Balǵoja Jańbyrshyuly 1839 jyly horýnjıı, 1848 jyly júzbasy «sotnık», 1850 jyly starshına áskerı laýazymyn alǵan. Reseı ókimeti tarapynan «Yntalylyǵy úshin» («Za ýserdıe») degen altyn medalmen marapattalǵan. Sonymen birge patsha ókimeti oǵan aty jazylǵan eki tapansha men qosaýyzdy myltyqty syıǵa tartqan. Balǵoja Jańbyrshın - júzbasy, Qypshaq rýynyń uzyn tarmaǵyn basqarǵan. Torǵaı, Tobyl jáne Áıet ózenderi aralyǵynda kóship-qonǵan Orynbor shekara komısıasynyń pikirinshe ol "adamdardy basqarý jaǵynan da, jalpy orda isteri jóninen de, óz rýlastary aldynda óte bedeldi bolǵan. Ol bı retinde Shyǵys ordada ǵana emes, ózge ordalarda da isti qaraýǵa sheber, bilgir adam sanalǵan" (QROMA, 4-qor, İ-tizbe, 3404-is, 310-baılam, 83-86 paraqtar, 1850). Ybyraıdyń atasy Balǵojamen birge týǵan Hanqojanyń Aqdáýlet, Qylyshbaı degen eki balasy bolady. Onyń balasy Altynsary 1844 jyly kóterisshiler qolynan qaza tabady. Osydan soń nemeresi Ybyraı dy óz tárbıesine alǵan.
Balǵoja bı nemeresin 1850 jyly Orynbor shekara komısıasynyń osy qalada qazaq balalary úshin ashqan jetijyldyq mektep - ınternatyna oqýǵa beredi. Atasy ony jasynan-aq adaldyqqa, tapqyrlyqqa, týrashyldyqqa, sheshen-dikke baýlyǵan. Ózimen birge jıyn-toılarǵa alyp baryp, bılik aıtqyzyp qanatyn qataıtqan. Ybyraı da jasynan zerek bolyp, atasyn jerge qaratpaı alǵyrlyq tanytyp, kópshilik qurmetine bólenedi. Onyń bul týrashyldyq, sheshendik qasıetteri Torǵaıda sot isterin júrgizgen kezderinde aıqyndala túsedi. Qalaı degende de Ybyraı daı ul ósirip, tárbıelegen Balǵoja esimi umytylmaq emes. Biraq onyń aty-jóni Qazaq Sovet ensıklopedıasyna enbegen. Týǵan, ólgen jyldary belgisiz. Shegen bı Ybyraı Altynsarınniń naǵashy atasy.
Shegen bıdiń ómiri, bılik júrgizý mezgili Táýke han zamanyndaǵy qazaq handyǵynyń pisip-jetilýi, nyǵaıyp aıaǵynan turýy, tutastyǵyn saqtaýy, kórshiles eldermen teń ómir súrýimen tyǵyz baılanysty. Shegen bı (Sherbuǵa) babamyz 80-90 jyldaı ómir súrgen bolýy kerek. Onyń ómirge kelgen mezgilin HVY ǵasyrdyń aıaǵy ne HVYY ǵasyrdyń basy dep boljam jasaıdy. Ataqty Shegen bı aýmaly-tókpeli, túsiniksizdeý mezgilde ómir súrgen. 1680-1688 jyldar aralyǵynda Táýke han taǵyna otyrǵanda Shegen Jeti rýdyń ataqty bıleriniń biri bolǵany belgili. Birinshi bolyp qoıylǵan másele – eldiń birligi. Táýke han bılik júrgizýdiń buryn bolmaǵan jańa túrin engizýdi uıǵarǵany bolýy kerek - birinshi bolyp Bıler keńesin quraǵan. Buǵan qazaqtyń Uly júzinen, Orta júzinen, Kishi júzinen bir-bir bıden engen. Kishi júzdiń atynan Shegen bı saılanǵan.
