Batyrjan MANSUROV,

QMDB-nyń Atyraý oblysy boıynsha

ókili, «Imanǵalı» ortalyq meshitiniń bas ımamy

Qazaq – dinin ardaqtaǵan, din nasıhatshysy – moldasyn qadirlegen halyq. Sondyqtan bolar, el arasynda «buǵan moldekeń ne deıdi eken?» degen sóz ben tanym-túsinik keńinen taraǵan. Imanym – jıǵanym dep túsingen jurtymyz qandaı másele bolsyn, ımammen aqyldasyp, sharıǵattyń úkimin basshylyqqa alǵan. Sonyń aıǵaǵy bolsa kerek, qazaq qoǵamynda ımam rýhanı jetekshi, aqylshy, danagóı danyshpandardyń rólin atqarǵan, atqaryp ta keledi.

 Aýyl moldasynan hat tanyǵan...

 Sáýleli tarıhymyzǵa zer salsaq, kóshpeli halqymyz aýyl moldalarynan hat tanyǵan, arab tilin úırengen, sharıǵatty túsingen. Aqyn-jazýshylarymyzdyń ómirbaıany baıandalǵan derekterde áýeli sóz basy «aýyl moldasynan hat tanyǵan» dep bastalady. Biz budan ımam-moldalardyń sol zamandarda dinı qyzmetten bólek, ustazdyq ról atqarǵanyn jaqsy bilemiz.

Ónegeli ómir súrýge talpynǵan halqymyz ıslam qaǵıdalary men qundylyqtaryn berik ustanǵan. Igi dástúr qazir de jalǵasyn taýyp, jandanyp keledi. Shyr etip ómirge sábı kelse, áýeli moldany shaqyryp, qulaǵyna azan shaqyrtyp, esimin qoıýy da tegin emes. «Aqıqa» qurbandyǵy (muny dástúrimizde «qalja» deıdi) shalynyp, balanyń amandyǵy men ıgiligi úshin bata berilip, duǵa jasalady. Bul – hazireti paıǵambarymyz Muhammedten (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) qalǵan súnnet. Osynaý ıgi is-sharalar moldekeńsiz ótsin be? Onyń basy-qasynda taǵy da ımam júredi.

Ul men qyzdyń erjetip, boıjetip, úlken ómirge qadam basqan sátteriniń biri – otaý kóterip, úı bolý. Qazaqta «aq neke» degen uǵymy tereń sóz bar. Nekeni páktikke balaǵan halyqpyz. Qyz ben jigit sóz baılasyp, úılenýge uıǵarym jasaǵan soń, nekelerin moldaǵa qıdyrǵan. Neke sharttaryn túsindirip, ıslamdaǵy otbasy qundylyǵyn ýaǵyzdap, bozbala men boıjetkendi erli-zaıyptylar retinde jalpaq jurtqa jarıalaıtyn tulǵa taǵy da – ımam.

 Imam – psıholog-keńesshi

 Ómir bolǵan soń, otbasynda kelispeýshilikter bolatyny zańdylyq. Kóńiline qaıaý túsken jigit nemese qyz janashyr adamdardan aqyl-keńes alady. Olardyń qatarynda ımamdar da bar. Meshitimizge otbasylyq máselemen keletin adamdar kóp. Imamdar otbasy uıytqysy bolǵan otaǵasyna nemese úıdiń jarasymy bolǵan áıel qaýymyna psıholog-keńesshi retinde aqylymen, ómirlik tájirıbesimen bólisedi. Shańyraq shattyǵyn saqtap qalýǵa óziniń úlken úlesin qosady.

