«Pedagog mártebesi» zańy kásiptik bilim júıesiniń damýyna serpin beredi
Qaı kezeńde bolmasyn, kásiptik-tehnıkalyq bilim berý júıesi jetilý, jańarýdan aınymaǵan. Qazaqstan kásiptik-tehnıkalyq bilim berýdiń 80 jyldyǵyna oraı, onlaın basqosýda QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetov kásiptik-tehnıkalyq bilim salasy qazirgi tańda da úlken ózgeristerdi bastan keship, zaman talabyna saı jasaryp, jańaryp jatqanyn atap ótti.
– Qazirgi tańda elimizde jastarǵa kásiptik-tehnıkalyq bilim beretin 787 bilim ordasynda 700 myńnan astam jastar bilim alýda. Sonymen qatar osy oqý oryndarynda jastarǵa zaman talabyna saı bilim berip, olardyń suranysqa laıyq maman ıesi bolýy úshin 40 myńnan astam ustaz-qyzmetkerler eńbek etýde. Osy bir qarapaıym kórsetkishten-aq elimiz úshin kásiptik-tehnıkalyq bilim berý júıesi qanshalyqty mańyzǵa ıe ekenin túsinýge bolady. Sondyqtan osy salada bel jazbaı eńbek etip júrgen ustazdardy 80 jyldyq mereıtoıymen shyn júrekten quttyqtaımyn. Aldaǵy ýaqytta el ekonomıkasyna qajetti bilikti mamandardy kóptep daıarlap, úlken maqsattardyń údesinen shyǵa berińizder, – dep Ashat Aımaǵambetov sala mamandaryna aqjarma tilegin arnady.
Qazirgi tańda memleket kásiptik-tehnıkalyq bilim berý oqý oryndary men onda jumys istep júrgen ustazdar qaýymyna barynsha qoldaý kórsetip keledi. Aıtalyq, ústimizdegi jyly «Pedagog mártebesi» týraly zań qabyldanǵanda, balabaqsha tárbıeshileri men kásiptik-tehnıkalyq bilim berý mekemelerinde jumys isteıtin pedagogter osy zańda kórsetilgen ıgilikterdi kóretin múmkindikke qol jetkizdi. Aıtalyq, zańǵa sáıkes bıyldyń ózinde kásiptik-tehnıkalyq bilim berý mekemelerin jumys isteıtin pedagogterdiń de mekteptegi áriptesterinikindeı aılyq jalaqysy 25 paıyzǵa ulǵaıǵanyn aıta ketýimiz kerek.
– Kásiptik-tehnıkalyq bilim beretin mekemelerde jumys isteıtin pedagogter biliktiligin kótergennen keıin, biliktiligine saı ústemeaqy ala almaı kelgen edi. Jalpy, bul máseleniń kóterilgenine on jylǵa taıap qaldy. Árbir kezdesýde osy másele kóterilip, lıseıler men kolejderde jumys isteıtin pedagogter bizder de mekteptegi ustazdar sekildi biliktiligimizdi kótergennen keıin ústemeaqy alsaq dep oıyn aıtýshy edi. Pedagog mártebesin aıqyndap bergen zań boıynsha búginde kásiptik-tehnıkalyq bilim berý mekemelerinde eńbek etetin pedagogter biliktiligin kótergennen keıin aılyq jalaqysyna sáıkes 30-50 paıyz aralyǵynda qosymsha aqy alatyn boldy. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tikeleı tapsyrmasy boıynsha qabyldanǵan bul sheshim, kásiptik lıseı men kolejderde sabaq berip júrgen ustazdar qaýymyna úlken stımýl boldy dep nyq senimmen aıta alamyn, – dep mınıstr oıyn ortaǵa salǵan bolatyn.
№133 buıryq pedagogterdi keleńsizdikterden qorǵaıdy
Osyǵan deıin kásiptik-tehnıkalyq bilim berý mekemeleriniń pedagogteri de mektep muǵalimderi sekildi qaǵazbastylyq pen kásibine jat, múlde basqa jumystarǵa jegilip kelgeni jasyryn emes. Osy rette QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetov №133 buıryǵyn qabyldap, mektep pen kásiptik-tehnıkalyq oqý oryndarynda jumys isteıtin pedagogterdi keleńsiz jaıttardan arashalap alǵanyn aıta ketýimiz kerek. Qazirgi tańda lıseı men kolej ustazdary bar ynta-yqylasyn bilikti maman daıarlaý isine arnap, osy baǵytta alańsyz eńbek etý múmkindigine ıe boldy.
Osy rette eń mańyzdy dúnıe retinde «Jas maman» jobasy boıynsha elimizdegi 180 kolejge zaman talabyna saı qural-jabdyqtar satyp alý úshin memleketimiz 56 mlrd teńge bólip otyrǵanyn aıryqsha atap aıtýǵa bolady. Jańa qural-jabdyq alǵan kásiptik-tehnıkalyq bilim berý mekemeleri osy jabdyqtarǵa sáıkes bilim berý baǵdarlamalaryn da jańartyp, básekege qabiletti maman daıyndaý múmkindigine ıe bolatynyn aıta ketýimiz kerek. Bul óz kezeginde el ekonomıkasynyń órkendeýine septigin tıgizetin mańyzdy faktor desek bolady. Zaman talabyna saı maman daıyndaǵannan keıin elimizdegi sheteldik kompanıalar syrttan maman tartýdy barynsha qysqartatyn bolady. Sheteldik mamandardyń ornyn otandyq kadrlar basatyn bolady.
