Vıse-mınıstr qazaq tilininen 135 bal jınady
Aıtpaqshy, shendi hanymdar "Qaztest" júıesinde qazaq tileninen synaq tapsyryp, joǵarǵy 135 balǵa ıe bolǵany jaıyndaǵy sertıfıkatqa ıe bolǵanyn ortalyqtyń áleýmettik jelidegi paraqshasynda jarıalanǵannan keıin bul jýrnalıserdiń kúdigi qoıýlana túsken.
Bul máselege erekshe nazar aýdarǵan Ratel.kz saıty biraz jaıttyń betin ashqandaı boldy. Óz kezeginde áriptesterimiz qos shendiniń synaq tapsyrǵandardyń tiziminde aty-jóni kezdespegenimen, grant ıeleriniń tizimi jarıalanǵanda Elmıra Sýhanberdıeva men Zýlfıa Tórebekova hanymnyń paıda bola ketkenin túsiný úshin "Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵy" AQ-y Janbolat Meldeshovtyń atyna hat joldap, máseleniń mánisin anyqtaýǵa talpynǵany blgili.
Óıtkeni udaı jýrnalıser aldyna shyǵyp, málimdeme jasap júrgen Elmıra Sýhanberdıeva hanymnyń qazaq tilin jetik biledi degen qorytyndyǵa Ratel.kz saıtyndaǵy áriptesterimiz kúdikpen qaraǵan.
Ortalyq basshysy Janbolat Meldeshov vıse-mınıstr Elmıra Sýhanberdıeva "Qaztest" ortalyǵynan qazaq tilin erkin meńgergenin aıǵaqtaıtyn 135 baldyń sertıfıkatyn Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵyna ákelip tapsyrǵanyn alǵa tartty. Meldeshev qazaq tili boıynsha eń joǵarǵy 150 baldyń 75 balyna ıe bolǵan úmitkerler kelesi kezeńge jiberiletinin málimdedi.
Meldeshevtyń munysy ne?
Jýrnalıs suraqtaryna jaýap bergen ortalyq prezıdenti "Eger "Bolashaq" baǵdarlamasy boıynsha barlyq synaqtan súrinbeı ótken adam óziniń esimin jalpy tizimde kórsetilgenin qalamasa, bizder onyń esimin jalpy tizimde kórsete almaımyz", – dep oıyn ortaǵa salypty.
Elimiz ashyq qoǵam ornatýǵa umytylyp otyrǵanda ortalyqtyń "Bolashaq" baǵdarlamasy boıynsha bilim grantyna ıe bolǵandardyń aty-jónin jurttan jasyryp qalýǵa árekettenýi demokrtıalyq qoǵamnyń talaptarymen úılespeıtini belgili.
Bul jaǵdaı óz kezeginde jemqorlyqqa, qazaq tilin bilmeıtin shendilerdiń qarapaıym salyq tóleýshilerdiń esebinen bilim grantyn ıelenip ketýine jol ashatyna sózsiz.
Sondyqtan ortalyqtyń shendilerdiń qolaıyna jaǵatyn talap qoıyp alý durys emes. Bizde bılik basynda júrgen sheneýnikterdiń kópshiligi qazaq tilin jetik bilemeıdi. Al olar memlekettik qyzmetinen "akademıalyq demalys" alǵan soń, "Bolashaq" boıynsha shetelge baryp, memleket esebinen bilim alýǵa yqylasy aýa qalatynyn jaqsy bilemiz.
Eger olardyń esimi bilim grantyna ıe bolǵandardyń qatarynda kórinip qalsa, olardyń qazaq tili boıynsha synaqty qalaı tapsyrǵany qoǵamdyq ortada biraz daýǵa sebepshi bolatyny aıtpasada belgili.
Sondyqtan ortalyqtyń jalpy tizimnen jekelgen adamdardyń " jelanıasy" boıynsha atyn-jónin jasyryp qalý adam quqyn qol suǵýmen shatastyrýǵa bolamaıdy. Qaıta osy "Bolashaqtyń" synaǵynan súrinbeı ótken shendilerdiń qazaq tilin qanshalyqty meńgergenin jáne olardyń qazaq tilin qanshalyqty qurmetteıtinin bilip otyrý qoǵam úshin mańyzdy.