Tún jarymda aýyryp-syrqap qalǵan adamdar da dem salý úshin, duǵa jasaý úshin, Quranmen emdelý úshin ımamdardyń kómegine júginedi. Imam shapanyn súıretip, tún demeı, kún demeı, osylaısha halyqqa qyzmet ete bermek. Alla betin ary qylsyn, túrli aýrýǵa shaldyqqan (jyn kirý, qatty shoshyný, mazasyzdyq t.b.) kisiler de meshitke kelip, Quran oqytyp, dertine shıpa taýyp jatady. Jalpy aıtqanda, halyqtyń kúndelikti tynys-tirshiliginde meshit qyzmetkeriniń alatyn orny zor.

Qudaıy astarda da tórdegi molda duǵa jasap, ýaǵyz aıtady. Halyqty ımandylyqqa úgitteıdi. Mektep oqýshylarynan bastap, joǵary, orta oqý oryndarynda ótkiziletin tárbıe saǵattarynda ımamdar belsendi dáris júrgizip keledi.

Ótken joly bir jas jigitpen tanysyp, áńgimelesip qaldym. Meshitke tek juma namazdaryna baratynyn aıtty. Emin-erkin áńgime-dúken qurý barysynda óziniń otbasylyq jaǵdaıyn qozǵaı bastady. Áńgimesinen uqqanymyz, qaladaǵy týysqandarymen sózge kelip, olarmen birazdan beri aralaspaı júrgen kórinedi.

– Sóıtip, bir kúni meshitke bardym, – dep bastady sózin álgi jigit. – Juma ýaǵyzynda ımam týysqanmen qarym-qatynas týraly aıtyp jatyr eken. Ýaǵyz arasynda aǵaıynmen aradaǵy baılanysty úzgen pendeniń o dúnıedegi jaǵdaıy týraly aıtqanda denem shymyrlap ketti. Paıǵambarymyzdyń hadısin keltirgen ımam: «Aqyret kúnine sengen adam, týysqanymen baılanysyn úzbesin», – degende qateligimdi túsinip, qatty ókindim. Juma namazyn oqyp bolǵan soń, barlyq jumys josparymdy keıinge qaldyryp, álgi renjisip qalǵan týysqanyma tarta jóneldim. Baryp, keshirim suradym. Olar da ań-tań. Al meniń janym jaı tapqandaı boldy.

 Búkil ómirdi ózgertetin bir sóz

 Mine, bul bir adamnyń basyndaǵy biz biletin jaǵdaı. Imamnyń bir sózi onyń ómirin ózgertýge jetkilikti boldy. Keıde qanshama dúnıemen, aqshamen sheshe almaıtyn máseleler bolady. Jetesine jetkizilip aıtylǵan bir sóz búkil máseleni sheship jiberetini jasyryn emes. Alla Elshisi (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) bir hadısinde: «Kimde kim adamdardy týra jolǵa shaqyratyn bolsa, ol adamnyń saýaby artynan ergen adamdardyń saýabymen birdeı bolady. Jáne olardyń da saýabynan esh kemimeıdi!» –dep jaqsylyqqa shaqyrýshy pendeni súıinshilegen.

Máselen, temeki, araq, nashaqorlyq sekildi jat qylyqtardy joıý maqsatynda qyrýar aqshalar bólinip jatady. Sol bólingen qarajat birde paıdaly, birde biz oılaǵandaı bolmaı jatqan shyǵar. Biraq adamdardyń júreginen oryn alǵan nasıhat onyń jaqsy ómirge qadam basýyna tikeleı áser etpek. Álgi jigittiń mysaly osyǵan dálel. Osy turǵyda ımamdar, onda da sózge sheshen, ýaǵyzy ótimdi ımamdar aýadaı qajet. Din qyzmetkeriniń bir nasıhaty jamandyqqa tosqaýyl bola alady.

Allaǵa shúkir, búginde ımamdarymyz otbasy berekesine uıytqy bolyp, barsha jurtymyzdyń júregine izgilik dánin seýip keledi. Keshegi moldalar mártebesine búgingi táýelsiz Qazaqstannyń ımamdary da ıe bolýda. Osy rette Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy HHİ ǵasyr ımamynyń mártebesin kóterý, olardyń tulǵalyq kelbetin arttyrý maqsatynda eleýli is-sharalardy uıymdastyrýda.

