Taıaýda Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi Danıal Ahmetovtiń tóraǵalyǵymen oblys ákimdiginiń aparattyq keńesi ótti. «Nurly jol» ınfraqurylymdyq damý baǵdarlamasynyń júzege asý barysy, óńirde avtoónerkásiptik klaster qalyptastyrý, qalalardaǵy bazar tártibin retteý jáne eldi mekenderdi abattandyrý máseleleri qaralǵan keńeste aımaq basshysy tıisti basqarmalarǵa birqatar tapsyrmalar júktedi.
Áýeli ústimizdegi jyldyń búdjettik mejesine qatysty kózqarasyn bildirgen Danıal Ahmetov qarjy jetkiliksiz dep baıbalam salýǵa negiz joq ekenin eskertti.
– Bıylǵy bekitilgen búdjet, meniń oıymsha, obektıvti túrde mejelengen. Ótken jyly respýblıkadan 220 mlrd. teńge bólinse, bıyl 202 mlrd. teńge qarastyryldy. Jalpy alǵanda, ótken jylǵy kólem saqtalǵan. Al óńirdi damytýǵa byltyrǵa qaraǵanda 38 mlrd. teńge qarjy az bólinip otyr. Budan qorqýdyń qajeti joq. Kerisinshe, aýdan, qala ákimderiniń jumysy qanshalyqty tıimdi ekenin kóretin bolamyz. Biz bul aıyrmashylyqty halyqaralyq damý ınstıtýttarynan tartylatyn ınvestısıalarmen toltyramyz. Memleket basshysy bizden osyny talap etip otyr, – dedi aımaq basshysy.
Bul rette Eýropalyq qaıta qurý jáne damý bankimen ornaǵan qatynasty nyǵaıta túsý qajet. Atalmysh bankpen keler jyldyń ortasyna deıin 23 mlrd. teńgeni ıgerý boıynsha kelisim jasaý kútilýde. Jalpy, óńir boıynsha halyqaralyq qarjy ınstıtýttarynyń qoldaýymen 38 joba iske asyrylýy tıis. Oblys basshysy atalǵan ár jobanyń oryndalýyna jergilikti ákimder jaýapty ekenin eskertti.
Jıyn barysynda oblys ákimi búdjettik shyǵyndardy únemdeýdiń negizgi baǵyttaryn atap kórsetti. Bul birinshi kezekte energıa jáne jylý tutyný salasyn qamtý qajet. Mektep, aýrýhana syndy memlekettik mekemelerdi elektr qýaty arqyly jylytý aıtarlyqtaı shyǵyndy talap etip otyr. Osy máseleni sheshý boıynsha oblys ákiminiń orynbasary Dmıtrıı Garıkov bastaǵan jumys tobyna usynys daıyndaý mindettelgen. Oblys ákimi jumys toby usynǵan joba ózin aqtamaıtyndyǵyn aıtyp, aqylǵa qonymdy ári búdjetke tıimdi jańa baǵdarlama oılastyrý kerektigin eskertti.
– Búginde elektr qýaty arqyly jylytylatyn ár mektep pen aýrýhananyń jylý júıesin tıimdi kózge aýystyrý qajet. Oblys kóleminde 21 myń sharshy metr keshendi aıyna 3 mln. teńge jumsap qana jylytyp otyrǵan mysaldar bar. Osy baǵytta Baltyq jaǵalaýy elderiniń tehnologıasyn zerdeleýdi tapsyramyn. Únemdeý isine birinshi kezekte ınovasıalyq sheshimder qajet, – degen aımaq basshysy memleket esebinen jalǵa alynatyn ǵımarattar men qyzmet túrlerin de meılinshe ońtaılandyrýdy tapsyrdy. Ol úshin búdjet arqyly qarjylandyrylatyn barlyq arendalyq qyzmetterdiń tizbesi jasalyp, jalpy qunyn esepteý qajet. Budan keıin sol qyzmetterdiń qaısysy negizsiz jáne shyǵyny shash etekten ekeni anyqtalatyn bolady. Qańtar aıynyń sońynda osy másele boıynsha barlyq qala jáne aýdan ákimderi, basqarma basshylary málimet daıyndap, qabyldanǵan sharalar boıynsha esep beretin bolady.
Únemdeý barlyq salaǵa qatysty bolǵanymen, balabaqshamen qamtý jumystary toqtamaq emes. Kerisinshe, memleket menshiginde turǵanymen maqsatqa saı emes nemese tıimsiz paıdalanylyp otyrǵan ǵımarattar mektepke deıingi tárbıe nysanyna aınalýy tıis. Aımaq basshysy ákimderdi bul turǵyda Rıdder qalasynan úlgi alýǵa shaqyrdy.
Otandyq materıaldy paıdalanýǵa den qoıylady
Eldi mekenderdi abattandyrý boıynsha da jańa baǵdarlamalar daıyndalýy kerek. Máselen, oblys ortalyǵynyń №19 turǵyn aýdany men JMK aýdanyn jasyl jelekpen kómkerý talaby týyndap keledi.
– №19 jáne JMK aýdandarynan saıalaıtyn aǵash tabý qıyn. Bul másele qala ákimine eskertilgen. Endi sol boıynsha naqty baǵdarlama kerek. Tıimsiz aǵashtardy kesý sharalary da muqıat júrgizilýi tıis. Bir aǵash kesilse, ornyna mindetti túrde kóshet otyrǵyzylatyn bolsyn, – dedi aımaq basshysy.
«Nurly jol» baǵdarlamasy arqyly oblystyń ınjenerlik ınfraqurylymyna engen ózgerister jaıynda oblystyq energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasynyń basshysy Aıtqazy Sherýbaev baıandady.