Shegen bı Jaǵalbaıly taıpasynan shyqqan, azan shaqyryp qoıǵan aty – Sherbuǵa. Túbi Melde bıdiń urpaǵy. El aýzynda: «Eldi el etken Melde bı» degen sóz qalǵan. Shegen sol zamandaǵy ǵylym men mádenıettiń ortalyǵy bolǵan Buhara, Samarqannan tálim-tárbıe alǵan. Jalpy, Shegen bı týraly el aýzynan estigenimiz – onyń myna tórt jol aıtqan sózi: Eldiń emi dalada, Dalanyń emi balada. Balanyń emi anada, Tirshilik túbi Allada. Profesor Amanjol Kúzembaıuly «Qostanaı jańalyqtary» gazetiniń 2008 jyldyń 26 tamyzynda shyqqan «Qoǵamǵa qyzmet etetin ádil bı» degen maqalasynda bylaı deıdi: «…Bı halyqtyń ashyq daýsymen saılanǵan. Eger bı óziniń shynshyldyǵy jóninde halyqqa senimsizdik bildirse, onda oǵan adamdar baryp shaǵynýdy qoıady jáne ol bı bılikten shyǵyp qalady. Shegen bı neshe túrli suraqtardyń sheshimderin adaldyqpen taýyp berip otyrǵan. Ásirese, jer kólemi týraly kóp máseleler sheshimin tapqan. Ol kezde jaılaý, qystaý, sosyn mal ustaıtyn qazaqqa mal sýarý úshin ózen kóldiń jaǵalaýyn janjal shyqpaıtyn qylyp, qyldaı etip bólip berý kerek bolǵan. Ár rýǵa, taıpaǵa bólingen jer arada alaýyzdyq ne ókpe týdyrmaǵan. Bul Shegen bıdiń sheberligi men onyń árkimge tartpaıtyn shynshyldyǵyn kórsetedi». Osy ǵalym «Tarıh óz ólkeńniń tarıhynan bastalady» degen maqalasynda: «Shegen bı óz mezgilindegi eń aýyr másele – shekara belgileý máselesimen aınalysqan. Bul iske shynshyldyǵymen, qaısarlyǵymen, qajyrlylyǵymen kirisip, óziniń ómirimen qoshtasqan. Orystar qazaq jerin kóbirek alyp qalý úshin Shegen bıdi satyp alý maqsatynda «syılyq» degen atpen oǵan altyn alqa, altyn júzik, altynmen kómkergen shapan, qylysh berip, «shekarany qaıta qarasyn» dep ýákil adam jibergen. Sonda Shegen bı oǵan: «Altynan alqa, júzik taǵatyn qatyn emespin, qylysh alatyn jaýynger emespin, shapan jabatyn sultan emespin», – dep syılyqtaryn qaıtaryp jibergen.
Odan keıin Shegen bıdi ustap alyp, qamap kóndirýge tyrysqan. Kóp ustaı almaıdy, sebebi búkil Alty alashqa belgili, suraýy bar. Bosatyp jibergen, biraq erdiń qasyn, qanjyǵasyn ýlap attandyrǵan. Sodan ýlanyp Shegen bı qaıtys bolǵan». Shegen bıdi sol kezdegi qazaq handyǵynyń ortalyǵy bolǵan Túrkistanǵa, qazaqtyń ardaqty adamdarynyń qasyna jerleýge alyp shyqqany, biraq súıek buzylyp ketetin bolǵasyn, basqa jerge jerlengeni baıandalady. Shegen bıdi qazaq handyǵynyń birinshi zańynyń irgesin qalaýshylardyń biri desek, onyń onynshy urpaǵy, ataqty zańger, egemendi Qazaqstannyń alǵashqy mınıstriniń biri Naǵashybaı Sháıkenov Qazaqstan Respýblıkasynyń negizgi zańy – Birinshi Konstıtýsıanyń negizin salýshylardyń aldyńǵy qatarynda bolǵanyn halyq jaqsy biledi.