Bas múftı Erjan qajy Malǵajyulynyń bastamasymen din qyzmetkerleri arasynda attestasıadan ótkizý sharalary qolǵa alyndy. Óıtkeni, tehnologıasy damyǵan dáýirdiń ımamy da zaman talabynan, ýaqyt aǵymynan qalys qalýǵa quqyǵy joq. Qoǵamnyń qandaı bolýy ımamǵa tikeleı baılanysty. Halyqty jaqsylyqqa bastaýda din qyzmetkerine artylǵan mindet zor. Paıǵambarymyz (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn): «Imam – basshy ári qaramaǵyndaǵy adamdarǵa jaýapty», – degen. Imamdyq – saýapty da jaýapty qyzmet.

 HHİ ǵasyr ımamyna júktelgen mindet

 2015 jyldyń 19 aqpanynda Elorda tórinde Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń uıytqy bolýymen tuńǵysh ret Birinshi respýblıkalyq ımamdar forýmy ótti. Bul forýmdy ótkizýdegi maqsat – qoǵamda ımamnyń bedelin arttyrý, ımamdyq qyzmettiń jaýapkershiligin túsindirý, din qyzmetkeriniń tulǵalyq beınesin aıqyndaý, halyqty birlik pen berekege bastaýda ımamnyń rólin arttyrý jáne t.b.

Osynaý ıgi ári tarıhı sharada men de minberde turyp, búkil ımamdar, zıaly qaýym ókilderi, memlekettik qyzmetkerler, depýtattar aldynda baıandama jasaý múmkindigine ıe boldym. Osy forýmda «Qazaqstan musylmandary Dinı basqarmasy qyzmetkeriniń etıkasy», «Imamnyń tulǵalyq kelbeti» sekildi tarıhı qujattar qabyldandy. Bul qujattyń ımamdarǵa bereri mol. Imamdar forýmy din qyzmetkerlerine zaman talabyna saı jumys isteýge úndedi.

Bas múftı Erjan qajy Malǵajyuly óz baıandamasynda búkil ımamdarǵa: «Paıǵambarymyzdan bastaý alǵan, ádiletti musylman ámirshileri – Ábý Bákir, Omar, Osmandar, odan beri Imam Aǵzam men onyń shákirtteri jalǵastyrǵan ımamdyq qyzmet – eki dúnıeniń abyroıyna bóleıtin saýapty da, jaýapty mindet. Dinı qyzmet keshegi kóshpeli qazaq topyraǵynda da kórinis tapty. Degdarlyq pen bekzattylyq úlgisi bolǵan dástúrli ıslamdy ýaǵyzdaǵan Maral Ishan, Naýan Hazret, Sádýaqas Ǵylmanı syndy dinı qaıratkerlerimiz dinimizdiń órkendeýine ólsheýsiz úles qosty. Rýhanı tulǵalarymyzdyń búgingi jalǵasy – osy otyrǵan ımamdarymyz ben ǵalymdarymyz dep esepteımin. Jańa zamannyń ımam-moldalary ǵalamtor, zamanaýı aqparat almasý jáne baılanys quraldaryn jetik meńgerýi, sheshendik óner men sóıleý ádebin ıgerýi tıis. Ózin jan-jaqty damytyp, ýaǵyzdy tarıhymyzben sabaqtastyryp, saltymyzben ushtastyryp, bı-sheshenderimizdiń, aqyn-jyraýlarymyzdyń salıqaly sózderimen úılestirip aıtýy qajet», – dep úndeý tastady.

Bizder, din qyzmetkerleri, osynaý talap-tilek deńgeıinen kórinip, halyqty ımandylyqqa uıytýda talmaı qyzmet etýden áste jalyqpaýymyz qajet dep esepteımiz.