Búgin Almatyda «Kazkommersbank» aryzy boıynsha sottalǵan Taıyr Qaldybaevty jerleıdi. Ol shildeniń 5-i kúni Almatydaǵy abaqtyda asylyp turǵan jerinen tabylǵan. Kásipker qazasynan eki kúnnen keıin Kazkommersbank «ol materıaldyq shyǵyndy tolyq ótedi» dep málimdedi, biraq sot kezinde ony moıyndamaǵan edi. Bul týraly "Azattyq" saıty jazady.
49 jastaǵy almatylyq kásipker, «Respýblıka» jáne Nakanune.kz opozısıalyq saıttarynda «Kazkommersbankti» qaralaıtyn maqalalar jarıalaý isi boıynsha sottalǵandardyń biri Taıyr Qaldybaev shildeniń 5-i kúni keshkisin Almatydaǵy tergeý abaqtysy (SI-1) kamerasynda asylyp turǵan jerinen tabylǵan.
Erterekte kásipker Taıyr Qaldybaevtyń esimi jurtqa tanys emes bolatyn. «Kazkommersbanktiń» talap-aryzy boıynsha ótken sotta advokattary ol jaıly jazbaýdy ári fotoǵa túsirmeýdi ótingen. Dál sol sebepti bul iste jurt nazary opozısıalyq jýrnalıs Gýzál Baıdalınovaǵa kóbirek aýǵan edi. Biraq sot isiniń negizgi túıtkilderi Taıyr Qaldybaevpen baılanysty bolǵan.
SHİLDENİŃ 5-İ
Taıyr Qaldybaev ózine qol salǵan sıaqty degen boljam tarady. Ony Gýzál Baıdalınova ekeýiniń apelásıalyq shaǵymyn Almaty qalalyq sotynda qaraý shildeniń 5-inen 12-sine kenetten aýystyrylǵan kúnniń keshinde asylyp turǵan jerinen tapqan.
Erterekte Almaty qalasy qylmystyq-atqarý júıesi departamenti (QAJD) qyzmetkerleri Azattyqqa shildeniń 5-i kúni az ǵana ýaqyt kamerada jalǵyz qalǵan Qaldybaevty basqa kameraǵa «kóshirý» jedel sharasy kezinde 17 saǵat 40 mınýt shamasynda kamerada asylyp turǵan jerinen taýyp alǵan dep beıresmı túrde habarlaǵan bolatyn. Sot úkimi kúshine enetin merzim jaqyndaǵan Qaldybaev tek sottalǵandarmen bir kamerada otyrýy tıis bolǵandyqtan, ony «kóshirmek» bolǵan. Buǵan deıin Qaldybaev ózin baısaldy ustaǵan, sýısıdke beıim nıeti baıqalmaǵan.
Taıyr Qaldybaevty úkim kúshine enýge bir apta qalǵanda nelikten «kóshirmek» bolǵany, «kóshirýdi» nelikten dál Qaldybaevtan bastaǵany jáne ony «az ýaqytqa jalǵyz qalýy» neni bildiredi degen suraqtardyń ázirshe jaýaby joq.
Taıyr Qaldybaevtyń qazasy jaıly kúni búginge deıin, ıaǵnı maqala ázirlengenge deıin bas prokýratýra da, ishki ister mınıstrligi de, qylmystyq atqarý júıesi komıteti (QAJK) de habarlaǵan joq. QAJK baspasóz qyzmeti jetekshisi polkovnık Ǵalymjan Hasenov oqıǵa jaıly Azattyq saıtynan oqyǵanyn aıtady ári jarıalanǵan habardy teristemeıdi. Ol Azattyqqa «tekserý júrip jatyr, biraq áldebir uıǵarym jasaýǵa áli erte» dep málimdedi.
Kásipker asylyp turǵan jerinen tabylǵan shildeniń 5-i kúni jýrnalıser qoǵamdastyǵy men demokartıalyq jurtshylyq iske qatysty taǵy bir aıyptalýshy Gýzál Baıdalınovany apelásıalyq sot qamaýdan bosatady dep kútken. Ony bir jarym jylǵa sottaǵan. Biraq maýsym aıynda «Kazkommersbank» aıaq astynan «bank Baıdalınovanyń 19 mıllıon 900 myń teńge (100 myń teńgeni ol bankke aýdarǵan) qaryzyn keshirdi», tipti ony «bostandyǵynan aıyrmaıtyn jaza taǵaıyndaýdy surap, apelásıalyq sotqa ótinish joldaıdy» degen sensasıalyq málimdeme jasaǵan.
