı Respýblıkalyq jedel-qutqarý jasaǵynyń qutqarýshylary kómekke bardy. Aspaly jol jumys istemegendikten týrıserge jetý de qıynǵa soqqany anyq. Qutqarýshylar Shymbulaqtan Talǵar shatqalyna deıin, odan ári Bogdanovıch muzdyǵynyń etegine deıingi qashyqtyqty jaıaý júrip ótti. Tań atqanda bir top týrıserdi taýyp alǵan qutqarýshylar alǵashqy medısınalyq kómek kórsetip, er adamnyń jaǵdaıy qanaǵattanarlyq ekenine kóz jetkizip, ony tómenge alyp tústi.
Kóbinese qutqarýshylar qazaqstandyqtardy órtenip jatqan úılerden shyǵarýǵa kómektesý kezinde óz ómirlerine qaýip tóndiredi. 2020 jyldyń 16 qyrkúıeginde Petropavlda bes qabatty turǵyn úı órtendi. Órt ornyna jetken qutqarýshylar 75 turǵyndy evakýasıalady. Olar 25 adamdy baspaldaqpen, taǵy 50 adamdy túrli amaldarmen qaýipsiz aımaqqa shyǵardy, zardap shekkender bolǵan joq. Jaqynda ǵana, 14 qazanda Astana qalasynda jeti qabatty úıdegi páter órtendi. Órt sóndirýshiler de jalyndy der kezinde aýyzdyqtap, tez arada sóndirdi.
Kóbinese polısıa qyzmetkerleri de qutqarýshy retinde áreket etedi. 2020 jyldyń 5 qazanynda Rýdnyıda dál osyndaı jaǵdaı boldy: polısıa qyzmetkerleri órt shyqqan bes qabatty úıdiń turǵyndaryn evakýasıalady. Qutqarý kezinde olardyń biri úshinshi qabattyń balkonynda jańa týǵan balasy bar áıeldi kórip qalǵan. Aıtýynsha, anasy balany podezge alyp shyqsa, tútinnen tunshyǵyp qala ma dep qoryqqan. Ofıser kórpeniń kómegimen balany tómen túsirgen. Bul sáttiń beınejazbasy jelige tarap ketip, kópshiliktiń súıispenshiligi pen rızashylyǵyn týdyrdy.
Dárigerler de keıde ózderiniń resmı ókilettikterinen shyǵyp ketip, adamdardy órtte belgili bir ólimnen qutqaryp qalyp jatady. 21 tamyzda Almatydaǵy №1 perzenthananyń dárigerleri jańa týǵan segiz balany qutqaryp, tótenshe jaǵdaılar qyzmetiniń mamandary kelgenshe ózderi órtti sóndirýge kirisken.
Osyndaı oqıǵalarǵa qarap, kez kelgen qazaqstandyq qutqarýshy bola alady degen tujyrym jasaýǵa bolady. Tek batyldyq, janashyrlyq, otanshyldyq qasıetter kerek. Naǵyz qaharmandar – oqıǵa ornyna kezdeısoq tap bolsa da, ol jerden beıjaı ketip qala almaıtyn qarapaıym adamdar. Máselen, naýryz aıynda Soltústik Qazaqstan medısınalyq kolejiniń eki stýdenti 19 jastaǵy Nıkıta Kazakov pen kásiptik pedagogıkalyq kolejdiń stýdenti 20 jastaǵy Dmıtrıı Esıkov sýǵa batyp bara jatqan adamdy qutqarýǵa asyǵa jóneldi. Baıǵus balyqshyny muzdy sýdan ózen jaǵasyna shyǵaryp alǵan jastar oǵan qajetti kómek kórsetip, tipti úıine deıin shyǵaryp saldy.
Osy Almatynyń ózinde taǵy bir stýdent sýǵa batyp bara jatqan sheteldikti qutqaryp qalǵany bar. Jaǵajaıda demalyp júrgen 18 jastaǵy almatylyq Marǵulan Dúısesh 43 jastaǵy aýǵan azamatynyń sýǵa batyp bara jatqanyn baıqap qalyp, bir sekýnd ta oılanbastan, dereý sýǵa túsip, er adamdy jaǵaǵa shyǵarǵan. Osy kezde sýǵa batyp bara jatqan adamdy sý qoımasynyń jaǵasynda kezekshilikte júrgen 109 qyzmetiniń qyzmetkeri Qozy Búrkitbaıhan da kórgen. Jigit jábirlenýshini alyp shyqqan sátte qutqarýshy júgirip jetip, zardap shegýshige kómektesip úlgergen. 28 tamyzda ekeýi de sýda kómek kórsetkeni úshin marapattaldy.
2020 jyldyń 26 tamyzynda Almatyda kezdeısoq ótip bara jatqan adamdar aryqtan náresteni taýyp alǵan. Bul oqıǵa da túnde oryn alǵan. Bala dereý kanaldan shyǵarylyp, jedel járdem men polısıa shaqyrylǵan. Osy oqıǵanyń beınejazbasy qazaqstandyqtardyń keıbir týystaryna qaraǵanda, beıtanys adamdar qanshalyqty adamgershilik tanyta alatynyn uzaq ýaqyt eske salady.
