Ústimizdegi jyl bizdiń elimizde Qazaqstan halqy Assambleıasynyń jyly bolyp jarıalandy. Sonymen qatar, Uly Jeńistiń 70 jyldyǵy jáne Konstıtýsıanyń 20 jyldyǵy atap ótilmek. Osyǵan oraı Assambleıa ókilderine úlken mindetter júktelýde. Oblystyq Dostyq úıinde aımaq basshysy Danıal Ahmetovtiń qatysýymen ótken etnomádenı birlestikter jetekshileriniń, Qazaqstan halqy Assambleıasy músheleriniń, ǵylymı-saraptamalyq toptyń kezdesýinde bıylǵa arnalǵan josparlar jáne ótken jyldyń qorytyndysy týraly áńgime  órbidi.

«Birlik bolmaı, tirlik bolmas» degen atam qazaq. Berekeni kózdegen el merekeli tirlik jasaýdan jalyqpaǵan. Bıyl Qazaqstan halqy Assambleıasynyń jyly atap ótiledi. «Bereke bastaýy – birlik, el ishi – tatý tirlik» qaǵıdasyn ustanǵan el úshin bul meıramnyń orny erekshe. Al jyl saıyn ataýly merekede 1 mamyr – Qazaqstan halqynyń birligi kúninde el aýmaǵynda turyp jatqan 130-dan astam ult pen ulys ókilderi kıeli qara shańyraqta tatý-tátti, bereke men birlikte, beıbitshilik pen yntymaqta ómir súrip jatqandyǵyn keń kólemde atap ótedi.

Qazirgi tańda Shyǵys Qazaqstanda ózge elder ókilderimen mádenı baılanystar kúsheıip, Qytaı, Mońǵolıa jáne Reseıdiń etnomádenı birlestikterimen shekaralyq yntymaqtastyq damyp keletinin, sonymen qatar «Altaı – bizdiń ortaq úıimiz» aksıasy aıasynda ózara yqpaldastyq belsendi túrde iske asýda.  Óńirdegi qalalyq jáne aýdandyq Dostyq úıleriniń, etnomádenı birlestikterdiń qyzmeti de erekshe atap ótildi.

Qazaqstan halqy Assambleıasynyń  basty mindeti – memlekettik ulttyq saıasatty iske asyrý, elimizdegi qoǵamdyq-saıası turaqtylyqty qamtamasyz etý, memlekettik jáne azamattyq qoǵam ınstıtýttarynyń etnosaralyq qatynastar salasyndaǵy ózara is-qımylynyń tıimdiligin arttyrý bolyp tabylady.

El Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Qazaqstan halqy Assambleıasyn qurý ıdeıasyn alǵash ret 1992 jyly Táýelsizdiktiń birinshi jyldyǵyna arnalǵan Qazaqstan halyqtarynyń forýmynda aıtty. 1995 jylǵy 1 naýryzda Qazaqstan halqy Assambleıasyn Memleket basshysy janyndaǵy konsýltatıvti-keńesshi organ mártebesimen qurý týraly Prezıdenttiń Jarlyǵy shyqty. 2007 jylǵy mamyr aıynda Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasyna birqatar ózgerister engizildi. Qazaqstan halqy Assambleıasyna konstıtýsıalyq mártebe berildi, ol QR Parlamenti Májilisine toǵyz depýtat saılaý quqyǵyna ıe boldy. Osy arqyly Assambleıanyń qoǵamdyq-saıası róli aıtarlyqtaı artty.

2008 jylǵy 20 qańtarda Prezıdent «Qazaqstan halqy Assambleıasy» týraly álemde balamasy joq zańǵa qol qoıdy. QHA elimizdiń saıası júıesiniń tolyqqandy sýbektisine aınaldy. Onyń qyzmetiniń normatıvtik-quqyqtyq negizderi aıqyndaldy.

Búginde Assambleıa etnosaralyq kelisimdi, qoǵamdaǵy toleranttylyqty jáne halyq birligin odan ári nyǵaıtý úshin qolaıly jaǵdaı jasaýǵa septigin tıgizedi. Sonymen qatar QHA memlekettik organdarǵa ekstremızm men radıkalızm kórinisterine qarsy áreket etýge, azamattardyń demokratıa normalaryna negizdelgen saıası-quqyqtyq mádenıetin qalyptastyrýǵa kómek kórsetedi. Assambleıa etnomádenı birlestikterdiń kúsh biriktirýin qamtamasyz etedi, etnomádenı ortalyqtardyń, Qazaqstan halqynyń ulttyq mádenıetteri, tilderi men dástúrleriniń órkendeýin, saqtalýyn jáne damýyn qamtamasyz etedi.

Shyǵys Qazaqstan oblystyq Qazaqstan halqy Assambleıasynyń ókilderi eldegi tynyshtyqty saqtaýda eń bastysy aqparattyq táýekelderge durys áreket etý dep esepteıdi. Óıtkeni elektrondy buqaralyq aqparat quraldary arqyly bógde ıdeologıalyq aǵymdar taratylady. Ázirshe bul Qazaqstanǵa kóp qatysty emes, ol barlyq birlestikterdiń úılesimdi jumysymen túsindiriledi.