Biraq apelásıalyq sot shildeniń 12sine aýystyrylǵan, al shildeniń 5-i kúni keshkisin Qaldybaev asylyp turǵan kúıi tabylǵan.
«Maýsymnyń 12-si kúni Almaty qalalyq sotynda Taıyr Qaldybaevtyń apelásıalyq shaǵymy qarala ma?» degen suraqqa onyń advokaty Sapar Ámirtaev «shaǵym berilgen ári ony keri qaıtaryp alǵan joq, sondyqtan qaralady» dep jaýap berdi. Bul pikirdi Gýzál Baıdalınovanyń múddesin qorǵaıtyn advokat Inessa Kısıleva da qostaıdy.
Opozısıalyq jýrnalıs Gýzál Baıdalınova sot zalynda otyr. Almaty, 16 mamyr 2016 jyl.
Taıyr Qaldybaevtyń qazasynan eki kúnnen keıin «Kazkommersbank» jarıalaǵan málimdemesinde «tipti sot tek jýrnalısiń ǵana jazasyn jeńildetetin jaıttar taýyp, al qylmysqa tapsyrys berýshi Taıyr Qaldybaevtyń apelásıasyn qanaǵattandyrmaǵan kúnniń ózinde bank janjaldy beıbit jolmen retteý prosesin dereý bastap, Taıyr Qaldybaevtyń úkimin jeńildetý jóninde ótinish joldaıdy» dep jazady.
144 MILLION 235 MYŃ TEŃGE
«Kazkommersbank» Taıyr Qaldybaevtyń qazasyna kóńil aıtyp, «Taıyr Qaldybaev 144 mıllıon 235 myń teńge mólsherinde ótegen búkil materıaldyq shyǵyn somasyn onyń otbasyna qaıtarý» sheshimi jaıly habarlaıdy. Erterekte «Kazkommersbank» jaýapker Taıyr Qaldybaevtyń materıaldyq shyǵyndy ótegenin moıyndaýdan bas tartqan bolatyn. Sotta Qaldybaev bank shotyna 144 mıllıon 235 myń teńge aýdarǵanyn, al «Kazkommersbank» ókilderi aqsha bank depozıtine emes, aǵymdaǵy shotqa aýdaryldy dep málimdegen.
Buǵan qosa, aqshany advokat Sapar Ámirtaev aýdarǵan degen taǵy bir negizdemeni ataǵan. Ol kezde onyń klıenti Qaldybaev tergeý abaqtysynda otyrǵan. Álgi ýájden keıin aqsha Qaldybaevtyki emes, sondyqtan Ámirtaev ony bankten kez kelgen ýaqytta qaıtaryp alýy múmkin degen qorytyndy jasalǵan.
Almaly aýdandyq soty sýdıasy Narıman Begalıevtiń Taıyr Qaldybaev pen Gýzál Baıdalınovanyń úkimin oqyǵan kezi. Almaty, 23 mamyr 2016 jyl.
Almaly aýdandyq sotynyń sýdıasy Narıman Begalıev aýdarylǵan álgi aqshany Taıyr Qaldybaevtyń bank shyǵynyn óteýi retinde esepteýge yńǵaı tanytqan. Sotta bank múddesin qorǵaǵan zańgerler «bankke aýdarylǵan aqshaǵa qatysty sheshim qabyldaýǵa ókiletimiz joq» dep málimdegennen keıin ol Qaldybaev pen bank arasynda hat jazysýdy uıymdastyrǵan. Sýdıa Qaldybaevqa «aýdarylǵan somany ótemaqy retinde esepteýdi suraımyn ári álgi somany bankten qaıtaryp almaýǵa mindetteme alamyn» degen mazmunda qolhat ta jazdyrǵan.
