Aldymen sandardy sóıleteıik, biraq. Qysqa da nusqa bolsyn:
Kórme bastalǵanyna eki aptadan asa ýaqytta EKSPO-ny kórýge 400 myńnan asa adam kelgen, onyń ishinde 140 myńy sheteldikter.
Bir ǵana «Nur Álem» sferasynyń ózin 150 adam tamashalap úlgeripti (Esimovtyń sózine silteme jasap aıtyp otyrmyz).
Ashylýy saltanatyna kórshiler Qytaı, Reseı, Qyrǵyzstan, Ózbekstannan tys ózge 8 eldiń memleket basshylary qatysty.
Qazaqstannyń jáne sheteldiń 2 myńǵa jýyq jýrnalısi habar taratty, taratyp jatyr.
Osyǵan baılanysty kórmeniń baspasóz qyzmetine saýal jibergenbiz: EKSPO týraly barlyǵy 2998 maqala jarıalansa, sonyń 700-den astamy sheteldik basylymdarda shyqqan.
Endi negizge taqyrypqa kóshelik. Álemniń irgeli aqparat agenttikteri men gazetteri, telearnalary kórme jaıynda ne dep jazdy?
The Independent: «Astana Sıngapýr bola ala ma?»
Basylym tilshisi Hloıa Farend bylaı depti: «Qazaqstan astanasy jańa álemdik týrısik ortalyq bola alady. Joq, ras. Astanany Orta Azıanyń Sıngapýry der edim... Fýtýrısik kelbeti kúshti, óıtkeni.
Bilsem, bul qalanyń sáýletine áıgili Norman Foster úles qosqan. Onyń londondyq kompanıasy haı-tek stılindegi ǵımarattarmen tanymal. Arhıtektor Han Shatyrdyń jobasyn jasaǵan bolatyn.
EKSPO ma? Qazaqstannyń "Nur-Álem" ulttyq pavılonyn sfera formasyndaǵy eń iri ǵımarat dep ataıdy. Kórme ashylǵannan beri pavılondy júz myńdaǵan adam aralaǵan. Qazaqstan úshin EKSPO - álemge ózin kórsetip, dúnıe júzinen týrıserdi tartýǵa múmkindik».
Túsingenimiz, týrıser Astanaǵa tańǵalýda. Demek, onyń kelbetinde álemdik megapolısterge uqsamaıtyn erekshelik bar ǵoı? Álde biz qatelesemiz be?
Forbes: «EKSPO-ny kórýdiń 5 sebebi»
AQSH-tyń áıgili Forbes jýrnaly EKSPO týraly jalǵyz materıalmen shektelmepti. Alǵashqysy «EXPO 2017 Qazaqstannyń álemdik arenaǵa jasaǵan taǵy bir qadamy» dep atalady. Maqala avtory EKSPO-ny ótkizý arqyly bizdiń el balamaly qýat kózderin tabýda jańa deńgeıge kóterilýi múmkin ekendigin boljapty.
Ekinshisi «EKSPO-ǵa barýdyń 5 sebebi» dep atalady. Bul alǵashqysynan qaraǵanda áldeqaıda tereńirek zerttelgen dúnıe eken. Maqala avtory kórmeni ǵana emes, Astanany túgel qamtyǵan.
«Birinshisi, Uly Jibek joly osy eldiń aýmaǵymen júrip ótken. Kóshpendiler týraly qyzyqty derekterdi osy elden tabasyz.
Ekinshisi, dál qazir jasyl tehnologıa salasyndaǵy túrli jobalar Astanada toptasqan. Sizge ıdeıa kerek pe? Endeshe ony EKSPO-dan tabýyńyzǵa bolady.
Úshinshisi, qonaqjaılyq. Oǵan Astanaǵa óz aıaǵyńyzben kelgende kóz jetkizesiz. Tórtinshisi, stıl. Astananyń stıli. Bul naǵyz fýtýrologıa. Besinshisi, al besinshi erekshelikti siz Astanaǵa aıaq basqanda aıtamyz» deıdi avtor.
Osylaısha kórmeni kórýdiń 5 sebebin tizbelep beripti. Iá, bul da bolsa jarnama...
CNN: «Postkeńestik qaladan ǵajaıyp Astanaǵa deıin»
Iá, CNN telearnasy sóı depti. Arna Astanaǵa «bolashaqtyń ǵajaıyby» degen baǵa bergen eken. Bilsek, Elordany búge-shúgesine deıin biletin adam jazǵan sıaqty.
«EKSPO-2017»: Astana qonaqtaryn ne kútip tur?» degen reportajda Han Shatyrdan bastap Ulttyq murajaıǵa deıin túgel qamtylypty. Astanadaǵy ár nysannyń anyqtamasyn jazyp shyǵypty.
