Jazıraly Jarkent óńiriniń (týǵan jerimizdi osylaı ataýǵa qumarmyz) pushpaǵyndaǵy bizdiń Úlkenaǵash aýylynyń talaı jetkinshegin tárbıelep, armanyna qanat bitirgen Zoıa apaıymyz jaıynda jan jadyratar estelik aıtýǵa bolady.
Óz basym «Zoıa ustazymyz alaqandaı aýylymyzǵa taban tirep, mektebimizde taban aýdarmastan jumys istemegende, Almatyǵa attanyp, elimizdegi myqty ádebıetshilerdiń biri bolar ma edi?» dep oıǵa batýshy edim. Iá, aına-qatesiz solaı bolar edi. Biraq... bizdiń apaıymyz ataq-abyroıdan góri qara sıraq aýyl balalardyń kókeıine qazaqtyń tárbıesin sińirip, otbasyda ulaǵatty ana bolýdy bárinen de artyq sanaǵanyn eseıgen kezimizde uǵyndyq qoı. Osy adaldyq jolynda Zoıa Malybaeva Áýlıeaǵash atyndaǵy orta mekteptiń ystyq-sýyǵyna tózip, talaı shákirt tárbıeledi.
Baǵzy zamanda bir adam danyshpannan: «Dúnıede kim baqytty?» dep suraǵan kórinedi. Ol oılanbastan: «Dúnıede kóp adamdy baqytqa bóleı bilgen adam baqytty» dep jaýap bergen eken. Shamasy bul jerde ulaǵatty ustaz jaıynda áńgime bolǵan shyǵar. Iá, júzdegen shákirt tárbıelep, talaı jastyń kókeıindegi arman-qıalyn ushqyn tastap, ony jalynǵa aınaldyrǵan ustazdan artyq maman ıesi joq shyǵar, bul jalǵanda.
Óz basym júzdegen shákirtiniń qolyna ómir kiltin ustatqan Zoıa apaıymyzdy baqytty jandardyń qataryna jatqyzar edim. Týmysynan jaratylysy bólek, bekzat ta bıazy, sezimtal ustazymyz ǵıbratty bilimimen, óreli ónegesimen urpaq tárbıesine, ult keleshegine asa úlken jaýapkershilikpen qarady.
Adam taǵdyry kútpegen ózgeris pen buralańǵa toly ǵoı. Maǵan Hantáńiriniń eteginde aqıyq aqyn Muqaǵalı Maqataev týǵan jeri Qarasazda dúnıege kelgen Zoıa ustazymyzdy Áýlıeaǵashqa Qudaı aıdap kelgendeı kórinýshi edi. Mama qazdaı balpańdap mektepti betke alǵan apaıymyzdyń tý syrtynan kóz salǵanymyzda júrisi gazet-jýrnaldarda jarıalanǵan Muqaǵalı aqynyń kesek beınesin kóz aldymyzǵa elestetýshi edi.
Ádette ustazymyz Muqǵalıdyń syrǵa toly óleńin sanamyzǵa quıyp, tanym kókjıegimizdi keńeıtkende qalypty mektep baǵdarlamasynan aýytqyp, ádebıettiń tereńine erkin boılaýymyzǵa erik beretin. Árbir sabaǵyn qyzyqty qylyp ótkizgendikten apaıymyzdyń dárisin asyǵa kútetinbiz. Tipti, oqýǵa yntaly emes balalardyń ózderi ádebıet sabaǵynan qalmaıtyn-dy. Bul endi ádebıettiń sıqyry ǵoı.
Óıtkeni kez kelgen adam týmysynan armanshyl, qıalshyl bolyp kelmeı me? Sony jaqsy túsingen ustazymyz árqaısymyzdyń júrek túkpirimizde buǵynyp jatqan sezim pernelerin dál basyp, quddy bir tutas ansámbldiń dırıjerindeı ádebıet sabaǵyna belsene qatysýymyzǵa yqpal etetin-di.
Zoıa apaıymyz bizge tek qana sabaq bergen joq. Ol ómir súrýdi, qýanysh pen qaıǵyny qaıyspaı kóterýdi, unatýdy, ómirdi súıýdi úıretti. Ol kisi isimen ǵana emes, kúndelikti ómir daǵdysymen de bizge úlgi bolyp keledi. Aýylǵa at basyn bursaq, apaıymyzǵa soǵyp, kórgen-bilgenimizdi, esten ketpes esteligimizdi ortaǵa salyp, áńgimelesemiz. Ustazymyzdan qansha jyraqta júrsek te, ustaz ben shákirt arasyndaǵy jyly sezim joǵalyp ketpeıtinin baıqaısyń. Quddy bir 45 mınýttyq áserli sabaqta otyrǵanda kúı keshemiz.
Apaıymyz mektep qabyrǵasynda ózi de baqytqa bólenip, ózgelerdi de jaqsylyqqa jeteledi. Ol – kóńil túkpirindegi mamandyqtyń kókjıegi kesteli, jemisti etken sanaýly ustazdardyń biri.
Ustaz – shákirt janynyń baǵbany, óz isiniń berilgen ustasy. Onyń eńbegi shólge qudyq qazǵanmen teń dep jatady ǵoı. Iá, jas urpaqtyń janyna nur quıýdy naǵyz saýapty is demeı kórińizshi! «Muǵalim – zor baılyq, ol kúnniń qudiretti sáýlesi sıaqty» demep pe edi uly ustaz Ýshınskıı. San myńdaǵan ul-qyzǵa sanaly bilim darytyp, izgilik shýaǵyn shashqan Zoıa ustazymyz búginde ardaqty asýdy baǵyndyrǵan jaıy bar. Adamnyń jasy qansha jyl ómir súrýimen emes, boıyndaǵy abzal qasıetterimen, parasat-paıymymen, jan dúnıesiniń jarqylymen, tabıǵat bergen qýat-jigerimen tarazylansa kerek. İshki dúnıesi men syrtqy kelbeti jarastyq tapqan nurly ustazdarmen ómir kórikti emes pe?
«Ustaz bolý – óz ýaqytyńdy aıamaý, ózgeniń ýaqytyn aıalaý» dep fransýz oıshyly Jan Jak Rýsso aıtpaqshy, ustazdardyń eńbegi eren. Shákirt sanasyna bilim nárin seýip, el bolashaǵynyń órenderin tárbıelep shyǵarý – ekiniń biriniń qolynan kele de bermesi anyq. Ustaz bolý – júrek jylýyn, meıirim shýaǵyn, adamgershilik ulylyǵyn balanyń boıyna darytý. Ustaz bolý – shákirtke ata-anasyndaı bolyp tárbıe syılaý.
Qazaqtan shyqqan qoǵam qaıratkeri, aǵartýshy-ǵalym Ahmet Baıtursynov «muǵalim – mekteptiń jany» dep baǵalaǵan. Osydan-aq, ustaz degen – uly esim ekenin talassyz ańǵarýǵa bolady. Sebebi, ustazǵa degen qurmet bárinen bıik turady. Alash ardaqtylarynyń izgilikti isine adaldyq tanytqan Zoıa ustazymyzdyń ómir joly kóptegen pedagog mamandarǵa úlgi-ónege bolyp keledi. Áýlıeaǵash orta mektebinde aýzy dýaly, sózi ýáli ustazymyzdyń ornyn basqan pedagog mamandar jeterlik. Urpaq tárbıeleýdegi ulaǵatty estafetany qolǵa alǵan aýylymyzdyń ustazdaryna Zoıa apaıymyzdyń ónegeli ǵumyryn tileımiz.
Nurlan JUMAHAN