Elimizdiń damýyndaǵy Assambleıa rólin baǵalamaý múmkin emes. Óıtkeni, Qazaqstan halyqaralyq sarapshylardyń «bul el ultaralyq alaýyzdyq saldarynan ydyraıdy» degen boljamdaryna qaramastan, úlken jetistikterge qol jetkize aldy. Memleketimizdiń tabysy halyqtyń birligine, barlyq ulttyq tilder men dástúrlerge degen qurmetke negizdelgen. Assambleıa jumysynyń arqasynda senimniń, kelisim men ózara túsinistiktiń erekshe aýany qalyptasty, árbir azamat ultyna nemese dinı nanymyna qaramaı Ata Zańda kepildik berilgen quqyqtar men erkindikterdiń bárin tolyq paıdalandy.

Elbasymyz Nursultan Nazarbaev óz Joldaýynda: «Etnosaralyq kelisim – ol ómirsheńdik ottegi. Biz dem alǵan kezde ony baıqamaımyz, ol ózdiginen bolady – biz tek ómir súremiz. Birligimiz ben etnosaralyq kelisimdi bizdiń ózimiz saqtaýǵa tıispiz. Ony biz úshin eshkim eshqashan syrttan kelip jasamaıdy. Bizdiń jastarymyz jańa, táýelsiz elde ósip keledi. Búgingi býyn 90-shy jyldardaǵy etnosaralyq soǵystar men qaqtyǵystardy, kúıreýdi kórgen joq. Sondyqtan kópshiligi Qazaqstandaǵy turaqtylyq pen qolaıly ómirdi týǵannan solaı bolýǵa tıis sıaqty qabyldaıdy», – dep atap aıtqan bolatyn.

– Eldegi beıbitshilikti saqtaýdaǵy mańyzdy ról biryńǵaı ultaralyq saıasatty júrgizýge arnalǵan barlyq ulttardy biriktiretin bıliktiń biregeı organyna júktelgen, ol – Qazaqstan halqy Assambleıasy. Onyń jumysynyń tabysty bolýyna kóbinese óńirimizdegi ǵalymdar júrgizgen zertteýlerdiń de kómegi bar, – degen bolatyn Shyǵys Qazaqstan oblysy Qazaqstan halqy Assambleıasynyń tóraǵasy Danıal Ahmetov.

– Daryndy ǵalymdarymyzdyń eńbegi eldiń damýynda mańyzdy ról atqardy jáne onyń jetistigine aınaldy. Olar – kóptegen respýblıkalyq qujattardyń negizine aınalǵan naqty usynystar. Qýantarlyǵy, bizdiń ǵylymı saraptamalyq tobymyz tek Shyǵys óńirimen ǵana shektelmeıdi. Top 14 halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferensıa ótkizip, olarǵa álemniń kóptegen elderinen ǵalymdar qatysty. Bizdiń ázirlemeler álemdik ǵylym úshin úlken qyzyǵýshylyq týǵyzady jáne Eýropa men Amerıkanyń biraz kitaphanalarynda saqtaýly, – dedi tarıh jáne qoǵamdyq ǵylymdar akademıasynyń akademıgi, D.Serikbaev atyndaǵy SHQMTÝ fılosofıa jáne saıasattaný kafedrasynyń profesory Lılıa Stolárova.

Qazaqstanda barsha etnostardyń mádenıetin, tilin, dástúrin damytýǵa qajet jaǵdaılardyń bári jasalǵan. Assambleıa qyzmetiniń arqasynda memleketimizdiń etnosaralyq qarym-qatynastardy tıimdi sheshetin el retindegi halyqaralyq bedeli artyp keledi.

– Qyrǵyzstandaǵy jáne Ýkraınadaǵy baýyrlas halyqtardyń qaqtyǵysy turaqsyzdyqtyń elge qandaı zardap tıgizetinin kórsetti. Ýkraına keńestik kezeńde ekonomıkalyq damýdyń jarqyn úlgisi bolatyn. Biraq qazir kelispeýshilikter eldi til prınsıpi boıynsha ekige bólip otyr. Bizde Ýkraınadaǵydaı zor áleýet joq, onyń keme jasaý óndirisi damyǵan, eýropalyq elderge tike shyǵa alady. Alaıda, bizde Elbasynyń júrgizip otyrǵan salıqaly saıasaty bar. Búginde elimizdiń ishki jalpy ónimi Ýkraınadaǵydan joǵary, halyq sany bizde úsh ese az bolǵannyń ózinde. Munyń bárine ultaralyq turaqtylyqtyń arqasynda qol jetkizip otyrmyz. Qanshama mektep, aýrýhana, joldar salyndy, áli de salynady. Dál osyndaı tıimdi saıasatty budan ári de jalǵastyra bersek, óńirler osy qarqynmen damı bermek. Jerimizde turyp jatqan barlyq halyqtardyń tilderi men ádet-ǵuryptaryna qurmetpen qaraý kerek jáne osy ıgi dástúrdi urpaqtan-urpaqqa jalǵastyrýǵa tıispiz. Biz – eýropalyqtar emespiz, eýrazıalyqtarmyz. Bizdiń óz bet-beınemiz bar, ózimizdiń dilimiz, tarıhı negizimiz bar jáne biz osymen maqtanamyz! – dedi oblys ákimi Danıal Ahmetov.

Álibek QAŃTARBAI, Shyǵys Qazaqstan oblysy.