Shendiler memlekettik qyzmetke taǵaıyndalǵanda qazaq tilin qanshalyqty tapsyrǵany jaıynda synaq tapsyrmaı ma? Sondyqtan shendilerdiń bul jerde jurttan jasyratyn esheteńesi joq. Eger shendiler jalpy tizimde qazaq tili boıynsha synaqty sátti tapsyrǵandardyń qatarynda júrse, halyqtań olarǵa degen "qurmeti" arta túsedi emes me? Sondyqtan halyqtyń sheneýnikterge degen súıispenshiligin oıatatyn ındıkatordy paıdalanbaı otyrǵan Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵynyń isins qalaı aqylǵa jeńdirýge bolady?
Memleket 100 myń dollary ózin aqtaı ma?
Menińshe, "Bolashaq" baǵadarlamasynyń grantyna ıe bolý bul jastarǵa qazaq tilin úıretýdiń tóte joly. Qazir jastardyń kópshiligi shetelge baryp bilim alǵandy jón sanaıdy. Al olar memleket esebinen beriletin bilim grantyna qazaq tilin erkin meńgermese ıe bola almaıtynyn eshqaısy bilmeıdi.
Bilim jáne ǵylym mınıstrligi jastar men sheneýnikterdiń tilin syndyratyn osy bir tamasha múmkindikti nege paıdalanbaıdy? Bizge osy jaǵy túsiniksiz. Bizde Prezıdenttikke úmitkerlerdiń ózderi qazaq tilinen synaq tapsyryp, halyq aldynda qazaq tilin erkin meńgergenin dáleldeıdi ǵoı.
Sondyqtan "Bolashaq" baǵdarlamasy boıynsha bilim grantyna ıe bolǵandardyń qazaq tilin qanshalyqty erkin meńgerinin halyq bilý úshin, ony jasyrmaı, áleýmettik jelide onlaın-rejımde qazaq tilinen synaqty qalaı tapsyrǵanyn jurtshylyqqa kórsetý kerek. Sol kezde jastar da, shendiler de qazaq tilin meńgermese óziniń bolashaǵyna balta shabatynan jan-júregimen sezinedi.
Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń mundaı talap qoıatyn tolyq haqy bar. Óıtkeni el Konstıtýsıasynda qazaq tiliniń oryny soqyrǵa taıaq ustatqandaı anyq kórsetilgen. Eger úmitkerler qazaq tili boıynsha onlaın-rejımde qazaq tilinen synaq tapsyrsa, eshqandaı zań buzýshylyq, adam quqyn shekteý bolyp sanalmaıdy. Qaıta memleketimizge, eldigimezge degen qurmetti arttyra túsedi.
"Bolashaq" baǵdarlamasy arqyly bilim alýshylar qazaqsha sóıleıtin halyqtan jınalǵan salyq esebinen shetelde bilim alyp júrgenin mınýt saıyn sezinip, halyq aldyndaǵy moraldyq jaýapkershiligin udaıy sezinip júre edi.
Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵynyń málimetinshe, AQSH-ta bilim alýǵa umytlǵan bir úmitkerge memleket qazynasynan 100 myń dollarǵa deıin aqsha shyǵyndaıdy. Aıtpaqshy, "Bolashaq" grantyna ıe bolǵan Bilim jáne ǵylym vıse-mınıstri Elmıra Sýhanberdıevanyń Berklı ýnıversıtetinde bilim alýy shamamen 40 myń dollar jumsalady eken.
40 myń dollar ońaı aqsha emes. Bul aýyldy jerde bir otbasynyń tutas taǵydyryn sheshetin qarjy. Aýylda qolynan is keletin talaı adam kásipkerlikpen aınalysý úshin 40 myń dollarǵa qol jetkize almaı qınalyp júr emes pe?
Sondyqtan bilim grantyna ıe bolǵanda ýaqytyn bosqa ótkizbeı, ózine memleket tarapynan qanshama aqsha jumsap jatqanyn sezip, halyq aldynda úlken jaýapkershilikti sezinýi tıis. "Bolashaq" baǵdarlamasy jastar men shendilerdiń halyq pen qazaq tili aldynda óziniń boryshty ekenin sezindirýdiń tamasha múmkindigi. Ókinishke oraı, bizder osy bir múmkindikti tıimdi paıdalanyp otyrǵan joqpyz.
N.ÁÝBÁKİR.
https://dalanews.kz/27910
