Al, qazirgi kezde: «nege kitap oqyǵan durys?» degen saýalǵa kez kelgen teledıdar kórermeni jaýap bere almaýy múmkin. «Sebebi, – deıdi ǵalymdar. – Teledıdar kórip otyrǵan adam tolassyz kelip jatqan aqparatty qabyldap, oı eleginen ótkizip úlgermeıdi. Ekrandaǵy obraz adamnyń sanasynan tys eles sıaqty kóz aldynan kólbeńdep ótip jatady. Ol adam ne kórip otyrǵanyn da bilmeýi múmkin. Áıteýir, qarap otyr. Bar bolǵany osy. Ekranǵa kóp úńiletin adam ne kórip otyrǵanyn sanaly túrde ańǵara bermeıdi. Sodan keıin kórgen aqparat jadynda uzaq saqtalmaıdy. Tipti, ózi ómir súrip jatqan ortada ne bolyp jatqanyna beıjaı qaraıtyn del-sal psıhologıa paıda bolady. Bul adamnyń damýyna kedergi jasap, túptiń túbinde úlken daǵdarysqa (adamdy da, qoǵamdy da) alyp keledi».
Al, kitap oqyp otyrǵan adam, kerisinshe, óz betinshe oılanady, shyǵarmanyń jelisi boıynsha keıipkerlerdi somdaıdy, kóz aldyna elestetedi, sanada paıda bolǵan oılardy baılanystyrýdy úırenedi. Al, kıno kórip otyrǵan adamnyń mıynda aqyl-oıdy damytatyn shyǵarmashylyq prosester jumys jasaýyn doǵarady. Kórermen úshin barlyq kórinister men keıipkerlerdi rejıser jasap, daıyndap qoıǵan. Búgingi kúnniń qaharmany Bred Pıtt kóz aldymyzda tur. Oılanýdyń esh keregi joq.
Kitap oqyǵan adam mıy qozǵalysqa keletin bolsa, kıno kórgende mıdyń oń qabaty isten shyǵyp qalady. Kógildir ekrannyń aldynda kóp otyrǵan adamnyń sol jaq mıy abstraktili oılaýǵa beıimdele bastaıdy. Bul zamanaýı tehnologıa ǵalamtormen de baılanysty. Al, adam kitapty qanshalyqty kóp oqysa, sonshalyqty shyǵarmashylyq oılaý qabileti artady. (Árnıe, taldap, talǵap oqýdyń jóni bólek). Jańasha oılaı alatyn, tyń dúnıelerdi óz betinshe jasaı alatyn shyǵarmashylyq órisi ashylady. Eger bir-birin qabyldaı almaıtyn, túsinisýge shydamy jetpeıtin kelte, «ıa aldaǵanǵa, ıa azǵyrǵanǵa, ıa bir paıdalanǵanǵa qarap, aqty qara dep, ıa qarany aq dep» (Hakim Abaı) baǵa beretin, kez-kelgen pikirdiń sońynan ergish, aldamshy urpaq janyńyzda júrse, esh tańqalmańyz.
Demek, jattandy oılardan, syldyr sózden, jasandy shablondardan óz erkimen arylyp, dúnıeniń syryna qanyǵyp, ǵalamdy keńinen sharlaýǵa múmkindik beretin qundylyq ol qashanda – KİTAP.
Oqýsyz, ǵylymsyz Jaratýshymyzdy tanýymyz múmkin be?! Múmkin emes. Sondyqtan, Paıǵambarymyz Muhammed (s.ǵ.s.): «Ár erkek, áıel adam úshin bilim alý – Allahtyń aldyndaǵy paryzy», – dese, taǵy bir hadısinde: «Tal besikten jer besikke deıin bilim alyńdar», – dep ósıet etken.
Áset BEKTUR
JATARDA OQYLATYN DUǴA
ál-Bara ıbn Azıbten (r.a.) jetken hadıste:
«Allah elshisi (sallallahý aláıhı ýá sállám): «Áı, pálenshe! Jatar aldynda: «Ýa, Allah taǵalam! Sheksiz meıirimińdi qalap, qaharyńnan qorqyp,(bergen úkimińe bas ıip, jazǵanyńa razy bolǵan kúıde) ózimdi bir Ózińe baǵyshtadym. Júzimdi Saǵan buryp, kúlli isimdi Saǵan tapsyryp, bir Ózińe arqa súıedim. Ózińnen basqa qamqor da, pana da joq. Túsirgen Kitabyń men jibergen paıǵambaryńa ıman keltirdim» – dep duǵa jasaǵyn. Eger osy duǵany oqyp jatqan túni kenetten o dúnıege attansań, áý bastaǵy pák tabıǵatyńa saı ımandy bolyp ótesiń. Al eger aman-esen tańǵa jetseń, jaqsylyqqa
kenelesiń», – dep aıtty», – delingen.
