Tanymal saıasatker, Májilis depýtaty Ermurat Bapı Nazarbaevtyń shettegi "esepsiz baılyǵy", sheteldegi aktıvter, Reseıdiń Qazaqstanǵa yqpaly týraly ashyq aıtty, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Saıasatker Qazaqstanda aktıvterdi qaıtarý jónindegi komısıany Úkimet quratynyn, onyń quramyn da Úkimet jasaqtaıtynyn, bul quramda ózi joq ekenin aıtty. Onyń sózinshe, bul quramǵa múshelerdiń ishinde qoǵam ókilderinen eki adam bar.
"Buǵan deıin Jaqsylyq Kúlekeev bolyp edi. Qazir ornyna bireý keldi, bilmeımin. Olardyń komısıa týraly aıtyp jatqanyn estigen joqpyn. Parlamentten eki adam, Senattan bir adam bar. Májilisten Marat Bashımov degen konstıtýsıalyq zańger bar. Bul turǵyda onyń tájirbıesi jeterlik azamat. Biraq komısıanyń jumysy qupıa júretin bolǵandyqtan, ol kisi de kóp eshteńe aıta almaıdy.
...Alǵashqy kezde aktıvterdi kelisimimen, óz erkimen qaıtarý jónindegi jumystar júrip jatyr. Biraq ol kimmen, qalaı júrip jatqanynan habarymyz joq. Sebebi qupıa bolǵandyqtan, zańdy qabyldaǵan depýtattardyń ózi beıhabarmyz. Birneshe ret depýtattyq saýal joldadym. Ásirese, halyqty habardar etý jóninde (depýtattyq saýal joldadym - esk.). Halyq aktıvterdi qaıtarý máselesinen kóp úmit kútip otyr. Sondyqtan quryp ketkende aıyna bir ret qoǵamǵa bir aqparat berip otyrý jóninde birneshe qaıtara talap qoıdyq, usynys jasadyq. Biraq ázirshe anda-sanda aqparat árkimniń aýzynan bir shyǵady. Birde premerdiń aýzynan estidik. Ótkende ashyq aqparatqa shyqty. Prezıdent ákimshiliginiń basshysy Dádebaev myrzanyń aýzynan estidik. Sol sıaqty aktıvterdi qaıtarý máselesinen tereń habardar emespiz. Biraq degenmen jeke ózime ınsaıderlik aqparattar kelip turady. Onyń túp negizine, aqıqattyǵyna, qaýeset emes ekenine kóz jetkizip alý kerek", - dedi depýtat "Adyrna" ulttyq portalyna.
Ermurat Bapı shetten qaıtqan aktıvterdi jınaqtaıtyn jaýapkershiligi shekteýli seriktestik bar ekenin, bul 100 paıyz Úkimettiń qaramaǵynda ekenin jetkizdi. Onyń sózinshe, búkil aktıv osynda kelip túsedi.
"Biraq ol jerdegi aqparat ta jabyq. Qansha túsip jatyr, qaıdan kelip túsip jatyr, ol jaǵynan beıhabarmyz. Depýtattar da beıhabar, qoǵam da beıhabar, ony tek tıisti memlekettik organdar bilse bildi. Biraq oǵan túsip jatqanyn, túspeı jatqanyn taǵy bilmeımiz.
Eń bastysy, meniń oıymsha, kezindegi urlap-jyrlap áketken, Qazaqstannyń aktıvterin syrtqa shyǵarǵan, talan-tarajǵa salǵan negizgi tulǵalarmen qazir kelisim jasalyp jatyr. Meniń oıym - sol. Olarǵa "senderge mursha beremiz, múmkindik beremiz, osy ýaqyttyń ishinde osynsha kólemde qaıtarasyńdar" degen áńgime júrip jatyr. Al qaıtarmaǵan jaǵdaıda "zań tetikterimen jumys isteımiz" degen sıaqty mámile usynylyp jatyr. Soǵan baılanysty kimniń qaıtarǵany, kimniń qaıtarmaǵany jónindegi aqparatty qupıa ustap otyr", - dedi ol "Adyrna" portalyna bergen suhbatynda.
Saıasatker Bapı Nazarbaevtyń aktıvine qatysty qandaı derekter belgili ekenin málim etti.
"Bul jerde (Nazarbaevtyń qansha aktıvi bar ekeni - esk.) bári - boljammen aıtylatyn san. Barlyǵy urlanyp ketpese de aktıvterdiń keıbireýi kompanıalardyń quramynda ketti. Odan keıin kompanıalar sheteldik erikke ótip ketti. Aktıvterdiń bárin mólsherlep, sommasyn esepteı kelgende, qazir bir derekterde 200 mlrd dollardyń kóleminde dep aıtylady. Kezinde Beketaev ádilet mınıstri bolyp turǵanda, "160 mlrd" dep aıtqan sózi bar. Biraq onyń sózine kóp senińkiremeımin. Óıtkeni sol kezde eski Qazaqstanǵa múddelilik turǵysynda aıtqan. Jekelegen bir sarapshylardyń pikirine qaraǵanda, jarty trıllıon dollarǵa deıin aktıvter bar degen bar. Endi eks-prezıdenttiń tóńiregin túgeldeı olıgarhtarmen qosyp ákelgende, eseptep qaraıtyn bolsaq, shynynda da, sol mólsherge taqap qalady. Biraq naqty sanyn kózben kórip, qolmen qoıǵandaı aıta almaımyz", - dedi Bapı.
