Ǵylymdy damytýǵa degen memleket tarapynan jasalyp otyrǵan qamqorlyq jas ǵalymdardyń sanynyń artýyna jáne ǵylymı izdenisterde daryndy jastardyń zıatkerlik áleýetin keńinen paıdalanýǵa múmkindik berip keledi. Onyń dáleli, bıylǵy jyly elimizdiń 500 ǵalymy álemniń eń úzdik ǵylymı ortalyqtary men joǵary oqý oryndarynda «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha ǵylymı taǵylymdamadan ótýge múmkindik aldy. Solardyń qatarynda bizdiń Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetinen 14 ǵalymnyń bolýy bizdiń profesor-oqytýshylar quramynyń ǵylymı áleýetiniń joǵary ekendigine dálel bola alady. Bul bir jaǵynan memleket tarapynan bilim men ǵylymǵa degen qoldaýdyń erekshe ekenin kórsetse kerek.
Joǵary bilikti kadrlar daıyndaýdaǵy sony serpilis - ǵylymı-zertteý ınstıtýttary men joǵary oqý oryndarynyń ıntegrasıasyn tıimdi etý jolynda Bilim jáne ǵylym mınıstri A.Aımaǵambetovtyń bastamasymen qabyldanǵan birqatar mańyzdy sharalar. Usynylǵan sharalardyń basty artyqshylyǵy ǴZI men ýnıversıtetterdiń kadrlyq, materıaldy-tehnıkalyq, zıatkerlik áleýetin sapaly maman daıyndaýda barynsha birlesip paıdalanýǵa jaǵdaı jasaý bolyp tabylady. Mundaı ıntegrasıa joǵary oqý orny júıesiniń stýdentterge tek bilim berip qana qoımaı, sonymen qatar olardyń múmkindikterin, ıgergen bilimderin ǵylymı salada iske asyrýyna yqpal etý, ǵylymı-zertteý ınstıtýttarymen birge bilim berý baǵdarlamalaryn ázirleý, dısertasıalyq keńes jumysyn birlese júrgizýge qol jetkizedi. Abaı ýnıversıtetiniń Fılologıa jáne kóptildi bilim berý ınstıtýty osy rette A.Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtymen, M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtymen ıntegrasıalyq yntymaqtastyq jasaý jolynda jan-jaqty jumystar atqarýda.
«Abaı ýnıversıtetiniń» komersıalyq emes aksıonerlik qoǵam nysanyna ótýi akademıalyq erkindik alýǵa úlken múmkindik berdi. Ótken jyldyń aıaǵynda ýnıversıtettiń Basqarma Tóraǵasy - rektor Darhan Nurlanuly Bilálov «Abaı ýnıversıtetiniń» 2022-2025 jyldarǵa arnalǵan jańa Damý strategıasymen tanystyryp, keleshektegi mindetter men damý basymdyqtaryn: akademıalyq artyqshylyq, pedagogıkalyq zertteý ýnıversıtetine transformasıalaný, oqytý ádistemesi, oqytý tehnologıalaryndaǵy ınovasıa, «úıdegi ınternasıonaldandyrý», mekteptermen yntymaqtastyq ornatý, oqytýdyń sıfrlyq ekojúıesin qurý, jumys berýshilerdiń jas mamandardy kásibı daıyndaýǵa qatysýyn qamtamasyz etý jáne taǵy basqa salalardaǵy perspektıvalyq quzyrettilikterdi anyqtap bergen bolatyn.
Osyǵan sáıkes ınstıtýtymyzda bilim berý baǵdarlamalaryn daıyndaýda jumys berýshilerdiń talaptary esepke alynyp keledi jáne praktıkaǵa baǵdarlanǵan mamandardy daıyndaý jolǵa qoıyldy. Aıtalyq, qazirgi tańda dýaldy oqytýdyń talaptaryna sáıkes 4 kýrs stýdentteri kásibı biliktiligin shyńdaý úshin mektepterde 1 jyl boıy tájirıbeden ótedi. Osylaısha bilim alýshylar oqýdan qol úzbeı, ıaǵnı ýnıversıtette aptasyna eki kún oqyp, qalǵan kúnderin mektepte ótkizip, bolashaqta sapaly jáne tabysty jumys isteýi úshin barlyq qajetti quziretterge ıe bola alady. Sonymen birge jekelegen pánder boıynsha teorıalyq jáne praktıkalyq sabaqtardy ǵylymı-zertteý ınstıtýttarynda, til úıretý ortalyqtarynda ótkizý bolashaqta qolǵa alynbaq, bul keıin túlekterdiń osy mekemelerde jumysqa ornalasýyna múmkindik bereri anyq.
Sapaly maman daıyndaýdaǵy taǵy bir mańyzdy shart - zamanaýı ınfraqurylym men bilikti kadrlardyń bolýy. Abaı ýnıversıtetiniń baıyrǵy qurylymdyq bólimi sanalatyn Fılologıa jáne kóptildi bilim berý ınstıtýtynyń 5 kafedrasynda 170-ten astam joǵary bilikti oqytýshy jumys isteıdi. Olardyń arasynda 1 QR UǴA akademıgi, 1 MANPO akademıgi, 24 ǵylym doktory, profesor, 46 ǵylym kandıdaty, dosent, 15 PhD doktory bar. Sońǵy jyldary ınstıtýttyń 22 oqytýshysy QR BǴM «JOO úzdik oqytýshysy» grantyna ıe boldy. Osyndaı ǵylymı áleýeti joǵary ǵalym-ustazdar ujymy tórt myńnan astam stýdentke bilim berýde.
