Ústimizdegi jyly Ońtústik Qazaqstan oblysynyń aýdandaranya jasaǵan saparamyzda óńirde usaq sharýashylyqtardy irilendirip, kooperasıaǵa biriktirý jumystary óte qarqyndy júrgizilgenin baıqady. Búginde Ońtústikte qus ósirýshiler, sút, túrli aýyl sharýashylyǵy daqyldaryn óndirýshiler kooperatıvterge birigip qarqyndy jumys istep jatqanyna kýá boldyq
Aýyl sharýashylyǵy qarqyndy damyǵan Ońtústik Qazaqstan oblys bolǵandyqtan óńirde bul salaǵa qıylyp jatqan ınvestısıanyń kólemi de joǵary. Oblys ákimi Janseıit Túımebaevtyń ózi bul baǵyttaǵy jumystardy basty nazarda ustap, jer emgen sharýalarǵa barynsha qoldaý kórsetip keledi. Ústimizdegi jyly erte kóktemde oblys ákiminiń bastamasymen aımaqtaǵy sharýalardy kásipke baýlyp, sharýashylyqqa beıimdeý maqsatynda oqytý semınar ótkenin bilemiz. Aýdan, qalalarda uıymdastyrylǵan kóshpeli semınarlarda aýyl sharýashylyq kooperatıvterin qurý, nesıeleý jáne sýbsıdıalaý máseleleri jaıynda sharýalarǵa barynsha maǵulmat berildi. Mundaı semınarlarǵa aýdan, qala ákimderi men aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń mamandary, sharýalar, ǵylymı ortalyqtar men qarjylyq ınstıtýttardyń ókilderi tegis qatysqan bolatyn. Osylaısha OQO Aýyl sharýashylyǵy basqarmasy sharýa men memlekettiń arasyndaǵy qarym-qatynasty nyǵaıtyp, aýyl sharýashylyǵynyń damytýǵa serpin berýge bar kúsh-jigerin jumsaǵan bolatyn. Mundaı mańyzdy basqosýlar búginde óz nátıjesin berip úlgerdi. Buǵan et-sút baǵytynda Qazyǵurt pen Arys jáne Saryaǵash aýdandarynda, qus sharýashylyǵy boıynsha Ordabasy men Tólebıde, balyq sharýashylyǵy aıasynda Shardara men Túlkibasta, qarqyndy baý sharýashylyǵy sheńberinde Saıram aýdanynda kooperatıvter paıda bolǵany sózimizge aıqyn dálel bola alady.
Osy rette ǵylymı ortalyqtar ókilderi jylyjaı sharýashylyǵy salasyndaǵy zamanaýı tehnıkalyq zertteýleri jaıynda aıtyp, sharýalarmen birlesip jumys isteýge ynta tananytqan bolatyn. Jylyjaı demekshi, qazirgi tańda Ońtústikte jylyjaılar kólemi 1 123 gektardy qurap, respýblıkadaǵy úlesi 86 paıyzǵa jetip otyr. Jylyjaılardyń basym bóligi Saryaǵash aýdanynda ornalasqan. Jylyjaı sharýashylyqtaryn damytýǵa memleket tarapynan qoldaýlar kúsheıtilgen. Óndiristik jylyjaıdyń ár gektaryna 1,5 mln teńge (jylytý júıesi joq jylyjaıdyń 1 gektaryna 800 myń teńge) sýbsıdıa beriledi. Tyńaıtqyshtar men gerbısıdterge 50 paıyzǵa deıin sýbsıdıa qarastyrylǵan. Ónerkásiptik baǵyttaǵy jylyjaılarǵa 11,3 paıyzben nesıe berilse, koopertıv músheleriniń 6 paıyzben nesıe alýǵa múmkindigi bar.
Sońǵy ýaqyttary Ońtústikte balyq sharýashylyǵy da qarqyndy damyp keledi. Aıtalyq, 2012 jyly óńirlik ındýstrıalandyrý kartasy sheńberinde iske qosylǵan «Aqsanat Injınırıń» JSHS-niń bekire tuqymdas balyq ósirý fermasynyń jumysy jurttyń jańa kásipti meńgerýine ıtermeleýde. Kásiporyn jylyna 40 tonna balyq eti men 30 kılo qara ýyldyryq óndirýge qaýqarly. Qazirgi tańda oblysta balyq ónimderin qaıta óńdeıtin – 3, balyq ósiretin 28 sharýashylyq bar.
Mal bordaqylaǵan sharýalar soıylǵan iri qara, usaq maldarynyń etin ótkizýde qıyndyqtarǵa kezigip júr edi. Bıyl bul másele de sheshimin tapty. Sharýa mańdaı termen ósirgen, maldaryn soıyp etke ótkizgende orta joldan qosylǵan deldaldar paıdalanyp, arzanǵa alyp, qymbatqa satyp, eki jep bıge shyǵyp júrgen-di. Endi mundaı keleńsizdikterdiń aldy alynbaq. Iran memleketinen kelgen ınvestorlar Ońtústik Qazaqstan oblysynan jylyna 20 myń tonna et eksporttaýǵa kelisti. Eki jaqty kelisim nátıjesinde júzege asatyn bul joba jergilikti sharýalardyń mal bordaqylaýǵa degen qyzyǵýshylyǵyn týǵyzýy tıis.
Qazyǵurt aýdany, Sharbulaq aýylyndaǵy «Qaıyp ata» mal bordaqylaý kesheninde ótken kóshpeli semınarǵa Iran elinen kelgen ınvestorlar sharýalarmen tildesip, et eksporty baǵytynda jumys isteýdiń máselesin talqylaǵany esimizde. Qazirgi tańda Qazyǵurt aýdanyndaǵy «Qaıyp ata» sharýashylyǵy mal bordaqylaýmen aınalysady. Búgingi tańda munda 3 myń bas iri qara bordaqylanýda. Mal bordaqylaý alańyndaǵy aqbas sıyrlar orta eseppen 300-350 kelige deıin et beredi. Etti malǵa tán belgileri de aıqyn – tez jetiledi, keýdesi keń, etti, aıaqtary qysqa, berik keledi. Urǵashy taıynsha kúnine 700-800 gram, 15-18 aılyq buqashyqtar táýligine 900 gramǵa deıin salmaq qosady. Árıne, ol úshin malǵa durys kútim qajet. Soltústikten jetkizilgen iri qaranyń baby bolǵandyqtan, kúngeıdiń klımatyna tez jersingen.
Iran memleketi jylyna 2 mln 400 tonna et tutynady. Osy qajettiliktiń bir bóligin qamtý maqsatynda, eki tarap kúnine 3 000 bas usaq mal eti men 100 bas iri qara etin alý úshin kelisimshart jasasty. Bul óz kezeginde, el ekonomıkasyna oń yqpalyn tıgizip, Elbasynyń et eksportyn arttyrý mindetin júzege asyrýǵa múmkindik beredi.
Oblysta sońǵy eki jylda iri qara mal sany 35 myńǵa artyp, 865 myń basqa, qoı-eshki 155 myńǵa artyp 3 mln 893 myńǵa, jylqy 16 myńǵa artyp, 230 myńǵa, túıe 1,7 myń artyp, 23 myńǵa jetip otyr.
N.ÁÝBÁKİR.
