AQSH-tyń álemge jarıalaǵan saýda soǵysy Qazaqstanǵa da teris áserin berip úlgerdi. Qazaqstannyń shıkizat eksportynyń kólemi bıyl eki aıda 12%-ǵa tómendedi. Import is júzinde ózgermegendikten, saýda balansynyń profısıti de 36%-ǵa tómendedi. Osylaısha Qytaı alǵash ret Reseıdiń aldyn orap ótip, basty ımport tasymaldaýshysy atandy. Mamandar Qazaqstan úshin bul dabyl qaǵarlyq belgi ekenin aıtady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Ulttyq statısıka búrosy Qazaqstannyń 2025 jylǵy qańtar-aqpan aılaryndaǵy syrtqy saýda-sattyq málimetterimen bólisti.
2025 jyldyń alǵashqy eki aıynda eksporttyń kúrt tómendeýi baıqalady, ıaǵnı jylyna 12,4% nemese 12,2 mlrd dollardan 10,7 mlrd dollarǵa deıin.
Degenmen bul arada ishki qurylymy kórsetilmeıdi.
"Al bizdiń esepteýlerimiz boıynsha, bul shıkizat eksporty kóliminiń 15% nemese 1,5 mlrd dollarǵa, atap aıtqanda shıki munaıdy 21%-ǵa qysqarýynan oryn aldy. Basqa shıkizat túrleri az mólsherde azaıǵan: ken men mıneraldar - 14%, metaldar men qorytpalar - 10%. Kerisinshe, shıki aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń eksporty 30%-ǵa ósti. Eksporttyń qysqarýyna, negizinen, Qytaı, BAÁ, Reseı, Fransıa jáne Germanıa elderine taýar tasymalynyń kúrt azaıýy yqpal etti. Jalpy, EAEO elderine baǵyttalǵan eksport 19,7% - ǵa, Eýropa elderine 1,6% - ǵa tómendedi, al Ortalyq Azıa men Ázirbaıjanǵa jetkizilim 3,3%-ǵa ósti. Eýropaǵa baǵyttalǵan eksporttyń tómendeýine shıkizat naryqtaryndaǵy baǵanyń qubylmalylyǵy, negizgi saýda seriktesterin qaıta qarastyrý syndy faktorlar túrtki bolýy múmkin", - deıdi Halyk Finance Taldaý ortalyǵynyń sarapshysy Aıdos Taıbekuly.
Fransıaǵa (jylyna: -45%) jáne Germanıaǵa (jylyna: -50%) baǵyttalǵan shıkizat eksportynyń kúrt tómendeýine qaramastan, qazaqstandyq munaıdyń dástúrli satyp alýshysy - Italıaǵa jetkiziletin munaı kólemi 11% jyldyq ósimdi tirkedi. Sondaı-aq Norvegıaǵa aýylsharýashylyǵy ónimderiniń eksporty birneshe ese óskenin aıta ketelik: 1,4 mln dollardan 2,06 mlrd dollar.
Qurylymy jaǵynan eksport áli de negizinen shıkizattan turady.
Bizdiń jikteı qarastyrýymyz boıynsha, olardyń úlesi 79%-dy quraıdy, onyń 58%-y - munaı, 15%-y — ártúrli kender, mıneraldar jáne olardyń bastapqy óńdelgen ónimderi, 5%-y - aýyl sharýashylyǵy ónimderi, qalǵan 2%-y - shıkizattyń basqa túrleri.
Qazaqstanda óndirilmeıtin daıyn joǵary tehnologıalyq ónimder (mysaly, Reseıge eksporttalatyn elektronıka jáne Qytaıǵa jóneltiletin ıadrolyq reaktorlar) eksportynyń edáýir kólemi is júzinde reeksport bolyp tabylýy múmkin ekendigi de eskertiledi.
"Eksporttyń edáýir tómendeýin eskere otyryp, saýda balansynyń profısıti 36%-ǵa nemese 3,9 mlrd dollardan 2,5 mlrd dollarǵa deıin qysqardy.Qazaqstannyń dástúrli profısıttik saýda balansy shıkizattyń joǵary eksporty esebinen qamtamasyz etiletinin ataı ketelik. Alaıda, tek shıkizattyq emes eksportty esepke alǵanda, bizdiń jikteýimizge sáıkes, kórsetilgen kezeńdegi saýda balansy tapshy boldy: 6 mlrd dollar. Ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda Qytaıdyń ımporttaǵy úlesi 25,7%-dan 28,8% - ǵa deıin ósti. Uzaq ýaqyttan beri osylaısha alǵash ret Qytaı ımporttyq taýarlardyń basty jetkizýshisi bolyp, Reseıdi osy pozısıadan yǵystyrdy", - deıdi ol.
Elimizdegi Qoldanbaly ekonomıkany zertteý ortalyǵynyń ǵylymı jetekshisi Jaqsybek Qulekeev barlyq eksporttyń shamamen 80%-y tek 10 taýar pozısıasy mańaıynda qalyptasatynyn aıtady. Onyń aıtýynsha, jyldyń basynda eksport kóleminiń 12%-ǵa tómendep, shamamen 2,5 mlrd dollarǵa deıin qysqardy. Ol mundaı quldyraý dabyl qaǵarlyq belgi ekenin aıtady.
"Álemdik ekonomıka turaqsyzdyǵy men Qytaı jaǵdaıynyń beımálimdigi aıasynda ósimniń 2%-ǵa baıaýlaýy kútiledi. Mundaıda bizdiń bızneske degen qaýip-qater táýekelderi kúsheıe túsedi. Bizdiń enshimizde, eń kóp degende eki aı bar, ıaǵnı Qazaqstan jahandyq qubylmalylyqtyń saldaryn shyndap sezine bastaýyna deıin. Saýda-ekonomıkalyq qyzmetti júzege asyratyn myńdaǵan kásipkerler bárinen buryn qıyndyqtarǵa tap bolýy múmkin", - deıdi ol "Atameken" Ulttyq kásipkerler palatasynda ótken jıynda.
Buǵan deıin saıtymyzda "Halyqaralyq valúta qory álem elderine saýda soǵysy jaǵdaıynda ne isteý kerektigin aıtty" degen materıal jarıalanǵan bolatyn. Sondaı-aq otandyq ekonomıs elimizde bıznes genosıdi júrgeli jatqanyn eskertken edi.
