Osy jáne ózge suraǵymyzǵa elordalyq Dinderdi zertteý ortalyǵynyń dintanýshy mamany Oleg Sınákov jaýap berdi.
Mektepte beriletin bilimge qosa, kóptegen qazaqstandyq otbasylar úshin balanyń rýhanı tárbıe alýy, baǵyt kórsetý mańyzdy bolyp qala beredi. Óıtkeni, bala óziniń daralyǵyn saqtaı otyryp, aǵa býynnan dástúrli tanymdy ıgere bilgende ǵana damýy birizdi, jańashyl ári orta býyndy almastyra alatyn, tulǵa bolyp qalyptasady.
Alaıda, «durys tárbıeleý kerek»- degen jáı sózben ǵana shektelý kóp kezdesedi. İs júzinde kórine bermeıdi. Ata-analar arasynda «tárbıeni berý» kórsetkishiniń ártúrli baǵalanatyn eskerýge tıispiz. Mysaly, bir ata-analar úshin, balalarynyń ústinde kıiminiń túgel bolýy, tamaǵynyń toq bolýy kórsekish bolsa, basqa ata-ana úshin balanyń alýan túrli bilim alýy tárbıeniń negizgi kórsetkishi dep esepteledi.
Osy jerde bala ómirine áseri zor, rýhanı tynys tirshiliktiń qalyptasý mańyzdylyǵyn ata-analar umyt qaldyryp jatady.
Shyndyǵynda, rýhanı tárbıe berý – damyp kele jatqan jas urpaqqa eń kerek dúnıe. Rýhanı kemeldeýge baǵyt alǵan adamda, óziniń ishki «meni» qalyptasady, bul óz kezeginde ózge tanym-túsinikterdi saraptaı alýǵa úlken múmkindik beredi.
Eger de, ata-analar bala dúnıetanymynyń irgetasyn durys qalaýǵa meılinshe kóp kúsh salsa, qoǵamda sanaly sheshimge kelýshiler qatary kóp bolar edi. Olaı bolmaǵan jaǵdaıda, bolashaqta sózi men isi saı keletin azamattyń ornyna, jat ortanyń múddesin qorǵap, otanyna opazdyq jasaýdan taıynbaıtyn urpaq tárbıelep alý qaýpi joǵary.
Bul nársege qalaı jol bermeý kerek? Rýhanı tárbıe berý dep neni aıtamyz? Otbasy – bala ómiriniń qalyptasýyndaǵy altyn uıasy. Birinshiden, ata-analar ózderiniń kózqarastary men senimin balaǵa tyqpalaı berýdiń qajeti joq. Bala tárbıesindegi kez-kelgen dúnıeni súıispenshilikpen, erekshe yqylaspen tárbıe berse, Ondaı tárbıe adamnyń bolashaqta óz betinshe sheshim qabyldaı bilý múmkindigin arttyrady. Sonymen qatar, dinı senim men tanym túsinigine kelgende, kez-kelgen dinge degen tolerantty kózqarasty qalyptastyrý búgingi zamannyń talaby. Kez-kelgen dinniń negizinde – jaqsylyqqa umtylys pen adamgershilikke shaqyrý bolatynyn jetkize bilý. Sonymen qatar, ózderiniń saıası nemese komersıalyq maqsattaryn júzege asyrý úshin adam boıyna soqyr senim, fanatızm, zorlyq – zombylyq, óshpendilik sińirip, din atyn jamylǵan aǵymdardan boıdy aýlaq ustaý úshin, olardyń qandaı bolatyndyǵy jóninde de aqparat berý kerek.
Balaǵa din aıasynda ne bilýi kerektigin jáne dinı aqparattardy qabyldaýǵa qaı jasta daıyn bolatynyn árbir otbasy ózderi sheshedi. Úıde ata-anasy ıslam dinin ustanyp, dinı rásimderdi jasaıtyn bolsa, ol otbasyndaǵa balalardyń ıslam dinin ustanýshy bolatyndyǵy sózsiz. Bul ózge dinı senimdegi otbasylarda da oryn alýy múmkin qubylys. Ósken ortanyń ustanymyn qabyldaý eń jıi kezdesetin praktıka.
Alaıda, dindar adamdar elimizde kóp emes. QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń derekteri boıynsha, búgingi tańda elimizde dindarlar shamamen 15%.
Bizdiń qoǵamda ateıser men agnostıkterdiń, eshqandaı dinı tujyrymdamany qabyldamaıtyn, balalaryn zaıyrly jáne antı-mıstıkalyq jolmen tárbıeleıtin ǵylymı oı-pikirdegi adamdardyń paıyzy joǵary.
Biz qalaımyz ba, joq pa, biraq dinı meıramdar men dástúrler bizdiń qoǵamnyń bir bólshegi. Keıde biz dinı rásimderdi ınersıa arqyly qalaı oryndaıtynymyzdy da baıqamaımyz. Siz ateıs nemese agnostık bolsańyz da, dinı meıramdar týraly balaǵa túsindirý kerek. Qurban aıt, Rojdestvo nemese Pasha merekeleri ne úshin toılanylady, onyń maǵynasy qandaı, balaǵa ony aıtý mańyzdy. Bundaı aqparat, óskeleń urpaqqa eshqandaı zıanyn tıgizbeıdi. Kersinshe, balanyń tanym kókjıegin keńeıtýge yqpal etedi.
Aqparatty barynsha ata-anasynan estip ósken durys. Sebebi, qazirgi tańda, áleýmettik jelilerde aqparat aǵynyn ustap turý múmkin emes. Keıbir ata-analar balalaryna teledıdar kórsetpeı, memlekettik mańyzy bar merekelerdi toılaýǵa qarsylyq bildirip, qazirgi tańda ózderiniń dinı ustanymdary úshin ekpe saldyrýǵa da ruqsat etpeıtinderdi kezdestirip jatamyz. Bul da óz kezeginde adasýshylyqqa alyp keletin faktorlardyń biri.
Kóp ata-analar balalaryna din týraly aıtpaıdy. Kámilettik jasqa tolyp, úıinen jyraqqa shyqqan balada din týraly túsinik tolyq qalyptaspaǵan. Árıne, osyndaı adamdar destrýktıvti nemese dástúrli emes dinı aǵym ókilderi úshin ońaı olja. Sondyqtan, adamnyń alǵashqy mektebi- ol úıi. Sózimdi qorytyndylaı kele, bala tárbıeleýde belgili bir formýla joq. Biraq, ata-ana bala úshin baǵyt-baǵdar kórsetýshi bolyp tabylady.