Májilis depýtaty álemdik arenadaǵy mańyzdy jaıttarǵa qatysty da pikir bildirdi. Bapıdiń sózinshe, birinshi kezekte Reseıdiń Qazaqstanǵa ekonomıkalyq turǵyda múddeligi Ýkraınamen aradaǵy soǵystyń saldary dep esepteý kerek.
"2 jyldyń ishinde Qazaqstanda Reseımen birikken kásiporyndardyń sany 70 paıyzǵa ósken. Bul soǵystyń saldary dep qaraý kerek. Onyń ústine Reseıge Ýkraına tarapynan munaı-gaz óńdeý kásiporyndaryna shabýyl bolyp, Bashqurtstandaǵy munaı óńdeý zaýyty isten shyqty. Reseıde qazir janar-jaǵarmaı beketterinde kezekter paıda bola bastady. Soǵan baılanysty Qazaqstanǵa múdelilik týdy. Negizinde Qazaqstanda sheteldik kompanıalardyń, azamattardyń qatysymen quralǵan 45 myńǵa jýyq zańdy tulǵa bar eken. Sonyń ishinde 20 myńǵa jýyǵy Reseımen jasalǵan. 50 paıyzǵa jýyǵy. Bir derekterde úshten biri deıdi. ..."Qazfosfat" mysal úshin, ony byltyr Dmıtrıı Strejnev degen Pýtınniń olıgarhy aldy. Onyń quramynda tyńaıtqyshtar óndiretin hımıa zaýyttary bar. Onyń ishinde temirjoldyń jelileri bar. İshine kirip ketkenderdiń ishinde Nyǵmatýlınder bar. Nyǵmatýlınniń eki balasy Qazfosfattyń ıesi retinde reseılik kompanıanyń quramyna ketip qaldy álde satyp jiberdi. Sol sıaqty Qazfosfat ketti. Odan keıin ýran óndirisi. Álemdegi eń iri ýran kenishi ketti. Sol sıaqty qazir Atyraý munaı óńdeý zaýytyna aýyz sala bastady degen sóz bar. Biraq ol jóninde kelisim qandaı deńgeıde júrip jatqanyn bilmeımin. Onyń ústine qazir Qazaqstanda Reseıdiń aralasýymen iri-iri úsh jylý energıa ortalyǵyn salý jóninde kelisimshart jasaldy. Sol úsh jylý ortalyǵyn Qazaqstannyń qurylys kompanıalary salýǵa múmkindigi bar.
...Osy tendensıadan shyǵatyn qorytyndy: sońǵy eki jylda Reseıdiń qazaq ekonomıkasyndaǵy yqpaly men úlesi 70 paıyzǵa asyp bara jatqanyn eseptesek, bul - qaýipti stastıstıka. Reseı degen aıý ǵoı. Reseıdiń 140 mıllıonnan asa halqy bar, ındýstrıasy damyǵan, Qazaqstandy bir qarmaqpen jutyp qoıatyn alyp, ajdaha el. Sondyqtan osy turǵydan kelgende qoǵamdaǵy aıtylyp jatqan dabyldyń jóni bar. Buǵan dabyra dep qaraýǵa bolmaıdy. ...Bizge qaýiptisi sońǵy úsh jyl. ...Byltyr Býdennovskoe ýran ken orny Reseıge ketkennen keıin Ulybrıtanıa sanksıa saldy. AQSH Reseıdiń ýranyna sanksıa saldy. Reseıdiń ýrany álemdik naryqqa shyqpaıtyn boldy. Qazaqstannyń ýran óndirisiniń 80 paıyzdan kem emes (bóligi - esk.) - Reseıdiń ıeligindegi dúnıe. Ol syrtqa shyqpaı qalsa, álemdik naryqqa satylmaıtyn bolsa, jumys oryndary qysqarady, halyqqa áleýmettik qıyndyqtar týdyrady. ...Eýrodaq pen Amerıka jańa sanksıalar daıyndap jatyr. Reseıge ekinshi, úshinshi jaqtan kómektesip jatqan elderge sanksıa daıyndalyp jatyr. Qazirdiń ózinde osyǵan eki kompıa ilinip ketti. Aınalyp kelgende Reseıdiń kesirinen sanksıanyń tuzaǵyna ilinýimiz ábden múmkin", - dedi ol.
