– Oqýlyqtar týraly syn buryn da aıtylatyn. Bul 2016 jyldan búgingi kúnge deıin jalǵasyp kele jatqan mundaı syn buryn-sońdy bolǵan emes. Nege? Óıtkeni bilim berý júıesi Kembrıdj modeline kóship, ony praktıka júzinde saraptamadan ótkizbedi. Oqýlyqtar asyǵys, ústirt jazyldy, jyl saıyn úsh synyp osy júıege kóshirildi. Avtorlar men sarapshylardyń jetkilikti deńgeıde daıyndyǵy men aıtarlyqtaı tájirıbesi bolmady. Ári oqý pánderi qalyptasqan modelge sáıkes kelmedi, – depti senator.
Jumaǵulov óziniń depýtattyq saýalda oqýlyqtardyń qurylymy men mazmuny tereń ózgeristerge ushyraǵany aıtylǵan. Búginde oqýlyq mátinderi, gramatıkalyq qateler, ılústrasıalar jáne taǵy basqa máseleler jurtshylyq tarapynan synǵa ushyrap kele jatqany jasyryn emes.
Senatorlar muny durys dep sanaıdy. Degenmen, ol máseleniń sebepteri aýqymdy bolyp otyr. Olar standarttar men oqý baǵdarlamalarynyń ózinde, oqýlyqtar solardyń negizinde jasalady.
– Qajetti zertteýler, ádistemelik keshensiz, oqý baǵdarlamalaryn jańa tujyrymdamaǵa saı qaıta qurý, jańa mazmunmen tolyqtyrý jaǵdaıynda júrgizilmedi. Barlyq mektep baǵdarlamalarynyń mazmuny óte qysqa merzimde qaıta jańǵyrtyldy. Kóptegen mektep pánderiniń qurylymy men mazmuny óziniń metodologıalyq júıesinen, tutastyǵynan, pánaralyq jáne deńgeıaralyq jaǵdaıynan aıyrylyp qaldy. Oqýshylardyń jeke deńgeıi eskerilmesten oqý materıaldary tolyqtyryldy, – dep Baqytjan Jumaǵulov biraz jaıttyń betin ashyp tastapty.
Oqýlyqtar jasalǵan kezde barlyq pánderdiń oqý baǵdarlamalaryna ózgerister men tolyqtyrýlar engizildi. Bastaýysh bilim berýdegi oqýdyń úlgi baǵdarlamalary 3 ret ózgertildi jáne qaıta bekitildi. Senatorlardyń pikirinshe, baǵdarlamalar oqýlyqtardy ázirleýshilerden múlde bólek daıyndaldy.
Sapaly baǵdarlamalarsyz sapaly oqýlyqtar jasaý múmkin emes. Ústirt jasalǵan oqý baǵdarlamalary ázirleýshiler tarapynan da, muǵalimder tarapynan da suraqtar men qaıshylyqtar týdyrmaýy kerek. Depýtat bul problemalar sebepteriniń biri retinde Y.Altynsarın atyndaǵy ulttyq bilim akademıasy qyzmetkerleriniń ǵylymı ataǵy men eńbekaqysynyń tómendigin atady. Bul akademıa osy normatıvtik qujattardy ázirleýshi bolyp tabylady.
– Akademıanyń 85 qyzmetkeriniń 24 paıyzynyń ǵana ǵylymı dárejeleri bar (3 - ǵylym doktory, 3-PHD, 17- ǵylym kandıdaty). Bas ǵylymı qyzmetkerdiń jalaqysy – 119 526 teńge, jetekshi ǵylymı qyzmetker aıyna – 106 678 teńge alady, aǵa ǵylymı qyzmetkerdiki – 95 192 teńge, al ǵylymı qyzmetkerdiń alatyny – 81 955 teńge. Mundaı aılyqpen otyrǵan adamnan qandaı sapaly jumys kútýge bolady? Aıta ketelik, bul elimiz boıynsha ortasha aılyqtan eki ese tómen, – dedi depýtat.
Senator saraptama júrgizý rásimderi men tetikterin jetildirýdi, oqýlyq basylymdary sarapshylaryn jańa deńgeıge kóterýdi usyndy. Olardyń biliktiligin arttyrý ádistemesin ázirleý, qajetti quzyretin jáne olardyń jaýapkershilik dárejesin aıqyndaý kerek. Oqýlyq avtorlarynyń ózderine degen kózqarasyn da ózgertý qajet. Baspalardyń barlyǵy derlik oqýlyqtar jazýǵa joǵary oqý oryndarynyń ǵalymdaryn, mektep muǵalimderi men ádiskerlerdi tartady. Barlyq tartylǵan avtorlardyń negizgi jumysy bar, olar úshin shyǵarmashylyq demalystar joq. Senator termınologıa máselesine de toqtaldy.
«Lıngvıserdiń ózi keıbir ǵylymı termınderdi paıdalanýda bir pikirge kele almaıdy. Avtorlar termınderdi ár sátte, ártúrli paıdalanyp shatastyrýǵa jol beredi. Oqý ádebıetine qatysty termınderdi bekitý úshin aýqymdy jumystar júrgizý qajet» dedi Baqytjan Jumaǵulov.
Senator sonymen qatar mektep oqýlyqtary avtorlardyń qalaýy boıynsha jasalatyn bilim berý salasyndaǵy derbes ónimder emes ekenin atap ótti. Olar Memlekettik jalpy bilim berý standarttaryna, tıptik oqý josparlary men baǵdarlamalarynyń talaptaryna saı jasalýy tıis, sondyqtan osy máselelerdiń barlyǵyn keshendi túrde qaraý kerek ekenin eskertipti.
Birtekti, ómirsheń oqý baǵdarlamalaryn jasaý keshendi túrde qarastyrylýy kerek. Usynylǵan oqýlyqtardy aldyn ala talqylaý úshin kásibı saraptamany, avtorlar ujymyn, baspagerler men pedagogıkalyq qaýymdastyqty qatystyra otyryp ótkizgen jón.