Biraq mamyrdyń 23-i kúni sýdıa Begalıev shyǵarǵan úkimde Qaldybaev aýdarǵan aqsha bank shyǵynyn óteý bolyp sanalmaıdy, sebebi ony ózi emes, advokaty salǵan dep kórsetilgen. Ony tórt jarym jylǵa sottaǵan. Úkimnen keıin Taıyr Qaldybaev aldanyp qalǵan ári ýaıymdaǵan jandaı kóringen. Ol jylap jibergen áıeli Lılıany tynyshtandyrýǵa tyrysqan bolatyn.
Advokat Sapar Ámirtaev bankten Taıyr Qaldybaev «banktiń materıaldyq shyǵynyn tolyq ótedi» degen resmı qujat túspegenin aıtady.
Nakanune.kz. jáne "Respýblıka" saıttaryndaǵy "Kazkommersbankti" qaralaıtyn materıaldardyń tapsyryspen jazylǵany jaıly iste kýáger bolǵan jýrnalıs Mahambet Áýezov.
«Kazkommersbank» buǵan qosa, «onyń aýyr syrqat ekeni jáne bir qyzynyń densaýlyǵynda kinárat bary jýyrda ǵana belgili boldy» dep jazady. Sot kezinde Qaldybaev pen advokaty bul jaıly aıtyp qana qoımaı, sotqa medısınalyq anyqtamalar da kórsetken. Ol kezde sýdıa muny bas bostandyǵynan aıyrmaıtyn jaza taǵaıyndaýǵa negizdeme retinde sanamaǵan bolatyn.
Endi «Kazkommersbank» Taıyr Qaldybaev «kinásin moıyndap, qylyǵyna shyn ókindi ári bankke materıaldyq shyǵyndy tolyq ótedi» dep jazady.
Sot kezinde Taıyr Qaldybaev, onyń áıeli jáne úsh advokaty baspasóz ókilderimen sóılesýden bas tartqan. Shildeniń 7-si kúni jesiri Lılıa Qaldybaeva Azattyq tilshisine ózi telefon soqty.
- Sizden onyń tamasha adam bolǵanyn, óte jaqsy jandardan aıyrylyp jatqanymyzdy, elimiz tamasha adamdaryn joǵaltyp jatqanyn jazýyńyzdy suraımyn. Dóreki sózdermen emes...Ol tamasha adam bolatyn... Eger mundaı jandardan aıyryla bersek, elimiz jutaıdy ǵoı. Bárimiz jetimsirep qaldyq, men ǵana emes, búkil otbasymyz, aralas-quralas bolǵan jandardyń bári jetimsirep qaldy. Ol qaıda bolmasyn, jan-jaǵyna shýaq shashyp júretin jan edi. Óte jomart, tamasha adam boldy. Ony ne úshin osylaı qýdalady, ne úshin kerek boldy? – deıdi jylap sóılegen Lılıa Qaldybaeva.
Nakanune.kz. jáne "Respýblıka" saıttaryndaǵy "Kazkommersbankti" qaralaıtyn materıaldardyń tapsyryspen jazylǵany jaıly iste kýáger bolǵan jýrnalıs Rafael Balgın.
«Kazkommersbanktiń» talap-aryzyna qatysty iste áýeli kúdikti dep tanylyp, keıin kýáger sanatyna aýystyrylǵan almatylyq taǵy eki jýrnalıs - Rafael Balgın men Mahambet Áýezov tergelgen bolatyn. Sot «Taıyr Qaldybaevtyń ózi tikeleı ótinish jasaǵan» dep boljaǵan Áýezovpen habarlasýdyń sáti túspedi. İske qatysty tergelgen taǵy bir jýrnalıs Rafael Balgın týys apaıy qaıtys bolǵanyn, sondyqtan taıaý kúnderi qaraly sharalardy uıymdastyrý qarbalasynan bosamaıtynyn aıtty. Erterekte «qylmysyna shyn ókinip» Almatydaǵy tergeý abaqtysynan bosaǵannan keıin Almatyda ótkizgen baspasóz jıynynda Balgın «jurt Qaldybaevty onsha tanymaıdy, biraq ol óte baı adam, jyljymaıyn múlik salasynda aktıvteri men ken oryndarymen baılanysty bıznesi bar» dep aıtqan bolatyn.
Qazıs Toǵyzbaev.