2019 jyldyń shilde aıynda da balaǵa qatysty qaıǵyly oqıǵa oryn ala jazdady. Ol kezde temirtaýlyq Andreı Semenov bolmasa, sý jutqan alty jasar qyz ólim qushar edi. Ol esh oılanbastan jasandy tynys aldyrýǵa kirisken.
«Men fılmderdi kórgendi jaqsy kóremin. Kınokartınalardan sýǵa batqan adamdardyń qalaı qutqarylǵanyn da ańǵarǵanmyn. Qajetti sátte men bárin esime túsirdim: keýdege 30 kompresıa jáne aýyzǵa eki ret dem berý, 30 kompresıa jáne eki ret dem berý. Bir kezde men de muny isteı almaıtynymdy sezindim. Ol basyn kóterdi: klırıń joq, sodan keıin ne isteý kerektigin aınalamdaǵylar túsindirdi. Ol jerde menen basqa bul dúnıelerdi isteı alatyn jan da joq edi. Kileń úlken kisiler men balalar», - dep esine alady ol.
Kóp uzamaı ol qyzdyń keýdesinen syryldaǵan dybystardy estıdi. Ol qyzdyń denesin aýdaryp, arqasyn ýqalaı bastady jáne qaıtadan jasandy tynys aldyrýǵa kóshti. Balanyń aýzynan sý shyqqanda ǵana, Andreı onyń ómir súretinin túsindi. Ol qyzdy kóterip, kóleńkege apardy. Osy kezde jedel járdem brıgadasy keldi. Balany qutqarǵany úshin Andreı medalmen marapattaldy. Bul týraly da BAQ jarysa jazdy.
Bile bilseńiz, ómir súrgisi kelmeıtinder de qutqarylady. 2020 jyldyń 17 shildesinde Astana qalasynda jas qyz kópirden sekirip, óz-ózine qol jumsamaq bolǵan. Oǵan kómekke hareografıa muǵalimi Azat Kósherbaev pen ınjener Mıhaıl Chıjık jetken. Osy kezde «Tulpar» kópirinde patrúldeý jumystaryn júrgizgen astanalyq qutqarýshylar sý ishindegi adamdardy kórip, dereý olarǵa qaıyqpen júzip barǵan. Mine, qutqarýshylar men qarapaıym qazaqstandyqtar birigip, qyzdy ajaldan aman alyp qaldy.
Tipti vıse-mınıstrler de qutqarýshy bola alady. Densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri Marat Shoranov mınıstrlik baspaldaqtarynda esinen tanyp qalǵan áıeldi aman alyp qalǵan bolatyn. Ol áıeldiń basyn soǵyp almas úshin júgirip baryp, ustap aldy.
«Ol hırýrg bolatyn, sondyqtan zardap shegýshini birden yńǵaılap, onyń asfıksıaǵa ushyraǵanyn baıqady, onyń bet-júzi kógerip ketken edi. Sheneýnik birden oǵan tıisti medısınalyq kómek kórsete bastady. Ókpege aýa ótý úshin keńirdekte sańylaý jasaý kerek ekenin túsinip, traheostomıa tásilin qoldanǵan», - dedi Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń resmı ókili Baǵdat Qojahmetov.
Onyń málimetinshe, keıin áıel apparattyń kómeginsiz tynys ala bastaǵan. Al Shoranov jedel medısınalyq járdem shaqyrtty. 1969 jyly týǵan áıel jedel ishek ótimsizdigi dıagnozymen jalpy hırýrgıa jáne proktologıa bólimine jatqyzyldy.
Ókinishke qaraı, adamdardy qutqarý sharalary únemi qýanyshty da jaqsy esteliktermen qala bermeıdi. Biraq soǵan qaramastan, adamdar qaharmanǵa aınalady. Mysaly, 2016 jyly besinshi qabattaǵy terezeden qulap ketken bes jasar qyzdy qutqaryp qalǵan Nıkolaı Panúshkınniń oqıǵasyn umyta qoıǵan joqpyz. Ol birneshe omyrtqa jaraqatyn alyp, tósekke tańylǵan. Sábıdiń ata-anasy qutqarýshyǵa eshqandaı kómek kórsetpedi. Tek tórt jyldan keıin Aqmola oblysynyń polıseıleri qyzdyń otbasyn tapty. Anyqtalǵandaı, qyzdyń anasy buǵan deıin bala tárbıesine nemquraıly qaraǵany úshin ákimshilik jaýapkershilikke tartylǵan. Nıkolaı Panúshkın tórt jyl boıy ornynan tura almady. Áıeli qaıtys boldy, onyń densaýlyǵyn qalpyna keltirýge kúshi de, aqshasy da bolmady. Batyrdyń jaǵdaıy qıyn bolyp shyqty, biraq birligi jarasqan qazaq halqy ony qıyndyqta qaldyrǵan joq. Aqsha jınap, tipti ony aıaǵynan turǵyzyp aldy.
Barlyq qutqarýshylar, kimnen surasańyz da, ózderiniń áreketterin tabıǵattan tys dep sanamaıdy. Eger olardyń ótkenge qaıta oralý múmkindigi bolsa, olar eshteńege qaramastan bárin qaıtadan solaı isteıtinin basa aıtady.
Ashat Qoıshyǵarauly
