[caption id="attachment_25573" align="aligncenter" width="683"]
Iadrolyq medısına ortalyǵy[/caption]
Daý qaıdan shyqty?
Semeıdegi radıologıalyq ortalyqtyń radıoızotopty dıagnostıka jáne terapıa bólimshesi áli kúnge iske qosylmaı tur. Basty sebep, bekitilgen jobaǵa sáıkes suıyq radıoaktıvti qaldyqtardy jınaqtaıtyn júıeniń ornatylmaýynda. Bas merdiger radıoızotopty dıagnostıka jáne terapıa bólimshesine qurylǵy ornatý úshin qurylǵylardy tasymaldaýshy «Medtehnıka» kompanıasyna tapsyrys bergen. Biraq, olar jobadaǵy qurylǵylardy emes, radıologıalyq ortalyqtyń talabyna sáıkes kelmeıtin qurylǵylar ornatqan. Bas merdigerdiń pikirinshe, suıyq radıoaktıvti qaldyqtardy jınaqtaý júıesinde radıasıalyq qaýipsizdik talaptary saqtalmaǵan. Bas merdiger men qosalqy merdiger kompanıa arasyndaǵy eki jylǵa sozylǵan sot otyrystarynda arnaıy komısıalardyń «qurylǵyny aýystyrý kerek» degen sheshimderi qoldaý tappaı keledi. Qalalyq sot qosalqy merdigerdiń talabyn qanaǵattandyryp, qurylǵylardy osy kúıinde qaldyrýǵa bolady degen sheshim shyǵarǵan.
Merdigerler nege kelispeı júr?
Máseleniń mán-jaıyna úńilseńiz, bul jaı ǵana medısınalyq ortalyq emes, ıadrolyq medısınalyq ortalyq ekenin bilesiz. Mundaı ortalyq elimizde qazirge joq. Elbasynyń bul ortalyqty Semeıden salýǵa tapsyrma berýi kezinde polıgon aýmaǵy bolǵan aımaqtaǵy túrli dert-derbezge shaldyqqan turǵyndardyń alysqa shubyrmaı, shetel aspaı, osy ortalyqta emdelýine jaǵdaı jasaý edi. Zamanaýı aldyńǵy qatardaǵy medısınalyq qurylǵylarmen jabdyqtalýǵa tıis ortalyqtyń búgingi jaǵdaıy kim-kimdi bolsa da oılandyrmaı turmaıdy. Teńdesi joq jobalar qataryna kirýge tıis ortalyq qashan jumys bastaıtyny belgisiz. Qosalqy merdiger kompanıa ózine júktelgen mindetti tolyqtaı oryndaǵandaryn aıtyp otyr. Tipti, olar sotta óz isterin adal atqarǵandaryn «dáleldep», jeńiske jetipti. Bas merdiger kompanıa ókilderi bolsa, ortalyqty dál osy qurylǵylar boıynsha qabyldaý orny tolmas ókinishke soqtyrýy múmkin dep, jobany qabyldaýdan bas tartyp keledi. Eń bastysy, adam ómiriniń qaýipsizdigi deıdi olar. Kúni erteń áttegen-aı demeý úshin, olqylyqtyń ornyn osy kezde qalpyna keltirý kerek.
MAGATE ókilderi ne dedi?
Bul daýdyń naqty sheshimin tabý úshin tapsyrys berýshi bas merdiger kompanıa birneshe ret kásibı mamandardan quralǵan komısıa shaqyrtqan. Tipti, Atom energıasy jónindegi halyqaralyq agenttiginiń (MAGATE) ókilderi bar halyqaralyq komısıa músheleri radıologıalyq ortalyqtyń jumysymen tanysyp, qurylǵylardy talapqa saı aýystyrmasa, ortalyqtyń jumys bastaýyna bolmaıdy dep kesetken. Odan ózge komısıalardyń da sheshimi – ornatylǵan suıyq radıoaktıvti qaldyqtardy jınaqtaý júıesin aýystyrý. Degenmen, mundaı sheshim sot otyrystarynda qoldaý tappaı, medısınalyq ortalyqtyń qurylysy áli kúnge sozylyp keledi. Bizdiń sot MAGATE-niń sheshimin emes, qosalqy merdiger kompanıa jaldaǵan reseılik ekspertterdiń ýájin tyńdapty. Al bas merdiger kompanıa ókilderi kúni erteń aýyr jaǵdaı týar bolsa, búgin «jaramdy» dep bas shulǵyǵan reseılik ártúrli agenttikterdi shammen izdep tappaısyz dep otyr. Olar ózderine bólingen aqshany qaltalaryna basqan da, tekserý nátıjesine «osy qurylǵylar arqyly ortalyq jumysyn oıdaǵydaı júrgizýge bolady» degen sheshim shyǵaryp, elderine ketken. Bizdiń sot bolsa MAGATE ókilderiniń sheshimin emes, reseılik aty-zaty belgisiz agenttik ókilderiniń aıtqanyna ımandaı uıyp otyrǵan kórinedi.
SOI qandaı tapsyrma berdi?
Osy máseleni taǵy bir zerttep, sheshý joldary boıynsha naqty usynys berý úshin Semeı qalasyna densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri Alekseı Soı bastaǵan arnaıy komısıa kelip, jumys istep jatyr. Onyń quramynda Atomdyq jáne energetıkalyq
qadaǵalaý men baqylaý komıtetiniń, Ulttyq ıadrolyq ortalyqtyń, Iadrolyq qaýipsizdik jáne ekologıa ınstıtýtynyń, atom ónerkásibindegi aldyńǵy qatarly kásiporyn Úlbi metalýrgıalyq zaýytynyń basshylary men ókilderi bar.
– Biz mundaı komısıanyń quramynda 2015 jyly kelip, sol kezde bas merdiger men qurylǵylardy ákelgen merdigerdiń óz mindetterin oryndamaǵandyǵyn anyqtaǵanbyz. Suıyq radıoaktıvti qaldyqtardy jınaqtaý júıesinde radıasıalyq qaýipsizdik talaptary saqtalmaǵan. Biz qurylǵyny alyp tastaý nemese osy kúıinde iske qosý týraly sheshim qabyldaýymyz kerek. Biraq, qazirdiń ózinde onyń qaýipsizdik talaptaryna saı emestigin kórip otyrmyz, – dedi Alekseı Soı.
Biraq, bizdiń sot Soıdyń sózin tyńdaı ma? Buǵan deıin de talaı komısıa qurylyp, qansha márte qurylǵyny qaıta aýystyrý kerek dep talap qoısa da, qosalqy merdiger jaq óz pikirlerinen qaıtar emes.
Jańa medısınalyq ortalyq bir merdigerdiń múddesi úshin emes, el ıgiligi úshin jumys isteıtindikten, Joǵary sot jergilikti ákimdik, Densaýlyq saqtaý mınıstrligi, bas merdiger jáne basqa osy salaǵa qatysty memlekettik organdar talap etip otyrǵan isti jiti baqylaýyna alyp, máseleni oıdaǵydaı sheshýge tıis degen pikirdemiz. Bul túıtkildi jaǵdaıdy aldaǵy ýaqytta da óz nazarymyzda ustaımyz.