Qazaqstanda kásiptik-tehnıkalyq bilim berý júıesiniń 80 jyldyq mereıtoıyna oraı ótken onlaın jıynda Asqar Aımaǵambetov qazirgi tańda kásiptik-tehnıkalyq bilim beretin kolejderge JOO sekildi akademıalyq derbestik berý máselesin QR Parlamenti Májilisinde talqylanyp jatqanyn alǵa tartty.
– Bizder osyǵan deıin elimizdegi JOO-ǵa akademıalyq derbestik bergen bolatynbyz. O basta bul bastamaǵa syn aıtýshylar bolǵan. Biraq sol kezde qabyldanǵan sheshimderdiń ózin aqtaǵanyn kórip otyrmyz. Qazirgi tańda JOO basshylary akademıalyq derbestik berý máselesin keńeıte túsýge qatysty ózderiniń usynystaryn aıtyp jatyr. Bul bilim salasyn órkendetý úshin mańyzdy másele dep bilemin. Aldaǵy ýaqytta bizder kásiptik-tehnıkalyq bilim berý kolejderine de akademıalyq derbestik berý máselesin qarastyryp jatyrmyz. Qazirgi tańda kásiptik-tehnıkalyq bilim beretin oqý oryndary mınıstrliktiń belgilep bergen tıpti baǵdarlamasyna sáıkes jastarǵa bilim berip jatyr. Eger kolejderge qatysty da akademıalyq derbestik berý máselesi qabyldanatyn bolsa, kolejder jergilikti jerdegi kásiporyndarmen birlesip, bilim baǵdarlamalaryna mańyzdy ózgeristerdi batyl túrde engizetin múmkindikke ıe bolady. Mundaı jaǵdaıda kásiptik-tehnıkalyq maman daıarlaıtyn oqý oryndarynyń jastar men bıznes qurylymdar aldyndaǵy jaýapkershiligi arta túsetin bolady. Eger kolejderge de akademıalyq derbestik berý máselesin retteıtin zań qabyldansa, keleshekte elimizdegi bilikti maman daıarlaıtyn oqý oryndary ózderiniń bilim baǵdarlamalaryn qabyldap, qajet kezinde oǵan ózgerister engizetin múmkindikke ıe bolady, – deıdi mınıstr.
Akademıalyq derbestik ne beredi?
QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń bastamasy boıynsha Parlamentte qaralyp jatqan zańda kásiptik-tehnıkalyq bilim beretin mekemelerdiń bazasynda qosymsha qarjy tabý máselesi. Aıtalyq, kolejderde aspazdar, dánekerleýshiler daıyndaıtyny belgili. Jastar kolejdiń óndiristik bazasynda túrli taǵamdar men túrli zattardy dánekerlep, naqty ónim shyǵarady. Aldaǵy ýaqytta osy kolejder osy ónimderin satyp, óndiristik bazasyn nyǵaıtý múmkindigine ıe bolýy múmkin. Bul óte ózekti másele. Kez kelgen materıaldyq ıgilik bilim berý mekemesiniń básekege qabilettiligin arttyra túsetini belgili. Dalanews.kz saıty osyǵan deıin Túrkistan oblysyndaǵy D.Qonaev atyndaǵy kolejdiń túlekteri shaǵyn traktor, túrli aýyl sharýashylyǵy qurylǵylaryn qurastyrǵanyn jazǵan bolatyn. Eger osyndaı daıyn ónimderdi komersıalaýǵa jol ashylatyn bolsa, elimizdegi kolejder ózderi qomaqty qarjy taýyp, jańa belesterdi baǵyndyratyny anyq.
Sondyqtan bul baǵytta mınıstrliktiń kolejderge de akademıalyq derbestik berý máselesin kóterip, onyń aıasynda kóptegen mańyzdy máselelerdi sheshýge kúsh salýy óte oryndy bastama dep baǵalaýǵa bolady.
Kásiptik bilim berý salasynyń damýyna yqpal etetin taǵy bir mańyzdy jaıt – qarjylandyrý máselesi. Osyǵan deıin jergilikti jerdegi bilim basqarmalary óz aımaqtaryndaǵy kolejderde qansha maman qabyldanatynyn belgilep, mınıstrlikke jiberetin. Óz kezeginde mınıstrlik bilim basqarmalary jibergen usynysy negizinde memlekettik oqý oryndaryn qarjylandyratyn-dy. Aldaǵy ýaqytta kásiptik-tehnıkalyq oqý oryndaryn qarjylandyrý isi qaralyp jatyr. Iaǵnı qandaı da bir kásiptik mamandyq meńgergisi kelgen jastar memlekettiń arnaıy grantyn jeńip alǵannan keıin, sol mamandyq boıynsha tereń bilim beretin kolejde bilim alý múmkindigine ıe bolady. Qarjylandyrýdyń bul júıesi engizilise, elimizdegi kásiptik-tehnıkalyq mamandar daıarlaıtyn oqý oryndary arasynda ádil básekelestik paıda bolyp, orta býyndy oqý oryndardyń bári bilikti maman daıyndaýǵa basa mán beretin bolady.
Kásiptik-tehnıkalyq bilim berýdiń 80 jyldyń mereıtoıy aıasynda elimiz boıynsha 500-den astam pedagogtar marapttalyp, ózderiniń eńbekterine saı qurmetke ıe bolǵanyn aıta ketýimiz kerek. Kásiptik bilim zaman kóshine saı udaıy damyp otyratyn sala ekenin eskersek, bul salanyń udaıy zaman talabyna saı damyp otyrǵanyn qalaımyz.
Nurlan JUMAQANOV