Ekibastuz-Semeı baǵytyndaǵy joǵary kerneýli elektr jelilerin tartý jobasynyń jyldyq jospary 90 paıyzǵa oryndalǵan. Bul joba 2018 jylǵa qaraı oblysty elektr qýatyn tutynýda Reseıge degen táýeldilikten qutqarýy tıis. «Nurly jol» baǵdarlamasy aıasynda kógildir otynmen qamtamasyz etý úshin Zaısan qalasyna – 240 mln. teńge, eldi mekenderge – 491 mln. teńge bólingen. Jalpy, 2013 jyldan beri aýdan boıynsha 410 úıge, 36 mekemege gaz tartylǵan. Gaz tartylǵan toǵyz eldi mekenniń úsheýinde jumys tolyǵymen bitse, qalǵan altaýy keler jyly tolyqtaı gazben qamtamasyz etiledi.
Oblys ákimi «Tarbaǵataı-Munaı» kompanıasynyń eldi mekenderdi gazben qamtýda áleýmettik jaýapkershiligin tolyqtaı atqarmaı otyrǵanyna nazar aýdardy.
– Bul kompanıanyń óńirdiń damýyna qoldaý kórsetý jumystary mardymsyz. Óndiristik áleýeti joǵary bola tura, kórsetip otyrǵan qoldaýy nashar dep aıtar edim. Bul máseleni tıisti mınıstrlik pen Úkimettiń nazaryna usynýymyzǵa týra keledi, – dedi aımaq basshysy.
Baǵdarlama aıasynda Óskemen jáne Semeı qalalarynyń jylý jelilerin jańǵyrtýǵa tórt mlrd. teńge bólingen bolatyn. Bul qarjyǵa Semeıde 12 joba, Óskemende eki joba qolǵa alynǵan. Sonyń arqasynda oblys ortalyǵynda 900 metr jylý jelisi jańadan tóselip, 400 metr jeli qaıta jaraqtaldy. Bul qaladaǵy tozyǵy jetken jelilerdiń kólemin 1,4 paıyzǵa azaıtyp otyr. Al Semeıde 18 shaqyrym jeli qaıta jaraqtalǵan. Tórt birdeı qazandyq jóndelýde. Keler jyly bul baǵyttaǵy jumystarǵa 4,5 mlrd. teńge qarastyrylyp otyr. Osy qarjynyń kómegimen oblys boıynsha 15 ınfraqurylymdyq joba júzege asyrylady. Bir ókinishtisi, baǵdarlama aıasynda atqarylǵan qurylys jáne jóndeý jumystary barysynda qoldanylǵan materıaldyń 66 paıyzy shetelden ákelingen. Oblys basshysy bul máselede qatań talap qoıylatynyn eskertti. Infraqurylymdy damytýǵa baǵyttalǵan jobalardyń barlyǵy otandyq materıaldardy paıdalaný arqyly júzege asýy tıis.
«Óńirlik damý» baǵdarlamasy aıasynda halyqty aýyzsýmen qamtý boıynsha negizgi jobalar oblys ortalyǵy men Tarbaǵataı aýdanynyń Aqjar aýylynda júzege asady dep kútilýde.
Oblys ákimi Danıal Ahmetov Semeı qalasynyń Qaraǵaıly turǵyn aýdanyn jylý jáne elektr qýatymen qamtamasyz etý úshin Azıa damý bankinen ınvestısıa tartýdy júktedi.
Oblystyq kásipkerlik jáne ındýstrıalyq-ınnovasıalyq damý basqarmasynyń basshysy Nurlan Mýsın «PricewoterhouseCoopers» kompanıasy daıyndaǵan sheberlik josparyn tanystyrdy. Óńirde avtoónerkásip klasterin qurýdy kózdeıtin jospardy qazirgi tańda basqarma mamandary jan-jaqty taldaý ústinde. Keshendi josparda joǵary tehnologıaly óndiris uıymdastyrýdan bólek mamandardy qaıta daıarlaý, tehnopark bazasynda jetekshi óndirýshilermen tehnologıa almasý, ónimderdi sertıfıkattaý, óndiristik mádenıetti jetildirý syndy basym baǵyttar aıqyndalypty. Oblystyń óndiristik áleýetin zerdelegen kompanıa birneshe osal tustarymyzdy nusqap, syn-qaterlerdi de belgilepti. Birinshi kezektegi qater ishki suranystyń óndiris kólemine saı kelmeýimen baılanysty. Degenmen, «Azıa Avto» JSHS basshylyǵy bul olqylyqty Reseı naryǵymen toltyratyndaryn aıtýda. Buǵan Orta Azıanyń tutyný aýmaǵyn da qosýǵa múmkindik bar. Buǵan deıingi mashına jasaý salasynyń tek qurastyrýmen shektelip kelý de qıyndyqtar týǵyzýy múmkin. Al mashına jasaýǵa baǵyttalǵan sapaly metal men áınek shyǵaratyn ken oryndarynyń oblysta bolmaýy «AzıaAvto Qazaqstan» zaýytyna ilespe kásiporyndardy qurý talabyn týyndatyp otyr. N.Mýsınniń aıtýynsha, sapaly áınek shyǵarýǵa qajet qum karerlerin Kýrchatov qalasynyń mańaıynan nemese Kúrshim aýdanynyń Buqtyrma sý qoımasy mańynan ıgerýge bolady. Atalmysh usynysty «Azıa Avto» JSHS da qoldap otyr.
Esimjan NAQTYBAIULY