«EKSPO-ǵa kelgende kórmemen shektelip qalmańyz, mindetti túrde Ulttyq murajaıǵa bas suǵyńyz. Murajaıdyń Altyn zalynda qola ǵasyrynyń júzdegen, myńdaǵan jádigeri bar. Onyń ishinde 1969 jyly eks-astana Almatydan 70 jerde tabylǵan «Altyn adam» kózdiń jaýyn alady» dep jazǵan eken telearna tilshisi. Iá, osylaı qysqa da nusqa. Esesine bul maqalany oqyǵan týrıser EKSPO-dan ózge nysandarǵa da bas suǵyp, elimizdiń burynǵy jáne búgingi tarıhymen tanysary anyq.
Daily Mail: «Qazaqstannyń bolashaqtaǵy maqsatyn bilesiz be?»
Taralymy 1 mln. 648 myń danany quratyn aǵylshyn áıgili Daily Mail basylymy EKSPO-ǵa egjeı-tegjeıli toqtalypty. Basylym tilshisi ásirese kórmege arnap jasalǵan aqparattyq ortalyqqa tań qalǵan eken.
«Joq, ras. Munda álemniń ár túkpirinen kelgen jýrnalıser men eriktilerdi keziktirýge bolady. Budan tys 150-ge jýyq aýdarmashy bar. Pikir almasý turǵysynan kedergi joq»
depti tilshi.
Ári elimizdiń mundaı sharany ótkizýinen belgili bir saıası astar izdemek bolǵan eken. Onysy da durys. «Bilesizder, Qazaqstan shıkizatqa qarap otyrǵan el. Qara altynǵa táýeldi. Bul eldiń mundaı aýqymdaǵy sharany ótkizýinde bolashaqta jańa energıa kózderine arqa súıeıtinin kórsetedi. Bul baǵyt bolashaq Qazaqstannyń basty baǵyttarynyń biri bolmaq» dep jazylǵan maqalada.
Basylym Qytaı eliniń kórmege qatysýǵa birinshi bolyp kelisim bergenin keltirgen. Sondaı-aq Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Qytaı pavılonyna eki ret barǵany aıtylǵan.
TRT Haber: «Túrik kásipkerleri EKSPO-nyń áleýetin kórip otyr»
Túrkıanyń teleradıokompanıasy da EKSPO-ǵa arnap úlken reportaj ázirlepti. Yqshamdap usynǵandy jón kórdik. Maqala avtory kórme ǵana emes, eki eldiń arasyndaǵy ekonomıkalyq baılanystarǵa da toqtalyp ótipti.
«EKSPO-nyń Túrkıa pavılony kózdiń jaýyn alady. Onyń ashylýyna Astanadaǵy EKSPO Túrkıa komısary Taryk Sónmez, Qazaqstannyń ınvestısıa jáne damý mınıstri Jeńis Qasymbek, Túrkıanyń Qazaqstandaǵy elshisi Nevzat Ýıanyk qatysty» delingen maqalada.
Avtordyń aıtýynsha, kórmege kelgen túrik azamattarynyń arasynda týrıser jetip artylady. Sonymen birge osy kórme aıasynda áriptestik baılanys ornatýǵa kelgen kásipkerler de barshylyq.
«Kórme joǵary deńgeıde ótýde ári erekshe áser qaldyrdy. Ári qaraı da osy qarqynnan taımaǵany mańyzdy. EKSPO aıaqtalady. Aldaǵy ýaqytta onyń nysandaryn birigip paıdalaný týraly jobalarǵa da jan bitirgen jón. Bul týraly Qazaqstannyń ınvestısıa jáne damý mınıstri Jeńis Qasymbek te aıtyp qaldy. «Qazaqstan-Túrkıa arasyndaǵy ekonomıkalyq qarym-qatynastardy qaıta pysyqtaıtyn bolamyz. Túrkıa Qazaqstannyń mańyzdy strategıalyq seriktesi sanalady. 2016 jyly eki el arasyndaǵy saýda kólemi 1,5 mlrd dollardy qurady» deıdi mınıstr. Bul jaqsy nyshan» deıdi maqala avtory. Aıta ketsek, qazir bizdiń elde shamamen 800-ge tarta túrik kompanıasy bar eken.
Sonymen...
EKSPO týraly jazǵan irgeli basylymdar men telearnalardyń sany bul ǵana emes. İriktep alǵanymyz ǵoı. İlgeride aıttyq barlyǵy 2998 maqala jarıalansa, sonyń 700-den astamy sheteldik basylymdarda shyqqan. Jaman kórsetkish emes. Bizge keregi nasıhat qoı. Kórme búginmen bitpeıdi. Erteń aıaqtalmaıdy. Alda áli eki aı bar. Demek, mundaı maqaqalar men reportajdardyń áli talaı oqımyz. Bul óz kezeginde kórmege keletin týrıser sany arttyra túsedi degen úmit bar.
Iá, solaı. Sebebi, bizge keletin qonaq EKSPO-men ǵana shektelip qalmaıdy. Joǵarydaǵy maqala avtorlary buǵan anyq kóz jetkizgeni kórinip tur.
Daıyndaǵan, Aıaýlym Shaımardan