Qazirgi ýaqytta ınstıtýt bakalavrıattyń 15, magıstratýranyń 13 jáne doktorantýranyń 10 bilim berý baǵdarlamasy boıynsha mamandar daıyndaıdy. Instıtýt álemniń 20-dan asa eliniń jetekshi ýnıversıtetteri jáne uıymdarymen áriptestik baılanys ornatqan, 2012 jyldan beri «Orys tili men ádebıeti» mamandyǵy boıynsha qos dıplom berý baǵdarlamasyn Polshanyń Slýpsk qalasyndaǵy Pomorsk akademıasymen birge sátti júzege asyryp keledi. Strategıalyq damý josparyna sáıkes aldaǵy ýaqytta ınstıtýttyń basqa da bilim berý baǵdarlamalary boıynsha Avstrıa, Bolgarıa, Reseı, Estonıa, Túrkıanyń jetekshi joǵary oqý oryndarymen qos dıplomdyq bilim berýdi júzege asyrý mindeti qoıylyp, osy baǵytta jumystar qarqyndy júrgizilýde.
Sońǵy jyldary reıtıńter bilim berý qyzmetteriniń jahandyq naryǵynyń mańyzdy kórinisine aınaldy. Ýnıversıtettiń básekelestik jetistiginiń negizgi faktory onyń ulttyq jáne halyqaralyq bilim berý naryqtaryndaǵy bedeli desek, osy rette bizdiń Instıtýt bilim berý baǵdarlamalarynyń Ulttyq reıtıńterdegi kóshbasshylyq pozısıalaryn atap ótken jón. QR joǵary oqý orny talap etýiniń ulttyq reıtıńisinde-2021 (IAAR - akredıtteý jáne reıtıńtiń táýelsiz agenttigi) bakalavrıattyń 5 bilim berý baǵdarlamasy, 2 magıstratýra jáne doktorantýranyń 2 bilim berý baǵdarlamasy Qazaqstan Respýblıkasynyń 20 joǵary oqý orny arasynda 1 jáne 2 oryn, «Atameken-2021» UKP reıtıńinde ınstıtýttyń 2 bakalavrıat bilim berý baǵdarlamasy 2 orynǵa ıe boldy. Al «QS World University Ranking by Subject 2021» álemdik reıtıńisinde «Aǵylshyn tili men ádebıeti» pándik reıtıńiniń 201-250 tobyna endi. Árıne mundaı jetistikke ýnıversıtet basshylyǵy men ınstıtýttyń profesor-oqytýshy quramynyń aýqymdy jumystary nátıjesinde qol jetkizildi.
Stýdentterdiń áleýmettik, azamattyq belsendiligin damytý - kún tártibindegi mańyzdy máseleniń biri. Byltyrǵy jyly bilim alýshylardyń ǵylymı-shyǵarmashylyq qabiletterin damytý barysynda Instıtýttaǵy jastar ortalyqtary men klýbtarynyń jumysy ózektendirildi. Nátıjesinde stýdentke shoǵyrlandyrylǵan oqytý men tárbıe negizinde eń aldymen, qazirgi stýdent jastardyń qyzyǵýshylyǵy men talap-tilekteri eskerilip, «Kúltegin» stýdenttik shyǵarmashylyq birlestigi quryldy. Onyń quramyna engen «Úrker» stýdentter teatry, «Abaimusic» klýby, «QALAMGER» jas jýrnalıser klýby, «ABAImedia» ortalyǵy, «Abadan» sport klýby, «Aıdaı» bı klýbyn daryndy stýdent jastardyń ózderi basqaryp, jumys jasaýda. Mınıstrlik tarapynan aldaǵy ýaqytta stýdentterdiń tek oqý salasyndaǵy jetistikterin ǵana emes, sonymen birge ıntegrasıalanǵan áleýmettik GPA baly, ıaǵnı qoǵamdyq jáne volonterlik jumystarǵa qatysý deńgeıin esepke alý júıesin engizýdiń tetikteri qarastyrylyp jatqany qýantyp otyr. Sebebi tereń bilimi, joǵary kásibı biliktiligimen qosa, jalpyadamzattyq jáne rýhanı qundylyqtardy boıyna sińirgen, azamattyq ustanymy joǵary, belsendi mamannyń qoǵamǵa, eldiń damýy men órkendeýine tıgizer paıdasy kóbirek ekendigin bárimiz jaqsy túsinemiz.
Qoryta aıtqanda jahandaný úrdisi qarqyn alǵan zamanda joǵary bilim berý men ǵylym salasyndaǵy damýdyń ınovasıalyq baǵyttary óz jemisin berýde. Aldaǵy ýaqytta Bilim jáne ǵylym mınıstrligi tarapynan aıqyndalǵan mindetterdi iske asyrý jolynda barlyq áleýetti jumyldyrý - sapaly kadrlar daıyndaýdyń negizi bolatyny anyq.
Alýa Vasılııqyzy Tańjaryqova, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Fılologıa jáne kóptildi bilim berý ınstıtýtynyń dırektory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, qaýymdastyrylǵan profesor
